نگاهی به فعالیت‌های دانشگاه‌های سبز جهان
محمد فلاحی
کارشناس ارشد مهندسی سیستم‌های انرژی دانشگاه صنعتی شریف
استفاده بی رويه از محيط زيست در قرن بيستم سبب شد كه ادامه حيات براي انسان‌ها دچار چالش‌هاي جدي و جبران ناپذير گردد و چشم‌انداز حيات در كره زمين با چالش‌های عمده‌ای مواجه شود.
به نظر نگارنده در مورد برخورد انسان با جهان دو رویکرد وجود دارد. 1) رویکردی که میگوید ما همواره می‌توانیم جهان را بیشتر بشناسیم و با خلق فناوری‌های جدید مشکل فناوری‌های گذشته را حل کنیم و بقا و پیشرفت خود را حفظ نمائیم.
2) رویکردی فروتنانه که میگوید درک ما از قانونمندی‌های جهان بسیار اندک است و برای حفظ بقای خود لازم است در مقابل طبیعت فروتنی به خرج دهیم و به جای غلبه مدام بر طبیعت، سعی کنیم هر چه بیشتر زندگی خود را با سازوکارهای آن تطبیق دهیم.
اواخر قرن 19ام و اوایل قرن 20ام بود که واژه «توسعه پایدار» توسط دانشمندان بوم‌شناسی به نام‌های مارک، پینکات و مویِر معرفی شد و مفهوم آن تعادل بین منابع طبیعی و توسعه انسانی بود. تا به امروز که رسیده‌ایم توسعه پایدار اینگونه تعریف می‌شود: «برآوردن نیازهای نسل کنونی بدون از بین بردن توان نسل آینده در برآوردن نیازهای خود». توسعه پایدار دارای سه رکن اساسی اقتصاد، محیط زیست و اجتماع است.
در 22 آوریل 1970 بود که اولین جشن «روز زمین» در بین دو هزار کالج و دانشگاه و نزدیک به ده هزار مدرسه و صدها تشکل در ایالات متحده آمریکا برگزار شد. مهم‌تر از آن، این رویداد 20 میلیون آمریکایی را برای برگزاری یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز به نفع اصلاحات محیط‌زیستی از خانه‌هایشان بیرون آورد.
با رخ دادن بحران‌های نفتی دهه 1970 (جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1973 معروف به جنگ اکتبر و انقلاب اسلامی ایران در سال 1979) و کاهش صادرات نفت خاورمیانه به جهان، توجه دانشگاهیان جهان به مسأله انرژی و حفاظت از محیط زیست و ارتباط آنها با امنیت کشورهای جهان بیشتر و بیشتر شد.
نقش دانشگاه به عنوان جامعه ای از متفکران و نخبگان در حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی پررنگتر شد و طرحی از مفهوم «دانشگاه سبز» در همان سال‌ها زاده شد. در این طرح، دانشگاه در حکم جامعه‌ای است که همچون ساختار بالادست آن یعنی شهر، دارای شهروندانی است و در آن تولید و مصرف، حمل و نقل و انتشار آلاینده‌ها صورت می‌گیرد. اما تفاوت آن با شهر آن است که تمام شهروندانش دارای بیشترین آگاهی‌ها نسبت به چالش‌های طبیعی و محیط زیستی به وجود آمده ناشی از رفتارهای انسانی هستند.
بر اساس ائتلافی به نام «لیگ سبز» در بریتانیا که توسط تشکل مردم و زمین (People and Planet) شکل گرفت؛ دانشگاهها بر اساس معیارهای محیط زیستی و اخلاقی رتبه‌بندی می‌شوند. با افزایش اهمیتی که دانشجویان و دانشگاهها به مسئولیت محیط زیستی خود می‌دهند، رنکینگ سبز دانشگاه‌های جهان اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
برای مطالعه متن کامل مقاله و آگاهی از فعالیت‌های دانشگاه‌های مختلف دنیا در راستای آرمان‌های دانشگاه سبز در سایت مرکز نوآوری و فناوری آب، محیط‌زیست و انرژی (آما) بخوانید.
