Amin Alipour
Amin Alipour
خواندن ۵ دقیقه·۴ سال پیش

با تحریم یا بدون تحریم، خطر بیکاری گسترده در راه است!

توجه! این نوشته حاوی حقایق ناخوشایند غیر سیاسی است!

فرض کنید همین حالا تمام تحریم‌ها لغو شود.

بیشتر از این می‌خواهید؟

باشد! مشکل نقدینگی و تورم سرسام‌آور هم به صورت معجزه‌آسایی حل شده است.

بیشتر؟

اگر متمایل به آزادی های فردی و اجتماعی هستید فرض کنید همه آنها میسر شده است.

آیا مسئله های کشور حل شده است و آینده روشنی در پیش روست؟

من شک دارم!

تمام مسائل مطروحه ی بالا، مسائل کلاسیک سیاسی و اقتصادی برای شرایط سنتی جوامع است، اما شرایط جدیدی در پیش روست که کشور را می‌تواند در لبه پرتگاهی خطرناک قرار دهد و متاسفانه زمانی بسیار اندک برای برنامه‌ریزی و آماده‌سازی وجود دارد. آن پرتگاه خطر عوارض استفاده گسترده ازاتوماسیون و روباتیک است.

در دهه های اخیر برنامه های کامپیوتری و اپها قابلیت‌های جدیدی را برای بشر فراهم کردند: امروزه، تاکسیهای از اینترنتی استفاده می‌کنیم و یا با مراجعه به سازمان ها و استفاده از کد ملی می‌توانیم با آخرین وضعیت پرونده‌های خود واقف شویم، برای دریافت گذرنامه یا گواهینامه دیگر لازم نیست که در صف های طولانی جلوی ادارات گذرنامه یا راهنمایی رانندگی ساعتها منتظر باشه همه اینها از مزایای تکنولوژی است.

تاکنون، حداقل در ایران، هر وقت تکنولوژی مشاغلی را از بین برده است، مشاغل جدیدی را ایجاد کردم مثلاً هرچند که تاکسیهای اینترنتی بازار تاکسی‌های عادی را کساد کردند، اما در عوض بسیاری به عنوان رانندگان تاکسی اینترنتی امروز مشغول بکارند.

با توسعه ناگزیر تکنولوژی این روند تغییر می‌کند!

در توسعه جدید تکنولوژی های مبتنی بر تکنولوژی های نرم افزار هوش مصنوعی و رباتیک و ارتباطات (که تاکید می‌کنم که ناگزیر است)، بسیاری از شغل ها منقرض خواهند شد و مشاغل بسیار اندکی به وجود می آیند.

مسئله شاید دور از ذهن بنظر بیاید! شاید با توجه به شرایط جامعه کسی فکر نکند که اوضاع می‌تواند به شدت بدتر شود.اما به یک توضیح بسنده می‌کنم: اکنون مشکل بیکاری تا حد زیادی ناشی از بسته بودن یا کسادی بنگاه های اقتصادی است. انتظار این است که

با رونق آنها، این مشکل تا حد زیادی برطرف شود. اما در آینده‌ای بسیار نزدیک حتی اگر بنگاه‌های اقتصادی مانند کارخانه ها و کارگاه ها با تمام ظرفیت هم کار کنند نیازی به کارگر نخواهند داشت، چون رباتها جای آنها را خواهند گرفت. حتی امروزه در بنگاه‌های اقتصادی سطح بالاتر مثل بازار سرمایه، در کشورهای غربی بسیاری از مدیران صندوق های مالی با نرم افزار های هوشمند جایگزین شده اند.

موج جدید اتوماسیون و روباتیک میلیون‌ها نفر را بی‌کار خواهند کرد و در عوض شغل های بسیار اندکی که نیازمند به تخصص هستند را ایجاد خواهد کرد. حجم بالای بیکار ناشی از این موج انبار باروتی را شکل خواهد داد که شالوده های هر جامعه ای را به خطر می‌اندازد.

مثال عینی آن ایالات متحده است چهار سال پیش در میان بهت همگان دونالد ترامپ برنده انتخابات شد. متاسفانه در مطبوعات ایران کمتر کسی به دلیل اصلی این پیروزی پرداخت. دلیل اصلی این پیروزی کسب ۷۰ هزار رای بیشتر در سه ایالت مرکزی آمریکا توسط وی بود. در این ایالتها کارگران کارخانه ها و معادن شغل های شان را در حال تهدید می دیدند و وی را منجی شغل و زندگی خود می پنداشتند به وی رای دادند و ریاست جمهوری وی باعث هرج و مرج در تمام سطوح شد. امروزه دموکراتها در مورد آماده سازی نیروی کار برای عواقب اتوماسیون بسیار سخن می گویند.

متاسفانه در فضای سیاسی ایران کمتر می شنویم که سیاستمداری در این مورد صحبت کند و وعده ایجاد طرحی باید بدهد. شاید درگیری با مسائل جاری روزمره مجالی به پرداختن به این موضوع نمی دهد. اما سونامی بیکاری ناشی از اتوماسیون، با شیوع کرونا شدت گرفته و دیر یا زود به مرزهای ایران خواهد رسید. آیا ما آماده‌ایم؟

در ذیل به برخی از سوالات احتمالی خواننده پاسخ داده می شود.

  • آیا می‌شود جلوی این سونامی را با جلوگیری از اتوماسیون گرفت؟ بله! اما از رقابت پذیری کشور به شدت خواهد کاست و عملاً نام ایران را از لیست کشورهای در حال توسعه به لیست کشورهای غیر قابل توسعه اضافه خواهد کرد.
  • چه زمانی این موج به ایران می رسد؟ این موج در غرب شروع شده و با شیوع کرونا شدت گرفته. شاید عواقب آن در غرب در بازه ۵ تا ۱۰ سال نمود پیدا کند. با توجه به تاخیر زمانی شاید حدود ۲-۳ سال پس از آن، نمود بیکاری در این مشکل در ایران عینی شود یعنی حدود ۷ تا ۱۵ سال دیگر.
  • آیا راهکاری برای مقابله به این پدیده وجود دارد؟ هر کشور و اجتماع به تناسب شرایط خود باید خود را آماده کند اما بازآموزی و نوآموزی گسترده قسمت لاینفک هر برنامه ای باید باشد.
  • چه مشاغلی مورد تهدید هستند؟ درصد بسیار زیادی از مشاغل قابلیت مکانیزه شدن دارند.
  • چه زمانی باید برای برنامه‌ریزی شروع کنیم؟ از همین امروز باید برای برنامه‌ریزی و آماده سازی جامعه شروع کرد. تأخیر در پرداختن به این موضوع مطمئناً جامعه را در بلندمدت در معرض خطر جدی قرار خواهد داد. توجه کنید که این خطر تنها نظام سیاسی را مورد تهدید قرار نمی‌دهد بلکه شالوده های اجتماعی را می تواند از هم بشکافد.
  • تاثیر آن بر نظام طبقاتی جامعه چگونه خواهد بود؟ هرچند که اختراعات و تکنولوژی بطور سنتی به صورت غیر متناسبی به نفع قشر مرفه جامعه بوده‌اند، اما آنها به بخشی از طبقه کم‌درآمد کمک کرده تا به طبقه متوسط وارد شوند. اما موج جدید اتوماسیون و رباتیک می‌تواند مشاغل طبقه ضعیف جامعه را بکلی از بین ببرد بدون آن که جایگزینی برای آنها به وجود آورد.
اشتغالفناوری
استادیار علوم کامپیوتر در دانشگاه هیوستون University of Houston
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید