در واقع اختلال بیش فعالی یا کم توجهی (ADHD) به اختلالی می گویند که در زمان کودکی قابل تشخیص می باشد، ولی در موارد دیده شده، بیشتر موارد این بیماری تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. نکته حائز اهمیت در این بیماری شناخت بهتر و زود تر آن می باشد. چرا که در این نوع بیماری زود تر فهمیدن بیماری خیلی کمک کننده و مهم است.
این بیماری یک نقص تکاملی عصبی شناخته می شود که در کودکانی که کمتر از 7 سال دارند، بروز می دهد و تا بزرگسالی نیز امکان ادامه پیدا کردن آن وجود دارد. این بیماری بیشتر در سنین کودکی رخ می دهد و بروز پیدا می کند، اما این به آن معنا نیست که امکان به وجود آمدن آن در بزرگسالی وجود نداشته باشد.
اشتباهی که در این بیماری رخ می دهد، گفتن سندرم به این بیماری است. سندرم در واقع یعنی مجموعه ای از علائم یا ویژگی هایی که در مدت زمانی مشخص با هم بروز می کنند و نشان دهنده یک اختلال می باشند. بیماری ADHD در واقع یک بیماری است که به طور کامل شناخته شده و جزو بیماری های شناخته شده قرار می‌گیرد. در نتیجه استفاده از واژه سندرم برای این نوع بیماری درست نیست.
این اختلال و بیماری با سه نوع از اختلالات رفتاری یعنی بیش فعالی یا Hyperactivity و عمل بدون فکر Impulsivity و کم توجهی یا همان Inattention نشان داده می شود. گرچه این بیماری در جوامع زیاد دیده می شود، اما تاکنون دلیل و علتی مشخص برای پیش آمدن و به وجود آمدن این بیماری در افراد پیدا نشده است.
در نتیجه دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد، فقط امروزه پزشکان معتقد می باشند که منشا این بیماری اصولا به ژنتیک و اعصاب باز می گردد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده اند، نشان می دهد که یکی از عوامل اصلی و موثری که می توان در زمینه ADHD نام برد، پایین آمدن دوپامین می باشد.
دوپامین یک ماده شیمیایی می باشد که وقتی ترشح می کند، به طرز قابل توجهی روی فعالیت مغز و بدن انسان تاثیر می گذارد. این مواد شیمیایی به انتقال سیگنال های عصبی کمک شایانی می کنند و در واکنش های عاطفی هم کم موثر نیستند.
در واقع تحقیقات نشان نی دهد که افراد مبتلا به بیش فعالی نسبت به افراد عادی، قسمت قشر خاکستری مغزشان کمتر می باشد. (قشر خاکستری در واقع کنترل بعضی رفتار ها، کردار ها و عملکرد را برعهده دارد و از جمله رفتار هایی که می توان به آن اشاره کرد، خودکنترلی، تصمیم گرفتن، صحبت کردن و حرف زدن و کنترل ماهیچه ها و عضلات می باشد.)
دانشمندان تا امروز برای یافتن دلایل اصلی این بیماری تلاش بسیاری کرده اند و موارد و علل اصلی این بیماری را تا کنون مصرف الکل و یا دخانیات در زمان بارداری، نوروتوکسین ها، وراثت و قرار گرفتن در معرض بعضی آلاینده ها مانند سرب اعلام نموده اند.
به طور کل بیماری های مختلفی وجود دارد که می تواند روی عملکرد و رفتار کودک تاثیر بگذارد. اما در عصر امروزی به اشتباه هر مشکل و عیبی که در زمینه تحصیلات برای کودک پیش آید، بیماری بیش فعالی تلقی می‌گردد. به همین دلیل به طور جدی پیگیری نمی شوند.
به طور کل صرفا بیش فعالی نیست که می تواند روی عملکرد فرزندان تاثیر بگذارد، در واقع بیماری هایی از جمله افسردگی، اوتیسم، شیدایی و بیماری های روانی دیگر نیز می توانند در روند و عملکرد تحصیلی نیز تاثیر گذار باشند. این بیماری ها حتی می تواند روی هوش کودک نیز موثر باشد و آن ها را تحت تاثیر قرار دهد.
بیشترین اشتباهی که خانواده ها در زمینه افت تحصیلی کودکان خود انجام می دهند، پیگیری نکردن دلیل اصلی این افت تحصیلی و مشکل در روند تحصیلی کودکان است. این سهل انگاری که خانواده ها انجام می دهند، امکان دارد که آسیب های جدی و جبران ناپذیری را به روان کودک بزند.
در نتیجه پیشنهاد می شود در صورتی که والدین شاهد افت تحصیلی کودکان بودند و نگران آینده کودکان بیش فعال خود هستند، با یک مشاور و یا روانشناس کودک صحبت کنند و مشورت بگیرند تا راه حل مناسبی به آن ها داده شود.
کودکان بیش فعال شاید در زمینه درسی افت داشته باشند و یا در برخی زمینه ها موفق نباشند، اما این دلیل نمی شود که آن ها کم هوش تلقی شوند. در واقع همچین موردی باعث نمی شود که تصور شد هوش کودک بیش فعال نسبت به سایر کودکان کم تر است.
تا به امروز هیچ تحقیق و یا پژوهشی ثابت نکرده است که کودکان بیش فعال باهوش هستند و یا نسبت به کودکان عادی هوش کمتری دارند.
به والدین پیشنهاد می شود که اگر کودکی بیش فعال دارند که به درس خواندن علاقه ای نشان نمی دهد، کودک خود را به فعالیت های فیزیکی و فعالیت هایی که دوست دارند انجام دهد، دعوت کنند و در این زمینه به آن ها کمک کنند.
این نوع کودکان در برخی از مواقع بدون دلیل منطقی و یا عاطفی، بسیار خوشحال و یا ناراحت و عصبی می شوند. در واقع به طور کل می شود گفت که این نوع تغییر رفتار و عدم کنترل هیجانات و احساسات، در همه کودکان حدودا وجود دارد، اما در کودکان بیش فعال بسیار بیشتر از کودکان معمولی بروز پیدا می کند و به طور کل نمی توان گفت که در چه زمان و مکانی بروز پیدا می کنند.
اصولا بروز این رفتار ها در تمامی مکان هایی که کودک بیش فعال با آن درگیر است می توان دید؛ برای مثال مدرسه، خانه و حتی فضای عمومی که برای بازی برده می شوند.
یکی از مهم ترین و کلیدی ترین موردی که می توان آن را از علائم بیش فعالی کودک دانست، این است که صرفا کودک بر خود متمرکز باشد. به این منظور که این کودک بیش فعال در شناخت اطرافیان خود، احساسات و نیاز هایی که دارند و خواسته های آن ها ناتوان است و در بیشتر مواقع نیاز ها و خواسته های خود را در نظر می گیرد.
برای مثال کودکی که بیش فعالی دارد، هنگام صف و یا انتظار برای نوبتی بازی کردن، به مشکل می خورد و به طور کل در بازی های گروهی نیز خوب عمل نمی کند. این کودک بیش فعال فعالیت های دیگران را قطع می کنند تا خود به آن فعالیت بپردازد.
یکی از بارز ترین رفتار های کودک بیش فعال ADHD، قطع کردن فعالیت دیگران یا ورود ناگهانی به آن فعالیت ها می باشد. به این منظور که کودک در یک فعالیت و یا بازی که قبل از آن در آن حضور نداشته، ناگهانی وارد شود و یا آن را قطع کند و اختلالی در آن ایجاد کند. این عمل کودک در نتیجه باعث اعتراض اطرافیان و حتی برخورد کردن با او خواهد شد.
به طور کل می توان علائم کودک بیش فعال را نام برد:
