فرمول شیمیایی : NaOH
خلوص و آنالیز : %۱± ۹۸
سود جامد پرک, هیدروکسید سدیم جامد, کاستیک سودا, سود کاستیک, سود کاستیک پرک, سود پرک, چرب گیر صنعتی, هیدروکسید سدیم و چربی گیر صنعتی, سایر نام‌های این محصول شیمیایی می‌باشد.
سود پرک ماده‌ای جامد و سفیدرنگ و به شکل پرک شده و یا گرانوله با دمای ذوب ۱۳۹۰ درجه سانتی‌گراد و چگالی ۲,۱۳ گرم بر سانتی متر مکعب می‌باشد.
مشخصات و خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده به صورت جامد سفید رنگ و بدون بو می‌باشد. نقطه ذوب این ماده 321 درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن 385 درجه سانتی گراد است.
سود کاستیک، به سهولت می‌تواند رطوبت هوا را جذب نماید و به همین دلیل، باید هنگام حمل و نقل، تحت پوشش‌های حفاظتی لازم قرار گیرد. سود سوزآور، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن هنگام استفاده باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
سود سوز آور به رنگ سفید و بدون بو می‌باشد و به صورت پرک یا پولک و یا گرانوله عرضه میشود. این ماده شیمیایی در آب بسیار محلول است. حل شدن سود سوز آور در آب فرآیندی گرماده بوده و در اثر حل شدن آن در آب گرمای زیادی آزاد میشود. سدیم هیدروکسید در اتانول و متانول حلالیت کمتری دارد در حالی که در اتر و دیگر محلول‌های غیر قطبی حل نمی‌شود.
این محصول نهایی یکی از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در کشور و دنیا (سود سوز آور ،کاستیک سودا) در کیسه های دو لایه و لمینت دار دو جداره از جنس پلی اتیلن و پلی پروپیلن با وزن خالص 25 کیلوگرم بسته بندی می شود. و در بسته بندی صادراتی توجه وافری به کیفیت و نوع بسته بندی اعمال می‌گردد.
بنا به سفارش خریداران، فروش این ماده در کیسه‌های 25 کیلوگرمی ۲ جداره، جامبوبگ و پالت یک تنی بسته بندی و ارائه می شود. همچنین بسته بندی در بشکه های 25 کیلوگرمی نیز امکان پذیر است.
سود جامد پرک به عنوان نوعی چربی گیر صنعتی قوی برای کارخانجات کشور محسوب می‌گردد. همچنین این ماده موجب انحلال پذیری چربی موجود در سطوح فلزی، کف و در هر سطحی می شود که در اصطلاح شیمیایی به آن «صابونی شدن» گفته میشود. اصطلاح شیمیایی عامیانه آن لوله بازکن نیز می‌باشد.
آبپوش‌های هیدروکسید سدیم شناخته شده‌اند و محلول قلیایی قوی در آب پدید می‌آورد، یعنی در آب به طور کامل به یون‌های تشکیل دهنده‌اش (+Na و -OH) تفکیک میشود و به عنوان یک باز قوی، یکی از مواد شیمیایی صنعتی بسیار مهم به شمار می‌رود.
سود مایع (هیدروکسید سدیم) تولیدی شرکت های پتروشیمی اروند، پتروشیمی،آبادان، پتروشیمی بندر امام،کارخانجات تولیدی شرکت کلران سمنان، شرکت صدرای قم، شرکت کبودان ارومیه، شرکت نیرو کلر اصفهان، شرکت پارس کلر تبریز و سایر واحدهای تولیدی توسط تانکرهای ویژه حمل سود مایع به کارخانجات زنجیره ای و تحت پوشش و نظر کیمیا پارس شایانکار در تهران، خوزستان، بندر امام، بندر ماهشهر، بهبهان، رامهرمز، تبریز و قم منتقل شده و ضمن انجام فرآیند تغلیظ در خطوط تولید با طراحی نوین و مدرن تحت نظر پرسنل مجرب به سود پرک جامد با خلوص 98 الی 99 درصد که به صورت پولک‌های سفید رنگ است تبدیل و ضمن بسته بندی اصولی و با نام برندهای اکسین سود، پاکدان مهر، پارسیان سود و غیره به صورت مستقیم و یا توسط نمایندگی های مجاز در سطح استان‌های کشور و به قیمت رقابتی عرضه میشود.
هیدروکسید سدیم ماده شیمیایی به عنوان محصول واکنش کاتدی در فرایند الکترولیز نمک طعام به شیوه های دیافراگمی، غشایی و جیوه ای قابل تهیه می باشد لیکن نوع حاصل از فرایند شیوه غشایی خالص تر است.
سود پرک با استفاده از سود کاستیک مایع تولید شده در پتروشیمی‌ها طی فرایند تغلیظ و تبخیر تولید می شود. واحدهای تولیدکننده سود پرک به منظور تولید سود پرک از سود مایع استفاده می‌کنند. در فرایند تولید سود پرک ابتدا سود مایع ۵۰% به وسیله تانکرهای مخصوص حمل سود کاستیک مایع به کارخانه‌های تولید کننده سود جامد کاستیک منتقل شده و پس از آن سود مایع طی فرآیند تولید در خطوط تبخیر، ضمن تبخیر آب موجود در آن و طی مراحل و نظارت دقیق به سود جامد پرک با خلوص %۹۹-۹۸% تبدیل می شود.
سود پرک به عنوان باز قوی و بسیار پرکاربرد در صنعت می باشد. حدود 56 درصد سود پرک تولید شده در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد که 25 درصد آن در صنعت کاغذ سازی می باشد. سود پرک همچنین در تولید نمک های سدیم و مواد شوینده، تنظیم pH، و سنتز آلی استفاده می شود.
سود پرک از قرن‌ها قبل استفاده می شده است. مصریان باستان از سود سوزآور در غلظت های پایین به همراه خاکسترهای گیاهی برای تهیه آب قلیایی استفاده می نمودند.
سدیم هیدروکسید یک چربی گیر قوی است و زمانی که در تماس با چربی قرار گیرد به راحتی آن را در خود حل می کند.
تولید سود سوزآور در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد، از جمله در تولید مواد شیمیایی ( ۵۰ درصد)، ابریشم مصنوعی، خمیر کاغذ و کاغذ ( ۱۵ درصد)، آلومینیوم ( ۱۰ درصد)، مواد پتروشیمی و پارچه ( ۵ درصد)، صابون و مواد شوینده ( ۵ درصد) بکار می‌رود. همچنین در آزمایشگاه‌ها برای تعیین غلظت اسیدهای مجهول در سنجش حجمی (تیتراسیون) اسید–باز از محلول قلیایی هیدروکسید سدیم استاندارد استفاده میشود.
سود پرک در صنایع فلزی و تولید شیشه، صنایع روی، آلومینیوم، گالوانیزه و آبکاری
سود پرک در صنایع الکل سازی، آرایشی و بهداشتی و سایر صنایع وابسته
سود پرک در خنثی سازی اسید، باطری سازی و حفاری چاه‌های نفت و سایر صنایع
سود پرک در صنعت تولید مواد شوینده و ضدعفونی کننده
سود پرک در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی
سود پرک در ساخت رزین های اپوکسی
سود پرک در صنعت تولید کارتن و کاغذ
سود پرک در صنعت چرم و نساجی
تولید کننده سودپرک
سود پرک در صنعت رنگ رزی
سود سـوز آور در صنـایع چرم و نساجی
سود سوز آور در تولید سلول های سوختی
سود سـوز آور در تولید انواع مواد شیمیایی
سود سوز آور در ساخت داروهای ضد انعقاد
سود کاستیک پرک قوی‌ترین چرب گیر صنعتی
کاستیک سودا در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی
سود پرک در تصفیه آب و فاضلاب برای کاهش اسیدیته آب
سود کاستیک پرک جهت چربی زدایی دستگاه ها در صنـایع غـذائی، صنـایع شـیر، کنسرو ساز
در صنعت پالایش نفت و گاز، از سود کاستیک برای حذف ترکیبات اسیدی از گازهای سوختی پیش از ورود به محیط استفاده می شود. به عنوان مثال گازهایی که از سوزاندن سوخت های فسیلی منتشر می شوند، حاوی مقادیر قابل توجهی اکسید گوگرد هستند. یکی از راه‌هایی که برای حذف اکسیدهای گوگرد وجود دارد، شست و شوی گازهای سوختی با استفاده از محلول سود کاستیک می باشد.
از سود سوز آور در حالت مایع (سود مایع) برای تمیز کردن محیط (رزین‌ها) و سیستم کروماتوگرافی استفاده می شود. مزیت استفاده از سود کاستیک برای پاکسازی محیط و سیستم کروماتوگرافی شامل بازده مناسب، هزینه اندک و سهولت در تشخیص و شناسایی مقادیر به جا مانده آن می باشد. همانند سایر عامل های پاکسازی کننده، هنگام استفاده از سود سوزآور، از روش مخصوص و ویژه برای پاکسازی سیستم ها و محیط های کروماتوگرافی باید استفاده شود.
دو مورد از مهمترین محصولاتی که حاوی سود کاستیک هستند و در مصارف خانگی استفاده می شود، محلول های لوله بازکن و محلول های سفید کننده هستند. در خانه اغلب لوله ها به دلیل روغن و چربی مسدود می شوند.
محلول های تمیز کننده و لوله باز کن که حاوی سدیم هیدروکسید هستند (به شکل جامد یعنی سود پرک یا به صورت محلول در آب یعنی سود مایع) چربی ها را به صابون که محلول در آب است، تبدیل می کند.
همچنین هنگام حل شدن سود پرک در آب میزان زیادی گرما آزاد می شود. این گرما نیز به رفع گرفتگی لوله ها کمک می کند. سدیم هیدروکسید در صورت تماس به پوست و چشم انسان آسیب می رساند.
اگر مقدار زیادی سود پرک به لوله گرفته وارد شود، گرمای ایجاد شده در اثر واکنش با آب می تواند موجب به جوش آمدن آب شود. که بر اثر این اتفاق، ذرات آب و سود کاستیک به اطراف پاشیده می شود.
برخی لوله بازکن ها حاوی ذرات ریز آلومینیوم نیز هستند، آلومینیوم به سود کاستیک در آب واکنش می دهد و گاز هیدروژن تولید می کند. حباب های هیدروژن به آشفته کردن محلول و در نتیجه باز کردن لوله‌های گرفته و مسدود شده کمک می کند.
ماده ای پایدار است که در آب محلول می گردد، در صورت تماس با هوا، با رطوبت هوا و دی اکسید کربن ترکیب می شود، با اسیدها واکنش می دهد و در اثر انحلال در آب یا واکنش با اسید گرمای زیادی آزاد می کند.
مقادیر مجاز: 2 میلی گرم در مترمکعب
فاقد خطر انفجار و آتش سوزی می باشد ولی در صورت تماس با رطوبت گرمای انحلال آن شدید است.
راه‌های جذب : چشم / پوست مخاط / تنفس
خطرات علائم بالینی تماس با ماده: تماس با سود برای کلیه قسمتهای بدن خطرناک می باشد میزان جراحت وارده بستگی به دمای سود و مدت زمان تماس دارد. در صورت تماس با پوست ابتدا حالت لغزنده (صابونی شکل) روی پوست چسبیده و سپس سوزش پوست شروع و با گذشت زمان سوختگی شدید می گردد.
در صورت ورود به چشم می تواند باعث افت بینایی یا کوری دائم شود.
ورود غبار سود به دستگاه تنفسی باعث سرفه های شدید و سوزش دستگاه تنفسی می گردد.
در صورت ورود به دستگاه گوارشی باعث سوختگی و التهاب قسمتهای مختلف از قبیل دهان و زبان می گردد.
پوست و عضلات: بلافاصله کلیه لباس‌های آلوده را از بدن خارج و محل آلودگی را با آب بشویید تا حالت چربی آن مرتفع شود سپس محل را با محلول کلرید آمونیوم 5% شستشو دهید.
چشم: بلافاصله چشم را حداقل به مدت 15 دقیقه با آب فراوان شستشو دهید. توجه داشته باشید که بر اثر سوزش شدید پلک چشم بسته می شود که لازم است آن را با دو انگشت باز نگهدارید. پس از شستشو چشم را با محلول رقیق اسید بوریک شستشو دهید و هرگز از کلرید آمونیوم برای شستشوی چشم‌ها استفاده نکنید. پس از اقدامات فوق مصدوم را به پزشک برسانید.
دهان: دهان را با مقدار زیادی آب شستشو دهید و سپس از روغن‌های استریل روی محل آلودگی استفاده کرده و سپس تخلیه نمائید در صورت سوزش زبان و لب‌ها می توان از یک قطعه یخ جهت کاهش سوزش استفاده کرد.
لوازم حفاظت فردی: لباس‌های آستین دار غیر پشمی ترجیحاً کتانی، دستکش لاستیکی، کتانی یا چرمی، کلاه لبه دار، چکمه لاستیکی پاشنه دار، پوشش محافظ صورت و گردن
نگهداری و حمل و نقل سود پرک: به دور از رطوبت و دی اکسید کربن هوا و در ظروف در بسته نگهداری می شود.
نشت و ریزش: در صورت ریزش قابل شستشو یا جمع آوری می باشد.
نحوه دفع ضایعات: با اسیدها قابل خنثی سازی و با آب قابل شستشو است.
آسیب رسانی به محیط زیست: باعث افزایش قلیاییت آب‌ها و خاک می‌گردد.
ملاحظه عمومیورود سود پرک به محیط زیست باعث افزایش قلیایی خاک و آب می شودمحیط زیستغلظت های زیاد سبب نابودی جانداران می شود. گاز کربنیک موجود در هوا با ترکیب سود پرک تاثیر آن را تا حدی کاهش می دهدقابلیت تجزیهدر مقابل حرارت و آتش تجزیه می شود و بخار سمی تولید می کندمحیط آبزیان10 تا 20 میلی گرم آن در آب ، موجب مرگ 50 درصد ماهی ها می شود1. ماده و مشخصات شرکت
نام مادهنام شيمياييسديم هيدروکسيدنام هاي مترادفسود سوز آور، کاستيک سودا، سوداي قلياييکاربردصنايع غذايي، کاغذ و خمير کاغذ، آب و فاضلاب، چرم و نساجي، داروسازي و …شماره انجمن شيمي امريکا1310-73-2شماره اتحاديه اروپاي215-185-5شرکت توليد کنندهپاکدان مهر2. ترکیب ، مواد تشکیل دهنده
چگالیدمای جوشدمای ذوبخلوصجرم مولکولیفرمول شیمیایینام شیمیایی2.13 (g cm-3)1388 C°318 C°%9839.9971 (g mol-1)NaOHسدیم هیدروکسید3. هشدارها
اندام های مورد آسیبچشم . دستگاه تنفسی . پوستبررسی اورژانسیممکن است باعث تحریک شود یا به چشم، پوست،دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی آسیب بزند.راه های مواجههاستنشاق، تماس با پوست، تماس چشمیچشمباعث سوختگی شدید چشم می شود و در اثر آسیب جدی کوری چشم را نیز به همراه دارد.پوستدر اثر تماس با پوست باعث تحریک شدید و سوختگی می شود.استنشاقتحریک شدید تنفسی و در نتیجه خس خس، اِدِم ریوی و نارسایی تنفسی را در پی دارد.بلعیدنباعث سوختگی لب، دهان، مری و دستگاه گوارشی می شود و اسهال و استفراغ را به همراه دارد.اثرات مزمنتماس طولانی مدت با پوست، پوست را دچار سوختگی شدید، سوزش و آماس می کند4. خاموش کردن آتش
عنصر خاموش کنندهاز عامل خاموش کننده مناسبی برای مهار آتش استفاده نمایید. هرگز از آب استفاده نکنید.تجهیزات حفاظتیاگر می توانید ظرف حاوی سود پرک را با احتیاط از محل آتش سوزی دور نمایید. لباس های حفاظتی مناسب از جمله کلاه ایمنی و ماسک صورت بپوشید.سایر توضیحاتدر اثر حرارت ممکن است تجزیه شده و بخار سمی تولید شود.5. کمک های اولیه
تماس چشمیاز عامل خاموش کننده مناسبی برای مهار آتش استفاده نمایید. هرگز از آب استفاده نکنید.تماس با پوستلباس ها و کفش های آلوده را به آرامی از تن خارج نموده و بسرعت ناحیه آسیب دیده را به مدت 15 دقیقه با آب و صابون ملایم شستشو دهید. فورا به پزشک مراجعه کنید و حتما قبل از استفاده مجدد، لباس های آلوده را بشوییداستنشاقبه فضای باز با هوای تازه بروید . درصورت مشکل در تنفس از ماسک اکسیژن استفاده نمایید و به سرعت به پزشک مراجعه کنید.بلعیدندهان مصدوم را شستشو داده و به وی مقدار زیادی آب بخورانید. هرگز او را وادار به استفراغ نکنید، اما اگر استفراغ کرد باید او را رو به جلو خم کنید. در صورت امکان پس از خوردن آب به فرد شیر دهید. دقت کنید که فرد حتما هوشیار باشدتوصیه کلیمصدوم را گرم نگه دارید. در صورت کوتاهی تنفس، از ماسک اکسیژن استفاده کنید. فوریت های پزشکی ضروری ست. مطمئن شوید که تیم پزشکی راجع به ماده و اصول ایمنی آن (برای محافظت از خود) آگاهی لازم را دارد6.اقدامات اولیه هنگام پخش تصادفی
روش های تخلیهقبل از ورود به فضای بسته، آن را تهویه نمایید. پرسنل غیر ضروری را از محل دور کنید.روش مهاراز ریختن سود پرک در آبراه، فاضلاب و زیر زمین اجتناب کنید. اگر می توانید با احتیاط جریان آن را متوقف نماییدروش تمیز کردنتوسط بیل یا بیلچه آن را جمع آوری نمایید. از تشکیل گرد و غبار ماده در هوا جلوگیری کنید7.حمل و نقل و انبار داری
بسته بندیسودپرک در کیسه های دوجداره پلی پروپیلن و پلی اتیلن با دوخت مناسب بسته بندی میشود.حمل و نقلکانتینر را با احتیاط حمل کنید. هنگام جا به جایی مراقب باشید ماده با پوست، چشم و لباس تان تماسی نداشته باشد و گرد و غبار آن وارد مجاری تنفسی نشود. بعد از حمل آن و قبل از غذا خوردن حتما دست های خود را بشویید. اگر آب یا اسید به سود پرک اضافه شود حرارت قابل توجهی تولید می کند، بنابراین هنگام محلول ساختن آن ، سود پرک را توسط میله همزن ثابت به آب یا اسید اضافه نماییدانبار داریهنگام حمل و انبار کردن احتیاط کنید. کانتینر را خشک، خنک و با هوای مطبوع نگه دارید. سود پرک را از مواد غذایی، نوشیدنی، غذاهای حیوانات و دسترس کودکان دور نگه دارید8. تجهیزات حفاظت فردی
چشمعینک ایمنی مواد شیمیایی بزنید و از محافظ صورت استفاده کنید. شستشوی چشم و دوش اضطراری توصیه می شود.پوستروپوش حفاظتی با آستین بلند بپوشید. استفاده از کفش و پیشبند نفوذناپذیر و دستکشی از جنس پلاستیک، نئوپرن و نترل توصیه می شوددستگاه تنفسیوقتی کارگران با غلظت بالاتر از حد استاندارد مواجه می شوند، باید از ماسک مخصوص استفاده نمایند9. ملاحظات زیست محیطی
نگهداری و حملبه دور از رطوبت و دی اکسید کربن هوا و در ظروف دربسته نگهداری می شودنشت و ریزشدر صورت ریزش قابل جمع آوری می باشدنحوه دفع ضایعاتبا اسید ها قابل خنثی سازی ستآسیب رسانیباعث قلیایی تر شدن آب و خاک می گردد10. اطلاعات زیست شناختی
واکنش با اسید: سود پرک با اسید های پروتون دار واکنش می دهد تا آب و نمک تولید کند. برای مثال وقتی سود پرک با کلریدریک اسید واکنش می دهد، سدیم کلرید تشکیل می شود:
(NaOH(aq) + HCl(aq) → NaCl(aq) + H2O(l
به طور کلی چنین واکنش های خنثی با یک معادله یونی خالص ساده نشان داده می شوند: (OH−(aq) + H+(aq) → H2O(l
واکنش اکسید اسید :
سود پرک همچنین با اکسید اسید هایی مانند دی اکسید گوگرد واکنش می دهد. این واکنش ها اغلب برای سایش گازهای اسیدی مضر (مثل So2 و H2s) که از سوختن زغال سنگ تولید می شوند استفاده می شود و در نتیجه از انتشار این گاز ها در اتمسفر جلوگیری می کند. به عنوان مثال :
2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O
واکنش با فلزات :
سدیم هیدروکسید در واکنش با فلز آلومینیوم گاز هیدروژن تولید میکند.
Al + 2 NaOH + 6 H2O → 2 NaAl(OH)4 + 3 H2
سود پرک رسوب گیر :
برخلاف سود پرک، هیدروکسید های بیشتر فلزات رسانا غیر محلول هستند، بنابراین سود پرک می تواند به عنوان رسوب گیر هیدروکسیدهای فلزات رسانا استفاده شود. در اثر انحلال پذیری یا رسوب گیری سود پرک با این ترکیبات باعث نمایان شدن این رنگ ها می شود. : آبی-مس ، سبز- آهن (II) ، زرد/قهوه ای- آهن (III) .روی و نمک سرب دار در سدیم هیدروکسید اضافی حل می شوند تا محلول شفافی از Na2ZnO2 یا Na2PbO2 تشکیل شود. هیدروکسید آلومینیوم به عنوان یک فلوکولانت (پودر تصفیه آب) برای فیلتر کردن ذرات معلق در تصفیه آب استفاده می شود. آلومینیوم هیدروکساید در واکنش با سدیم هیدروکسید یا کربنات از آلومینیوم سولفات در فرآیند تصفیه جدا می شود.
Al2(SO4)3 + 6 NaOH → 2 Al(OH)3 + 3 Na2SO4
Al2(SO4)3 + 6 NaHCO3 → 2 Al(OH)3 + 3 Na2SO4 + 6 CO2
