در سه مقطع زمانی رفتار متفاوت گسل های تهران مورد بررسی قرار گرفته است و سکون لرزه ای پهنه ای که پایتخت در کانون آن قرار گرفته است را مشخص کرده است. دو پژوهشگر زمین لرزه های مربوط به ۱۳ سال پیش را در گستره ۲۶ هزار کیلومتر مربع مورد بررسی قرار دادند و مشخص شده ست که به دلیل تراکم بالای گسل های اصلی در پهنه ای که شهر تهران در آن قرار گرفته است در دو سال اخیر هیچ زلزله ای در این پهنه به ثبت نرسیده است. این گروه سه راهکار برای کاهش خسارت های احتمالی از آزاد شدن تنش های جمع شده در دوره های زمانی طولانی در ناحیه های گسلی شهر تهران و اطراف آن پیشنهاد کردند.
مرکز تحقیقات راه و شهر سازی گزارش داده است که بررسی های دو تن از زلزله شناس های ایرانی به نام های علی بیت اللهی و نگار سودمند در طی یک پژوهش جدید دررابطه با رفتار های لرزه ای تهران و اطراف آن مشخص شده است که این گستره از پتانسیل لرزه‌خیزی بسیار بالایی به دلیل وجود گسل‌های متعدد برخوردار است. با این وجود در قسمت هایی از این گستره در بعضی از بازه های زمانی مورد بررسی وضعیت سکون لرزه ای حاکم است و نشانه هایی از تخلیه ی انرژی گسل ها در قالب ثبت خرد لرزه ها و زمین لرزه هایی به بزرگی بیشتر به ثبت نرسیده است.
زلزله شناسان اعتقاد دارند سکون لرزه ای در گستره ای که در آن گسل های اصلی که فعال هستند ، قرار دارد ولی در یک بازه ی زمانی معین تحرکات لحظه ای ندارند و می تواند از یک زاویه نشان دهنده جمع شدن احتمالی تنش ها و انرژی باشد که در نتیجه قفل شدن گسل ها و تقویت احتمال وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر در سال‌ها و دوره‌های بعد باشد.
از غربی ترین و شرقی ترین گوشه های حاشیه شهر تهران در مختصات ۷۵ کیلومتر و شمالی ترین و جنوبی ترین گوشه های آن ۵۰ کیلومتر می باشد. طی تحقیقات و بررسی ها مشخص شده است که ۸۳ گسل مهم، فعال و اصلی در این چهار گوش ۵۰ کیلومتر می باشد. بررسی ها مشخص کرده است که ۸۳ گسل مهم، اصلی و فعال در این مختصات با طول ۳۳۰۰ کیلومتر واقع شده اند. این گسل ها عبارت اند از: شمال تهران، طالقان، رباط کریم، شمال و جنوب ری، پیشوا، کوشک نصرت، کندوان، کهریزک، گرمسار، ایوانکی، آراد و الموت‌رود. علاوه بر گسل های ذکر شده، گسل های متوسط و فرعی در محدوده ی شهری تهران در این چهار گوش واقع شده اند که گسل های فرعی عبارت اند از: لویزان، نیاوران، پردیسان، ونک پارک، ولنجک و…
در این چهار گوش برگزیده شده به طور مجموع ۶۷ شهر واقع شده اند که جمعیت آن ها ۱۵ میلیون و ۱۱۱ هزار نفر می باشد. این منطقه دو شهر بسیار بزرگ در تهران و کرج را شامل می شود و از آن جایی که تعداد قابل توجهی از گسل های کاری، جوان و اصلی در این ناحیه قرار دارند،به لحاظ ریسک لرزه‌ای بسیار مهم است. در این پهنه ای که مورد بررسی قرار گرفته است به طور مجموع ۴ میلیون و ۸۲۵ هزار واحد مسکونی و بالای یک میلیون نفر جمعیت دارد. اطلاعات بیشتر در این خصوص عبارت اند از: در بازه زمانی ۱۳ سال گذشته به طور مجموع ۱۰۲ زمین‌لرزه با بزرگای ۳ ریشتر و بیشتر، در این گستره به ثبت رسیده است که از این تعداد یک زمین‌لرزه با بزرگی بیش از ۵ ریشتر بوده است. همچنین ۱۰ زمین‌لرزه با بزرگی ۴ تا ۵ ریشتر و ۹۱ زمین لرزه با بزرگای ۳ تا ۴ ریشتر در این بازه زمانی در پهنه مورد بررسی ثبت شده است که بررسی‌ها حاکی است تعداد این زمین‌لرزه‌ها در نواحی شرقی پایتخت بیش از نواحی غربی بوده است؛ حال آنکه تعداد و تراکم گسل‌ها در سمت غربی گستره مورد بررسی بیش از سمت شرقی این پهنه است.
گسل های تهران
بررسی‌های به عمل آمده در رابطه با وضعیت لرزه‌خیزی پایتخت وحواشی پیرامونی آن طی ۱۳ سال گذشته نشان می‌دهد در این بازه زمانی گستره شهری تهران و اطراف آن در راستای شمالی و جنوبی از زمین‌لرزه تنک بوده است؛ در حقیقت در این پهنه به رغم وجود گسل‌های متعدد فعال و کاری، زمین‌لرزه‌های مورد انتظار به وقوع نپیوسته است که این موضوع ضرورت مهمی را به لحاظ مطالعاتی پیش‌روی زلزله‌شناسان قرار می‌دهد؛ تنک بودن گستره شهری تهران در پهنه مورد اشاره، ضرورت تمرکز مطالعاتی بیشتری را از جهت بررسی قفل‌شدگی گسل‌های شمال تهران و سایر گسل‌های مجاور شهری پایتخت به وجو آورده است.
بررسی گسل ها و تحولات لحظه ای دو سال اخیر را نمایش می دهد که غرب این مستطیل با ۲۴ زمین‌لرزه که بزرگ‌ترین آن با بزرگای ۲/ ۵ ریشتر سال گذشته در ملارد اتفاق افتاد دارای میانگین بزرگی ۳ ریشتر می باشد. در قسمت شرقی این مستطیل ۳۱ زمین لرزه با بزرگی ۲/۸ به وقوع پیوسته ولی مستطیل وسطی و عبوری از تهران فاقد رخداد لرزه ای می باشد.
نتایج به دست آمده از این تحقیقات مشخص می کند که از یک زاویه عدم وقوع تنش لرزه‌ای در مستطیل میانی پهنه موردبررسی به رغم تجمع گسل‌های فعال،اصلی،جوان و کاری در این محدوده،در بازه زمانی مورد بررسی، می‌تواند احتمال افزایش خطر مربوط به وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر در نتیجه تجمع کنش لرزه‌ای را تقویت کند.
منبع:
