هزینه فرصت (Opportunity Cost) به مزایا یا ارزش بالقوه‌ای اشاره دارد که یک فرد، کسب و کار یا جامعه هنگام انتخاب یک جایگزین نسبت به دیگری از آنها چشم‌پوشی می‌کند یا قربانی می‌کند. این ارزش بهترین جایگزین بعدی است که برای دنبال کردن یک مسیر عمل خاص نادیده گرفته می شود.
به زبان ساده، هر زمان که تصمیمی میگیرید یا انتخابی می‌کنید، اغلب گزینه‌های متعددی در دسترس شماست. هزینه فرصت، ارزش گزینه ای است که شما انتخاب نکرده‌اید - مزایا، سود یا لذتی که می توانستید از آن انتخاب جایگزین به دست آورید.
برای مثال، فرض کنید 10 دلار دارید و تصمیم دارید آن را برای یک بلیط سینما خرج کنید. هزینه فرصت در این مورد، ارزش بهترین استفاده جایگزین بعدی از آن 10 دلار خواهد بود. اگر بهترین جایگزین بعدی برای شما خرید کتاب بود، پس هزینه فرصت تماشای فیلم، ارزش یا لذتی است که از خواندن کتاب به دست می‌آورید.
هزینه فرصت یک مفهوم مهم در اقتصاد و تصمیم‌گیری است زیرا به افراد و کسب و کارها کمک می کند تا هزینه واقعی انتخاب‌های خود را ارزیابی کنند. با در نظر گرفتن هزینه فرصت، می توان سود و زیان احتمالی گزینه‌های مختلف را ارزیابی کرد و تصمیمات آگاهانه‌تری گرفت.
آموزش: فرض کنید شما دو گزینه‌ی شرکت در دانشگاه معتبر یا شروع به کار بعد از دوران دبیرستان پیش روی خود دارید. اگر شرکت در دانشگاه را انتخاب کنید، هزینه فرصت درآمد بالقوه‌ای است که می‌توانستید در آن سال‌های تحصیل به دست آورید.
سرمایه‌گذاری: اگر 10 هزار دلار داشته باشید و بخواهید از بین انتخاب های سرمایه‌گذاری بین سهام بورس و خرید خانه، سرمایه‌گذاری در سهام بورس را انتخاب کنید، هزینه فرصت در خرید خانه را از دست خواهید داد. اگر که این سرمایه‌گذاری سود بیشتری برای شما داشته باشد.
زمان: تصور کنید که یک شب زمان آزاد دارید، می‌توانید آن را صرف تماشای فیلم کنید یا روی یک پروژه شخصی کار کنید. اگر تماشای فیلم را انتخاب نمودید، هزینه فرصت در واقع پیشرفت یا دستاوردهای حاصل از پروژه شخصی است.
انتخاب‌های شغلی: فرض کنید دو پیشنهاد شغلی دارید، یکی حقوق بالاتری ارائه می دهد اما با ساعات کاری طولانی‌تر، دیگری حقوق کمتر اما تعادل بین کار و زندگی را بهتر فراهم می‌آورد. با انتخاب شغل با درآمد بالاتر، هزینه فرصت می‌تواند زمان شخصی بیشتر برای انجام امور زندگی باشد.
تصمیمات تجاری: برای یک کسب و کار، هنگام تصمیم گیری مانند سرمایه گذاری در تجهیزات جدید یا گسترش به بازار جدید، هزینه فرصت مطرح می شود. انتخاب یک گزینه به معنای چشم پوشی از مزایایی است که می توانست از گزینه دیگر به دست آورد.
1- شناسایی انتخاب‌ها: فعالیت خود را با شناسایی دو یا گزینه‌های بیشتر در نظر بگیرید. به عنوان مثال ممکن است گزینه‌های شما رفتن به کنسرت یا تماشای یک فیلم باشد.
2- تعیین مزایا: مزایای بالقوه یا ارزش مرتبط با هر انتخاب را ارزیابی کنید. این مزایا می‌توانند ملموس (مانند پول، کالا) یا ناملموس (مانند لذت، رضایت شخصی) باشند.
3- تخصیص ارزش‌ها: به هر مزیت یک ارزش عددی یا پولی اختصاص دهید. این مرحله ممکن است شامل تخمین یا مقایسه سود بالقوه هر انتخاب باشد. در نظر گرفتن مزایای کوتاه مدت و بلند مدت بسیار مهم است.
4- محاسبه هزینه فرصت: هنگامی که مقادیری را به مزایای هر انتخاب اختصاص دادید، ارزش گزینه انتخابی را از ارزش بهترین جایگزین بعدی کم کنید. تفاوت نشان دهنده هزینه فرصت است.
5- نتیجه را تفسیر کنید: هزینه فرصت محاسبه شده را تجزیه و تحلیل کنید تا مبادلات مربوط به تصمیم خود را درک کنید. این به شما کمک می‌کند سود و زیان احتمالی مربوط به هر گزینه را ارزیابی کنید.
توجه به این نکته مهم است که محاسبات هزینه فرصت اغلب ذهنی است، به ترجیحات فردی، شرایط و دیگر اطلاعات موجود بستگی دارد. بنابراین دقت محاسبات می‌تواند متفاوت باشد.
هزینه فرصت یک مفهوم اساسی در اقتصاد و تصمیم‌گیری است که مبادلاتی را که هنگام انتخاب بین گزینه‌های جایگزین با آن مواجه هستیم، برجسته می‌کند. تاکید می‌کند که با انتخاب یک گزینه، ما به ناچار از مزایایی که می‌توانستیم از بهترین جایگزین بعدی به دست آوریم چشم پوشی کنیم. درک و در نظر گرفتن هزینه فرصت برای افراد، مشاغل و جامعه؛ این امکان به وجود می‌آید با ارزیابی سود و زیان احتمالی مرتبط با هر انتخاب، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. با شناخت ارزش مواردی که قربانی می‌شوند، می‌‌توانیم هزینه واقعی تصمیمات خود را بهتر ارزیابی کنیم و تلاش کنیم تا منابع و زمان خود را کارآمدتر و سودمندتر تخصیص دهیم.
در نهایت مفهوم هزینه فرصت به ما یادآوری می‌کند که در دنیایی با منابع محدود، هر انتخابی پیامدهایی دارد و تصمیم‌گیری عاقلانه مستلزم سنجیدن دقیق گزینه‌ها و هزینه‌های فرصت (Opportunity Costs) مربوطه است.
