آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا و چگونه مردم برخی محصولات را می‌خرند و برخی دیگر را نه؟ آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که تبلیغات رسانه‌ای چگونه بر انتخاب‌های خرید یک خریدار تأثیر می‌گذارند؟ اگر چنین است، ممکن است به رشته رو به رشد روانشناسی مصرف‌کننده علاقه‌مند باشید.
روانشناسی مصرف‌کننده یا روانشناسی مشتری حوزه‌ای تخصصی است که به بررسی چگونگی تأثیر افکار، باورها، احساسات و درک ما بر نحوه خرید و ارتباط با کالاها و خدمات می‌پردازد. در ایالات متحده که به عنوان یک جامعه بسیار مصرف‌گرا شناخته می‌شود، این حوزه مطالعاتی بسیار مرتبط است.
ین حوزه به مطالعه افراد، گروه‌ها و سازمان‌هایی می‌پردازد که در فرآیند انتخاب، تهیه، استفاده و دفع محصولات، خدمات، تجربیات یا ایده‌ها برای پاسخگویی به نیازهای خود مشارکت دارند. روانشناسان مصرف‌کننده با بررسی فرایندهای تصمیم‌گیری، تأثیرات اجتماعی و انگیزه‌های درونی، به دنبال درک دلایل انتخاب‌های مصرف‌کننده و تأثیر این انتخاب‌ها بر فرد و جامعه هستند.
طبق تعریف انجمن روانشناسی مصرف‌کننده، این حوزه با بهره‌گیری از اصول روانشناسی، به مطالعه فرایندهای ذهنی و رفتاری مصرف‌کننده در انتخاب، استفاده و ارزیابی محصولات و خدمات می‌پردازد. روانشناسی مصرف‌کننده که اغلب به عنوان زیرمجموعه‌ای از روانشناسی صنعتی-سازمانی شناخته می‌شود، به دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا افراد محصولات خاصی را انتخاب می‌کنند و چگونه می‌توان این انتخاب‌ها را پیش‌بینی و تحت تأثیر قرار داد.
روانشناسان مصرف‌کننده با بررسی عواملی همچون انگیزش، احساسات، ادراک، یادگیری، و عوامل اجتماعی، به تحلیل فرایند تصمیم‌گیری مصرف‌کننده و شناسایی عوامل مؤثر بر آن می‌پردازند. حوزه‌های پژوهشی این رشته شامل مطالعه:
پس دقیقاً یک روانشناس مصرف‌کننده چه کاری انجام می‌دهد؟ این متخصصان نه تنها در کمک به کسب‌وکارها برای درک خواسته‌ها و نیازهای مشتریان خود، بلکه در کمک به فروشندگان برای تبلیغ و بازاریابی محصولات و خدمات خود برای خریداران نقش مهمی ایفا می‌کنند.
انجام تحقیقات بازار از آنجایی که کسب‌وکارها برای توسعه محصولات و کمپین‌های بازاریابی جذاب برای مخاطب هدف خود نیاز به درک مصرف‌کنندگان دارند، روانشناسان مشتری اغلب زمان زیادی را صرف یادگیری بیشتر در مورد آنچه خریداران را به حرکت وامی‌دارد می‌کنند. این اغلب شامل تعیین مخاطب هدف برای یک محصول خاص از جمله جنسیت، سن و وضعیت اقتصادی اجتماعی خریدار معمولی می‌شود.
سپس، روانشناس مصرف‌کننده ممکن است تحقیق در مورد انواع محصولات و پیام‌های بازاریابی را که برای این نوع خریداران جذاب است، آغاز کند.
“بخش دیگری از روانشناسی مصرف‌کننده به بررسی نحوه انتشار ایده‌ها و پیام‌ها در جامعه، به ویژه در حوزه بازاریابی اجتماعی، می‌پردازد. محققان در این حوزه به دنبال یافتن راهکارهایی برای ترویج رفتارهای سالم، تغییر نگرش‌ها و افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل مهم اجتماعی هستند. برای مثال، روانشناسان مصرف‌کننده ممکن است به مطالعه چگونگی ترویج مصرف مسئولانه، کاهش مصرف انرژی یا افزایش مشارکت در فعالیت‌های داوطلبانه بپردازند.
روانشناسان مصرف‌کننده اغلب تحقیقاتی را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رفتار خریداران انجام می‌دهند. روش‌های تحقیقاتی رایج مورد استفاده توسط این متخصصان شامل آزمایش‌ها، نظرسنجی‌های تلفنی و آنلاین، گروه‌های کانونی، مشاهدات مستقیم و پرسشنامه‌ها است.
“به احتمال زیاد شما تاکنون در یک نظرسنجی تحقیقات بازار شرکت کرده‌اید. این نظرسنجی‌ها که می‌توانند به صورت تلفنی، آنلاین یا از طریق پست انجام شوند، ابزاری ارزشمند برای جمع‌آوری اطلاعات درباره رفتار خرید مصرف‌کنندگان هستند. در این نظرسنجی‌ها، از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود تا درباره عادات خرید گذشته خود، عواملی که بر تصمیم‌گیری آن‌ها تأثیر گذاشته و برنامه‌های آتی خریدشان توضیح دهند. هدف از انجام این نظرسنجی‌ها، درک بهتر نیازها و خواسته‌های مشتریان و بهبود استراتژی‌های بازاریابی است.
محققان همچنین معمولاً جزئیاتی در مورد جنسیت، سن، نژاد، سابقه تحصیلی و وضعیت مالی فعلی هر پاسخ‌دهنده جمع‌آوری می‌کنند. این نوع اطلاعات می‌تواند بسیار مفید باشد زیرا به محققان اجازه می‌دهد تا الگوها را جستجو کنند و اطلاعات بیشتری در مورد افرادی که محصولات خاصی را خریداری می‌کنند، کسب کنند.
به عنوان مثال، استفاده از یک نظرسنجی ممکن است به محققان اجازه دهد تا کشف کنند که زنان بین ۳۰ تا ۴۵ سال که درآمد خانوار بین ۵۰،۰۰۰ تا ۱۰۰،۰۰۰ دلار دارند، بیشتر احتمال دارد که یک محصول یا خدمات خاص را خریداری کنند. با دانستن این موضوع، آن‌ها می‌توانند شروع به طراحی کمپین‌های بازاریابی هدف‌گیری شده برای این مخاطب هدف کنند.
پس اگر می‌خواهید روانشناس کسب و کار شوید به چه نوع آموزشی نیاز دارید؟ اکثر مشاغل سطح ابتدایی در روانشناسی مصرف‌کننده حداقل به مدرک لیسانس روانشناسی نیاز دارند. مشاغل سطح ابتدایی با مدرک لیسانس معمولاً شامل برنامه‌ریزی، انجام و تفسیر نتایج کمپین‌های تحقیقات بازار است.
افرادی که به سمت مشاغل پیشرفته‌تر یا تدریس در سطح دانشگاهی علاقه‌مند هستند به مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا در رشته‌ای مرتبط با روانشناسی مصرف‌کننده نیاز خواهند داشت. چنین گزینه‌های مدرکی شامل روانشناسی عمومی، روانشناسی صنعتی-سازمانی، بازاریابی و مطالعات مصرف‌کننده است. اگر به تبدیل شدن به یک روانشناس مصرف‌کننده علاقه‌مند هستید:
بر روی گذراندن دوره‌هایی تمرکز کنید که درک شما را از رفتار انسان، بازاریابی، روانشناسی اجتماعی، شخصیت و فرهنگ تقویت می‌کند. دوره‌های تبلیغات و بازاریابی را بگذرانید. دوره‌های روش‌های تجربی، به ویژه طراحی آزمایشی و آمار را بگذرانید.
مسیر شغلی که در نهایت انتخاب می‌کنید تا حد زیادی به علایق و تحصیلات شما بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر به انجام تحقیقات نظری و تدریس علاقه دارید، می‌توانید برای تدریس دوره‌ها و انجام تحقیقات اصلی در دانشگاه، مدرک دکترا کسب کنید. اگر ترجیح می‌دهید در زمینه‌هایی مانند تحقیقات بازار، تبلیغات یا فروش کار کنید، ممکن است مدرک لیسانس کافی باشد.
گزینه‌های شغلی دیگر شامل مشاوره برای مشاغل خصوصی یا کار برای سازمان‌های دولتی است. در چنین مشاغلی، ممکن است از روانشناسان مصرف‌کننده خواسته شود طیف گسترده‌ای از وظایف از جمله توسعه کمپین‌های بازاریابی، تحقیق در مورد روندهای خرید، طراحی تبلیغات رسانه‌های اجتماعی یا تجزیه و تحلیل آمار را انجام دهند.
درک اینکه چه چیزی باعث می‌شود مردم چیزهایی را که می‌خرند، خریداری کنند، بسیار بیشتر از یک بازی حدس زدن است. کسب‌وکارها اکنون از روانشناسان مصرف‌کننده برای ارزیابی علمی تصمیمات و انتخاب‌های مشتریان خود استفاده می‌کنند. دفعه بعد که به یک تبلیغ نگاه کردید یا در یک نظرسنجی مصرف‌کننده شرکت کردید، به نقش روانشناسان مصرف‌کننده در توسعه آن پیام‌ها و پرسشنامه‌ها فکر کنید.
