بررسی مکانیزم ها و راه های حل و فصل اختلافات در قراردادهای فروش نفت و گاز در جهان

بررسی مکانیزم ها و راه های حل و فصل اختلافات در قراردادهای فروش نفت و گاز در جهان

Investigating the mechanisms and ways of resolving disputes in oil and gas sales contracts in the world

در جهان مدرن کمتر کشوری را می توان یافت که در تامین انرژی خودکفا باشد؛ لذا انتقال و فروش سوخت که معمولا بین المللی هم میباشد یکی از ویژگیهای تجارت جهانی است. بسیاری از موافقتنامه ها و قراردادهای نفت و گاز بدون هیچگونه مشکلی به پایان می رسد ولی تعدادی از آنها دچار مشکل می شود و در این زمان است که سیستم حل و فصل اختلافات آنها مهم جلوه گر می شود. صنعت نفت و گاز کشورهای نفت خیز از تاریخ اولین اکتشاف نفتی تاکنون تکنیک های قرارداد ی متنوعی را به خود دیده است. نوع این تکنیک ها ارتباط بسیار تنگاتنگی با تحولات داخلی و بین المللی دارد.

در جهان مدرن کمتر کشوری را می توان یافت که در تامین انرژی خودکفا باشد؛ لذا انتقال و فرو ش سوخت که معمولا بین المللی هم می باشد یکی از ویژگیهای تجارت جهانی است. بسیاری از موافقتنامه ها و قراردادهای نفت و گاز بدون هیچگونه مشکلی به پایان می رسد ولی تعدادی از آنها دچار مشکل می شود و در این زمان است که سیستم حل و فصل اختلافات آنها مهم جلوه گر می شود. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که با متحول شدن ساختارهای قراردادی بین کشورهای نفت خیز توسعه یافته یا در حال توسعه و شرکت های بین المللی شیوه حل و فصل اختلافات نیز راه تکامل را در پیش گرفته اند؛ بدین نحو که قانونگذران این کشورها و هم رویه عملی فعالان خصوصی عرصه نفت و گاز با ترجیح تعیین چارچوب های شروط داوری در قالب ارجاع اختلافات خود به مقررات و احیاناً مراکز داوری،همچون آنسیترال،اتاق بازرگانی بنی المللی و مرکز بین المللی حل و فصل اختلافات راجع به سرمایه گذاری سعی در مدیریت شایسته اختلافات احتمالی و امتناع از ورود نابسانی های خاص داوری های گذشته داشته اند.بدین ترتیب به نظر می رسد جهت گیری ربع اخبر قرن گذشته در ارجاع اختلافات ناشی از قراردادهای بین المللی نفت و گاز به شیوه های نوین بالخص شیوه داوری نهادی) به عنوان شیوه غالب در این نوع قراردادها ضابطه مند تر و تکنیک های حقوقی و با بهره گیری از تجربه های الزم در حل و فصل این اختلافات پیگیری گردد.

قراردادهای نفت و گاز ، قراردادهایی با هزینه کلان و مدت زمان طولانی می باشد بروز اختلاف بین طرفین قرارداد می تواند باعث خسارات بسیار سنگینی نسبت به هر دو طرف قرارداد شود. از طرفی با توجه به مدت زمان طولانی این قراردادها و منافع متعارض طرفین قرارداد بروز اختلاف بسیار محتمل و اجتناب ناپذیر است . با توجه به این اوصاف ضرورت بررسی و تبیین روش های مواجهه با اختلاف در این قراردادها برجسته می شود . و اهمیت تبیین یک نظام مدیریت اختلاف در این قراردادها بیش از پیش احساس می شود.

مفهوم قرارداد

به قرارداد در زبان فرانسه، convention"" و عربها " الاتفاق" می گویند. بسیاری از اساتید حقوق، قرارداد را مترادف با عقد و بعضی نیز بین آنها تفاوت قائلند از جمله می گویند:

1- در حقوق ایران، عقد بیشتر به عقود معین اطلاق می شود ولی قرارداد شامل کلیه عقود اعم از معین و غیر معین است.

2- عقد در مورد قراردادهایی به کار می رود که ایجاد تعهد می کنند ولی به توافقهایی که برای از بین بردن تعهد منعقد می شوند قرارداد می گویند نه عقد. در صورت پذیرش این تفاوت، قرارداد اعم از عقد است. یعنی قرارداد برای به وجود آوردن تعهد و همچنین به منظور از بین بردن تعهد منعقد می شود ولی انعقاد عقد تنها به منظور به وجود آمدن تعهد است.

اختلاف

دعوا عبارت است از اختلاف نظر در مورد مسأله ای حقوقی بین دو یا بیش از دو شخص. در بند (ه) ماده 1 آیین نامه چگونگی رفع اختلاف بین دستگاههای اجرایی از طریق سازوکارهای داخلی قوه مجریه مصوب 27/12/1386 "اختلاف" این گونه تعریف شده است: » اختلاف نظر دستگاههای اجرایی در برداشت از قوانین و مقررات و یا اختلاف ناشی از تداخل وظایف قانونی آنها وهمچنین اختلاف آنها در مورد اموال و حقوق مالی.

مفهوم دادرسی

دادرسی به لحاظ لغوی مفهومی ترکیبی از دو واژه «داد» و «رسی» است. داد در لغت پارسی به معنای عدل، قسط و فغان آمده و «درسی» نیز افاده معنی رسیدن دارد.

حل و فصل اختلاف در قراردادهای بین المللی نفت و گاز

هر اختلافی مانند یک سرطان است، اگر جلوی آن گرفته نشود، سریع رشد می کند بنابراین باید با روش مناسب در اولین فرصت ممکن نسبت به حل آن اقدام نمود.

در اصطلاح حقوقی حل و فصل اختلاف معمولا به روش هایی از حل اختلاف برمی گردد که در نتیجه آنها رأي الزام آوری برای طرفین اختلاف صادر می شود از این رو روش های رسیدگی قضائی توسط دادگاه و داوری ، روش های حل و فصل اختلاف محسوب می شوند.