هیچ انسانی در زندگی اجتماعی خویش از دوستان خوب ، بی نیاز نیست. دوست خوب، معین و یاور انسان در طی راه سعادت و کمال و یار و غمخوار او در عرصه بروز مشکلات و سختی هاست. مشکلاتی که لازمه اجتناب ناپذیر عالم بشری و زندگی اجتماعی است . و هیچ انسانی هر قدر هم که توانا و نیرومند باشد گریزی از آنها ندارد. بنابراین مسأله دوستیابی و اینکه انسان، دوستان صمیمی و همدل خویش را از میان چه افرادی برگزیند، از اهمیت خاصی برخوردار است .
یکی از مراکزی که در روایات، به عنوان کانون یافتن دوستان خوب و صمیمی مطرح شده، مسجد است. در حدیثی امير المؤمنين عليه السلام از مسجد به عنوان مرکز یافتن برادرانی که انسان را در مسير «الله» یاری می دهند، یاد نموده بودند. و در روایات دیگری نیز بر این امر تأکید شده است.
علت این امر آن است که مسجد، اساسا محل اجتماع و آمد و شد انسان های برگزیده، صالح و تقوی پیشه است و این مطلب در روایات متعددی به صراحت بیان شده است . در حدیثی از رسول اکرم صلی الله عليه وآله آمده است:
«وإذا رايتم الرجل يعتاد المساجد فاشهدوا له بالايمان لأن الله يقول: «إنما يعمر مساجد الله من آمن بالله.»(1)
«هنگامی که دیدید مردی بر رفت و آمد به مسجد مداومت می کند وی را مؤمن بدانید. خداوند متعال می فرماید: «تنها آنان که ایمان به خداوند دارند، مساجد خدا را آباد می کنند.» (2)
این حدیث شریف به خوبی گویای آن است که انسانهای مسجدی مؤمن به خداوند متعال می باشند.
پیامبر اسلام صلی الله عليه وآله در حدیث دیگری از مسجد به عنوان خانه انسان های متقی یاد کرده و فرموده اند:
«المساجد بيوت المتقين ومن كانت المساجد بيته ضمن الله له بالروح والراحة و الجواز على الصراط».(3)
«مساجد، خانه انسانهای متقی است و خداوند متعال رحمت و راحت و عبور بر صراط را برای آنان که مساجد را خانه های خویش قرار داده اند، ضمانت نموده است ».
و روایت دیگری انسان های مسجدی را فرخنده و مبارك، آراسته (به زیور کمالات انسانی) و محفوظ (از انحرافات) معرفی نموده است.(4)
امام صادق عليه السلام نیز انسانهای مسجدی را از برترین و برگزیدگان جامعه معرفی نموده و به فضل بن عبدالملک فرموده اند:
«یا فضل! لا ياتي المسجد من كل قبيلة إلا وافدها ومن كل أهل بيت إلا تجيبها. يا فضل! لا يرجع صاحب المسجد بأقل من إحدى ثلاث خصال: اما دعاء يدعوبه يدخله الله به الجنة و اما دعاء يدعو به فيصرف الله عنه به بلاء الدنيا و إما أخ يستفيده في الله» (5)
«ای فضل! از هر جمعی تنها آنان که (در فضایل) از همه برترند و به منزله الگو برای گروه خویش هستند به مسجد می آیند و از اهل هر خانه ای تنها برگزیدگان آنها به مسجد می آیند. ای فضل! کسی که با مسجد أنس دارد حداقل یکی از توفیقات زیر نصیب او خواهد شد. یا اینکه موفق به دعایی می شود که خداوند به برکت همان دعا او را به بهشت می برد یا اینکه دعایی می کند که خداوند به سبب آن، بلای دنیا را از وی دور می کند و یا اینکه دوست و برادری پیدا می کند که از او در مسير الله استفاده می کند».
عبارت «صاحب المسجد» در این حدیث شریف که به معنای همنشین و ندیم مسجد است، شاید اشاره به این نکته باشد که امور مذکور در سایه مداومت بر رفت و آمد به مسجد، نصیب انسان خواهد شد.
همچنین عبارت «في الله» در این حدیث و نیز کلام امیرالمؤمنین علیه السلام که قبلا گذشت، تعبیری لطیف و در خور دقت و توجه است؛ چرا که دوستان «في الله» از دوستان «في سبيل الله» برترند، همچنانکه جهاد «في الله» به مراتب از جهاد «في سبيل الله» افضل است. زیرا عبارت «في الله» اشاره به مرتبه کاملتری از خلوص نیت و توجه به خداوند متعال می باشد.
1_ مستدرك الوسائل، ج۳، ص۳۶۲، باب ۳، روایت ۱۸.
2- اشاره به آیه ۱۸ از سوره مبارکه توبه .
3- مستدرك الوسائل، ج۳، ص۳۶۲، باب ۳، شماره ۱۸.
4- این روایت به زودی به مناسبت دیگری ذکر خواهد شد. رك: «مستدرك الوسائل»، ج۳،ص ۳۵۵، روایت ۲.
5- وسائل الشیعه، ج۳، ص۴۷۷، باب ۱ از ابواب احكام المساجد، روایت ۲.
