کار داوطلبانه، کاری است که در آن شما زمان و خدماتی را به صورت رایگان برای کمک به دیگران اختصاص می‌دهید. اغلب کارهای داوطلبانه برای خدمت به جامعه شکل می‌گیرد و در آن فرد داوطلب به آن حیطه‌ی کاری علاقه‌مند است. «داوطلب‌شدن» می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد؛ مانند کمک به یک موسسه خیریه محلی، کمک به برگزاری یک رویداد اجتماعی یا ارائه مهارت‌ها و تخصص‌ها به یک سازمان غیرانتفاعی.
اما این تمام ماجرا نیست. کار داوطلبانه چارچوب‌ها و بایدها/نبایدهایی دارد که باید به آن توجه کنید.
مزایای کار داوطلبانه
رشد و توسعه شخصی: کار داوطلبانه باعث می‌شود مهارت‌های جدید یاد بگیرید و در زمینه‌های مختلف تجربه کسب کنید که منجر به رشد شخصی می‌شود. همچنین کار داوطلبانه می‌تواند به رزومه و آینده شغلی فرد کمک کند.
تجربه کار تیمی: اگر کار داوطلبانه در یک محیط تیمی انجام شود، باعث می‌شود داوطلب تجربه‌ی حضور در تیم را به خوبی به دست آورد. تنوع رفتاری افراد، چگونگی به نتیجه رساندن کارها ضمن یک تعامل مثبت با افراد گروه، موضوعی است که کار داوطلبانه به‌دست می‌آید. این موضوع مخصوصا برای افراد جوان‌تر موضوعیت دارد.
تأثیر بر جامعه: داوطلبان نقش مهمی در تقویت جوامع دارند. آن‌ها خدمات ضروری را به خصوص در مناطقی که منابع کمیاب هستند ارائه می‌دهند.
ارتباطات اجتماعی: در کار داوطلبانه افراد فرصت‌هایی برای ملاقات با افراد جدید و ایجاد شبکه‌ای از افراد هم‌فکر به دست می‌آوردند.
نشاط و رضایت فردی: مطالعات نشان داده است که کار داوطلبانه می تواند اثرات مثبتی بر سلامت روحی و جسمی از جمله کاهش استرس و بهبود خلق و خو داشته باشد. تعامل گروهی و دریافت تایید اجتماعی موجب ایجاد نشاط و رضایت در فرد می‌شود.
وظایف داوطلب
در کار داوطلبانه شما وظایفی دارید که باید به آن‌ها پایبند باشید:
تعهد: به تعهدات زمانی و کارهایی که با آن‌ها موافقت کرده‌اید، متعهد باشید.
پایبندی به قوانین و خط مشی‌ها: از قوانین، خط مشی‌ها و دستورالعمل‌های سازمان پیروی کنید.
رازداری: ممکن است شما حین کار داوطلبانه از اطلاعاتی باخبر شوید که محرمانه است و شما باید با حساسیت از این اطلاعات مراقبت کنید.
حرفه‌ای بودن: کار داوطلبانه به معنی کار غیرحرفه‌ای نیست. در کار باید با همه افرادی که با آن‌ها کار می‌کنید و کسانی که به آن‌ها خدمتی ارائه می‌کنید با احترام و حرفه‌ای رفتار کنید و سعی کنید هر روز حرفه‌ای‌تر شوید.
در دسترس‌بودن: شما باید به صورت مداوم با سرپرستان و همکاران خود در ارتباط باشید. به ویژه در مورد چالش‌هایی که ممکن است حین کار پیش آید.
حقوق شما در کار داوطلبانه
به عنوان یک داوطلب، شما حقوقی دارید که تضمین می‌کند تجربه‌ی شما ایمن، محترمانه و کامل است. از مقدماتی‌ترین حقوق یک داوطلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حق داشتن یک محیط امن: شما حق دارید در یک محیط امن، عاری از آسیب، سوءاستفاده و آزار، داوطلب شوید و با گروه خود کار کنید.
حق شفافیت: شفافیت در مورد نقش، وظایف و انتظارات شما از گروه است. شما باید شرح واضحی از وظایف و مسئولیت‌های خود دریافت کنید و به صورت شفاف فرآیند کار را با گروه در میان بگذارید.
حق پشتیبانی و آموزش: شما حق دارید از آموزش و پشتیبانی کافی برای انجام مؤثر وظایف خود برخوردار شوید.
حق بیان نگرانی‌ها: اگر در مورد وظایف خود یا فعالیت‌های سازمان خود نگرانی‌هایی دارید، باید بتوانید بدون ترس از تلافی، این موضوعات را بیان کنید.
حق احترام: احترام به مهارت‌ها و نیازهای فردی شما بسیار مهم است. این شامل احترام به زمان و تعهد شماست که کرامت شما را حفظ می‌کند.
بایدها و نبایدهای کار داوطلبانه
✅ بایدها:
قابل اعتماد باشید: به موقع حاضر شوید و به تعهدات خود عمل کنید.
سازگار باشید: سعی کنید با گروه تعامل سازنده داشته باشید، از دیگران یاد بگیرید و به دیگران کمک کنید.
مشتاق باشید: روحیه‌ی مثبت شما می‌تواند تفاوت بزرگی در گروه و اهداف آن ایجاد کند.
سوال بپرسید: وقتی شک دارید، به دنبال توضیح باشید.
❌ نبایدها:
تعهد بیش از حد: از انجام کاری که بیش از حد توان یا زمان شماست خودداری کنید.
کنار گذاشتن دستورالعمل‌ها: عدم پایبندی شما به خط مشی‌های کار می تواند کل گروه را به هم بریزد و موجب شود به هدف اصلی نرسید.
نادیده‌گرفتن خود: اجازه ندهید کار داوطلبانه بر رفاه شخصی شما تأثیر بگذارد و موجب ایجاد استرس برای شما شود.
کار در انزوا: از کار در انزوا کامل خودداری کنید. با تیم در ارتباط باشید و سعی کنید تنهایی کارها را پیش نبرید.
ملاحظات در کار داوطلبانه:
تراز علایق و مهارت‌ها: در انتخاب کار داوطلبانه باید دقت کنید که علایق و مهارت‌های شما همسو با این کار باشد و باعث تقویت مهارت‌های شما می‌شود و تضمین می‌کند که مشارکت شما معنادار و رضایت‌بخش باشد.
تعهد زمانی: کار داوطلبانه به این معنی نیست که شما می‌توانید چارچوب‌ها و زمان‌بندی‌های کار را نادیده بگیرید. در مورد مدت زمانی که می توانید متعهد شوید، واقع بین باشید. چرا که تعهد بیش از حد می‌تواند شما را در روند فرسایشی قرار دهد.
علت را درک کنید: لازم است که درک روشنی از انگیزه‌های سازمانی که برای آن داوطلب می‌شوید داشته باشید. این موضوع به هماهنگ‌شدن تلاش‌های شما با اهداف کار کمک می‌کند.
پیشگیری از سوءاستفاده در کار داوطلبانه:
حقوق خود را بشناسید: درک کنید که از شما چه انتظاری می‌رود و چه انتظاراتی باید از سازمان داشته باشید. باید مرزهای مشخصی ایجاد شود. شما نباید بیش از حد در خدمت سازمان باشید و صرفا تعهدات خود را که از قبل مشخص شده است را باید انجام دهید.
تحقیق در سازمان: اطمینان حاصل کنید که سازمان معتبر است و سابقه خوبی در برخورد با داوطلبان دارد. دقت کنید که در خدمت اهدافی که آن‌ها را معتبر نمی‌دانید قرار نگیرید.
با دیگر داوطلبان صحبت کنید: اگر به نظر شما در کارتان، چیزی اشتباه است یا اگر از شما خواسته می‌شود کاری خارج از نقش مورد توافق خود انجام دهید، در وهله‌ی اول تلاش کنید با گفتگو این موضوع را برای خود و هم‌گروهی‌هایتان باز کنید و نسبت به رفع این حس اقدام کنید.
تفاوت بین کار داوطلبانه و کار رایگان
کار رایگان، می‌تواند شبیه کار داوطلبانه باشد اما گاهی اوقات با هدف کسب تجربه، کارآموزی یا سایر مزایای رایگان انجام می‌شود. این نوع کارها اغلب در محیط‌های حرفه‌ای مانند دوره‌های کارآموزی قابل مشاهده است؛ جایی که هدف اصلی از همکاری کسب تجربه‌ی حرفه‌ای به جای دلایل اجتماعی و نوع‌دوستانه است.
با این وجود می‌توان گفت که هدف اصلی کار داوطلبانه، نوع‌دوستی است و نفع عمومی در آن رکن اساسی است.
تا کی کار داوطلبانه را ادامه دهیم؟
ممکن است کار داوطلبانه‌ی شما دارای مدت محدود یا نامحدود باشد. اگر شما در یک کار داوطلبانه با بازه زمانی نامحدود مشارکت می‌کنید باید این سوال‌ها را پاسخ بدهید:
آیا هنوز در این کار احساس ارزشمندبودن دارید؟
آیا احساس می‌کنید که تلاش‌های شما تاثیرگذار است؟
آیا تعادل سالمی بین کار داوطلبانه، زندگی شخصی و کار شما برقرار است؟
آیا از طریق کار داوطلبانه احساس یادگیری و رشد دارید؟
آیا این کار با ارزش‌ها و باورهای شخصی شما هم‌خوان است؟
ارزیابی منظم این عوامل مهم است. اگر کار داوطلبانه برای شما در حال تبدیل‌شدن به منبع استرس است و نیازهای درونی شما را برآورده نمی‌کند، باید آن را دوباره ارزیابی کنید و تصمیم بگیرید که آیا می‌خواهید این کار را ادامه بدهید یا خیر؟ در مقابل اگر متوجه شدید که کار داوطلبانه‌ی شما تاثیرگذار است و می‌توانید آن را در کنار سایر مسئولیت‌ها مدیریت کنید، ادامه دادن آن تلاش ارزشمندی است.
به یاد داشته باشید که کلید موفقیت کار داوطلبانه، یافتن تعادلی است که هم برای داوطلب و هم برای سازمان یا دلیلی که برای آن تلاش می‌کنید، سودمند باشد.
