انجام تمامی پروژه های تصمیم گیری چند معیاره فازی، خاکستری و ... تماس: 9181-885-933-98+
فصل سوم و چهارم روش AHP
چکیده
فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) یکی از تکنیک‌های محبوب در تصمیم‌گیری چندمعیاره است که به وسیله توماس ال. ساعتی در دهه 1970 توسعه یافت. در این تحقیق، به بررسی و تحلیل مراحل سوم و چهارم این روش پرداخته‌ایم. این مراحل شامل محاسبه وزن‌های نهایی و تحلیل نتایج می‌باشند. بررسی این مراحل به کمک دو نرم‌افزار معروف سوپردسیژن و Expert Choice صورت گرفته و تفاوت‌ها و مزایای هر کدام مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
مقدمه
فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره است که به تجزیه و تحلیل سیستماتیک و گام به گام تصمیمات پیچیده کمک می‌کند. این روش به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود: تجزیه سلسله‌مراتبی مشکل، مقایسه زوجی و تعیین اولویت‌ها، و تلفیق و محاسبه وزن نهایی. در این تحقیق، بر روی مراحل سوم و چهارم روش AHP تمرکز خواهیم کرد که به محاسبه وزن‌های نهایی و تحلیل نتایج می‌پردازد.
روش AHP
AHP به کاربران این امکان را می‌دهد که مسائل پیچیده را به سلسله‌مراتب ساده‌تر تقسیم کنند. این روش به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
1. تجزیه سلسله‌مراتبی مشکل
2. مقایسه زوجی و تعیین اولویت‌ها
3. تلفیق و محاسبه وزن نهایی
در این تحقیق، بر روی مرحله سوم و چهارم تمرکز می‌کنیم.
فصل سوم: محاسبه وزن‌های نهایی
مرحله سوم AHP به محاسبه وزن‌های نهایی برای هر گزینه تصمیم‌گیری می‌پردازد. این مرحله شامل چندین گام است که به شرح زیر می‌باشد:
1. تشکیل ماتریس مقایسه زوجی
در این گام، مقایسه زوجی بین معیارها و گزینه‌ها انجام می‌شود. ماتریس مقایسه زوجی تشکیل شده و مقادیر عددی بر اساس مقیاس نسبی ساعتی وارد می‌شوند.
2. محاسبه وزن‌های نسبی
وزن‌های نسبی از طریق حل ماتریس مقایسه زوجی به دست می‌آیند. برای این کار می‌توان از روش‌های مختلفی مانند میانگین هندسی یا بردار ویژه استفاده کرد.
3. ترکیب وزن‌ها
در این گام، وزن‌های نسبی به یکدیگر ترکیب شده و وزن نهایی هر گزینه محاسبه می‌شود. این ترکیب به کمک مدل سلسله‌مراتبی انجام می‌شود.
نرم‌افزار سوپردسیژن در محاسبه وزن‌ها
سوپردسیژن یک ابزار قدرتمند برای محاسبه وزن‌های نهایی در روش AHP است. این نرم‌افزار امکانات پیشرفته‌ای برای تحلیل داده‌ها و محاسبه وزن‌ها فراهم می‌کند.
1. تشکیل ماتریس مقایسه زوجی
سوپردسیژن به کاربران امکان می‌دهد تا ماتریس‌های مقایسه زوجی را به راحتی وارد کنند و تحلیل‌های مورد نیاز را انجام دهند.
2. محاسبه وزن‌های نسبی
این نرم‌افزار از روش‌های مختلفی برای محاسبه وزن‌های نسبی استفاده می‌کند و دقت بالایی در محاسبات دارد.
3. ترکیب وزن‌ها
سوپردسیژن با استفاده از مدل‌های سلسله‌مراتبی پیچیده، وزن‌های نسبی را به وزن‌های نهایی تبدیل می‌کند.
نرم‌افزار Expert Choice در محاسبه وزن‌ها
Expert Choice نیز یکی دیگر از ابزارهای محبوب برای محاسبه وزن‌های نهایی در روش AHP است. این نرم‌افزار به دلیل رابط کاربری ساده و امکانات گسترده مورد توجه قرار گرفته است.
1. تشکیل ماتریس مقایسه زوجی
Expert Choice با رابط کاربری گرافیکی ساده، فرآیند وارد کردن مقایسه‌های زوجی را تسهیل می‌کند.
2. محاسبه وزن‌های نسبی
این نرم‌افزار نیز از الگوریتم‌های پیشرفته برای محاسبه وزن‌های نسبی استفاده می‌کند.
3. ترکیب وزن‌ها
Expert Choice با ترکیب وزن‌های نسبی به صورت خودکار وزن‌های نهایی را محاسبه می‌کند و نتایج را به صورت گرافیکی نمایش می‌دهد.
فصل چهارم: تحلیل نتایج
مرحله چهارم AHP به تحلیل نتایج و ارزیابی تصمیم نهایی اختصاص دارد. این مرحله شامل موارد زیر می‌باشد:
1. ارزیابی سازگاری
در این گام، سازگاری ماتریس مقایسه زوجی بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که مقایسه‌ها با یکدیگر سازگار هستند.
2. تحلیل حساسیت
تحلیل حساسیت برای بررسی تاثیر تغییرات در وزن‌های معیارها بر نتایج نهایی انجام می‌شود.
3. ارزیابی نهایی
نتایج نهایی مورد بررسی قرار می‌گیرند و تصمیم‌گیری نهایی بر اساس وزن‌های محاسبه شده انجام می‌شود.
نرم‌افزار سوپردسیژن در تحلیل نتایج
سوپردسیژن امکانات پیشرفته‌ای برای تحلیل نتایج فراهم می‌کند.
1. ارزیابی سازگاری
سوپردسیژن به طور خودکار سازگاری ماتریس‌ها را بررسی کرده و شاخص سازگاری را محاسبه می‌کند.
2. تحلیل حساسیت
این نرم‌افزار امکان تحلیل حساسیت به صورت گرافیکی را فراهم می‌کند و تاثیر تغییرات در وزن‌ها را نمایش می‌دهد.
3. ارزیابی نهایی
سوپردسیژن نتایج نهایی را به صورت گزارش‌های جامع ارائه می‌دهد و تصمیم‌گیری را تسهیل می‌کند.
نرم‌افزار Expert Choice در تحلیل نتایج
Expert Choice نیز امکانات مناسبی برای تحلیل نتایج دارد.
1. ارزیابی سازگاری
Expert Choice شاخص سازگاری را محاسبه کرده و به کاربران نمایش می‌دهد.
2. تحلیل حساسیت
این نرم‌افزار تحلیل حساسیت را به صورت نمودارهای گرافیکی ارائه می‌دهد و به کاربران امکان می‌دهد تا تاثیر تغییرات را بررسی کنند.
3. ارزیابی نهایی
Expert Choice نتایج نهایی را به صورت گزارش‌های گرافیکی و عددی ارائه می‌دهد و فرآیند تصمیم‌گیری را ساده‌تر می‌کند.
نتیجه‌گیری
مراحل سوم و چهارم روش AHP شامل محاسبه وزن‌های نهایی و تحلیل نتایج می‌باشد. هر دو نرم‌افزار سوپردسیژن و Expert Choice ابزارهای قدرتمندی برای اجرای این مراحل فراهم می‌کنند. انتخاب بین این دو نرم‌افزار بستگی به نیازها و ترجیحات کاربر دارد. سوپردسیژن برای کاربران حرفه‌ای با نیازهای پیشرفته مناسب‌تر است، در حالی که Expert Choice با رابط کاربری ساده‌تر برای کاربران عمومی توصیه می‌شود.
منابع
Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill.
Ishizaka, A., & Labib, A. (2011). Review of the main developments in the analytic hierarchy process. Expert Systems with Applications, 38(11), 14336-14345. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2011.04.143
Forman, E. H., & Selly, M. A. (2001). Decision by Objectives: How to Convince Others That You Are Right. World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd. https://doi.org/10.1142/9789812790613
Super Decisions. (2024). Retrieved from https://www.superdecisions.com
Expert Choice. (2024). Retrieved from https://www.expertchoice.com
