تابستان 1400، تابستانی سیاه برای مردم ایران است؛ چراکه شیوع کرونا با سرعتی بی‌سابقه شدت گرفته و بسیاری از استان‌ها درگیر رنگ‌بندی‌های قرمز و سیاه شده‌اند.
قصد صحبت درمورد اپیدمی و واکسن و مرگ‌و‌میر را ندارم، همهٔ ما این روزها از این فاجعه زیاد شنیده‌ایم و تیغِ تیزِ اخبار به اندازه‌ی کافی روح‌مان را خراشیده. اما همین "ما" که صبح تا شب این همه از همه‌گیری ویروس و مرگ جوانان سرزمین‌مان می‌نالیم، چه اندازه با این مسئله منطقی برخورد کرده‌ایم؟ در طول این چند ماه بیش از آنکه رفتار صحیح ببینم، تناقض دیده‌ام؛ تناقض بین گفتار و رفتارمان، تناقض در تصمیمات مسئولان‌مان و تناقض در تفکّرات مردم‌مان. البته تعمیم نمی‌دهم، رفتارهای درست و صحبت‌های منطقی هم کم نشنیده‌ایم، اما می‌خواهم نگاهی به رفتارهای متناقض بعضی از هموطنان -اعم از مردم و مسئولین- بیندازم تا به فرهنگ پارادوکسیکال جامعه‌مان بیشتر پی ببریم و -شاید- در جهت اصلاحش بکوشیم.
1)ویروس‌های مجازی
ویروسِ تناقض که با دیدن استورهای‌های اینستاگرام و واتس‌اپ به مغزمان هجوم می‌برد کمتر از ویروس کرونا نیست. هستند کسانی که امروز هشتگ #در_خانه_بمانیم می‌زنند و فردا در همان صفحه شمال رفتن یا مشهد رفتن‌شان را به نمایش می‌گذارند. شاید استوری بعدی هم فحش به مسئولین بخاطر بی‌کفایتی در کنترل کرونا باشد! آدم می‌ماند کدام را باور کند؛ استوری‌های کرونایی یا سفرهای زیارتی و سیاحتی؟ برخی نیز شب و روز در گروه‌های خانوادگی از خطر کرونا می‌گویند و پیام‌‌های دلهره‌آور می‌فرستند، بعد در همان گروه قرار مهمانی شبانه می‌گذارند. توجیه‌شان هم این است: "ما که جایی نمیریم، فقط پیش قوم و خویش خودمونیم." بله شما که جایی نمی‌روید، فقط در یک جمع ده-بیست نفره در فضایی سربسته بدون ماسک می‌نشینید و چون جمع‌تان خانوادگی است اصلاً کرونا به مهمانی دعوت هم نشده که بخواهد بیاید!
2)محرم، سفر و دوگانه‌های تکراری
-به جای هیئت، پولت رو بده به فقرا.
-پس تو هم به جای سفر رفتن، پولت رو بده به فقرا.
در سال‌های پیش از کرونا، با فرارسیدن محرم شاهد این جملات از سوی بعضی از افراد بودیم. نمی‌دانم کی بساط این دوگانه‌های تکراری از بحث‌هایمان برچیده می‌شود، ولی می‌دانم چنین برخوردی سطح مباحث فرهنگی را بشدت پایین آورده است. چنین دیالوگی را همه‌ی ما در مناسبت‌های مذهبی شنیده‌ایم و اکنون این گفتگو رنگ و بوی کرونایی به خود گرفته است. متأسفانه دهه‌ی اول محرم با فراگیری شدید کرونا مصادف شد و در چنین شرایطی برپا کردن مراسم امری عقلانی نبود. انتظار از هیآت مذهبی که برخی از آنها در جریان کنترل کرونا پیش‌قدم بوده و به کادر درمان کمک می‌کردند -اقدامی که در جای خود مستلزم قدردانی است- آن بود که سلامتی شیعیان و عزاداران حسینی را مقدّم دانسته و از برگزاری مراسم در فضای عمومی بپرهیزند، کاری که درچند مورد هم انجام شد و بعضی از هیئت‌ها مراسم خود را لغو کردند، اما متاسّفانه برخی از آنها نسبت به شیوع کرونا بی‌توجّه بوده و مراسم عزادارای را طبق روند هرساله برگزار کردند. گروهی از آنان در پاسخ به انتقادات، به فضای عزاداری اشاره کرده و گفتند مراسم را در فضای باز برگزار کرده‌اند پس خطری ندارد؛ درحالی که ویروس جدید کرونا (دلتا) در فضای باز هم منتقل می‌شود و سرعت انتقال بالایی نیز دارد. برخی نیز رعایت پروتکل‌ها در فضای بسته را مطرح می‌کردند؛ درحالی که باید پرسید وقتی ویروس در فضای باز منتقل می‌شود، پس انتقال آن در فضای بسته‌ای که جمعیت زیادی در آن حضور دارد چگونه است؟ عجیب‌ترین پاسخ هم این بود: "ما جون مون رو برا امام حسین میدیم، هرکی میترسه نیاد هیئت!" ولی برادر من، مسئله فقط تو نیستی و مردم نیز فقط در مسجد نیستند. تو یک شب در هیئت سر میکنی، اما تمام روز را با خانواده‌ات، با همکارانت و با مردم شهرت همراه هستی و نمی‌توانی تضمین کنی که هیچ ویروسی در اجتماع مزدحم دیشب به تو منتقل نشده و اگر شده آن را به دیگران منتقل نمی‌کنی. البته برخی از هیئت‌ها نیز آب پاکی را روی دست کادر درمان ریختند و با جمعیت فراوان در فضای بسته بدون هیچ فاصله‌گذاری و ماسکی مراسم عزاداری را برگزار کردند.
در این میان، دوگانه‌های تکراری برای چندمین بار در بحث پیرامون برگزاری مراسم مذهبی سر برآوردند. تا به فلانی می‌گوییم هیئت‌ها را مجازی برگزار کنید چون وضعیت اپیدمی خطرناک است، پاسخ می‌دهد: "یعنی تو عروسی و مهمونی کرونا نیست؟" تا به طرف تذکر می‌دهی که مهمانی و مسافرت نرو چون اوضاع خراب است، نگاهی می‌اندازد و می‌گوید: "مثلاً تو هیئت و مسجد کرونا نمیاد که به ما گیر میدین؟" واقعاً آدم از حجم دوگانه‌سازی برخی دوستان درمی‌ماند! عزیزان، چه کسی گفته انتقاد از مراسم مذهبی در این شرایط به معنای تایید مراسم مهمانی و عروسی است؟ و چگونه از نقد مهمانی و مسافرت در این وضعیت، تایید برگزاری مراسم عزاداری را استنباط می‌کنید؟ تا کِی می‌خواهید جان مردم را قربانی استدلال‌های سطحی‌تان کرده و مغالطه‌های تکراری را جایگزین اصلاح اشتباهات‌تان سازید؟ شما که ادعای روشنفکری دارید، چقدر در مکتب‌تان برای جان انسان حرمت قائلید و از عروسی و مسافرت برای حفظ جان هموطنان‌تان صرف‌نظر می‌کنید؟ شما که ادعای دینداری دارید، کجای مذهب‌تان گفته جان مسلمان را فدای ظواهر دینی کنید؟ گفتند که نباید یاد امام حسین و واقعه‌ی کربلا فراموش شود؛ ما هم موافقیم، اما یاد امام فقط با برگزاری مراسم ادامه می‌یابد؟ گسترش فرهنگ عاشورا با کمک به گسترش بیماری زنده می‌ماند؟ آیا این رفتارها عقاید مذهبی شیعیان را مضحکه‌ی مجامع علمی نمی‌کند؟ اصلا اگر خود امام حسین (ع) زنده شود و این وضع را ببیند، کارتان را تایید می‌کند؟ آیا راضی است که با برگزاری مراسم به نام او، به تسریع روند مرگ و میر کمک کنیم؟ واقعاً فرهنگ حسینی که 1400 سال علیرغم تبلیغات منفی دستگاه خلافت در جامعه‌ی اسلامی و قلب شیعیان ادامه پیدا کرده، با چند سال سیاه‌پوش کردن شهر و برگزاری تلویزیونی مراسم از یاد می‌رود؟ به گمانم نیاز داریم امام بار دیگر بیاید و برای زدودن جهلِ مقدّس از امّتِ اسلام دگربار قیام کند!
دوستانِ عزیزِ مذهبی و روشنفکر و هرچه نام دارید، انتقاد ما نسبت به تجمعات‌تان ناظر بر عروسی بودن و مهمانی بودن یا عزاداری بودنش نیست، انتقاد ما صرفاً به "تجمّع" بودنِ آن است، تجمعی که در این شرایط نه عقلانی است و نه اخلاقی. ما هم مثل شماییم، ما هم پیش از کرونا مهمانی می‌گرفتیم، سفر می‌رفتیم، عروسی می‌گرفتیم، برای نماز به مسجد رفته یا در مراسم مذهبی شرکت می‌کردیم. این دلسوزی‌ها و انتقادات ناظر به نفیِ نفسِ این مجالس نیست، بلکه نقدِ تجّمعاتی است که در این وانفسا برگزار می‌کنید و سبب شیوع ویروس می‌شود. لطفاً یک بار برای همیشه این دوگانه‌سازی‌ها را کنار بگذارید و به جای پاک کردن صورت مسئله، رفتار اشتباه را اصلاح کنید.
3)تصمیمات مسئولین
مسئولان مربوطه نیز کارنامه‌ی قابل دفاعی در زمینه‌ی کنترل کرونا ندارند و بعضی از تصمیمات‌شان عجیب و مصداق نقض غرض بوده، مثل دستور منع تردّد در ساعاتی از شب. انگار کرونا در آن ساعت شب به سطح شهر می‌آید و در ساعات ابتدایی روز به مرخصی می‌رود. این تصمیم نه تنها کمکی به کاهش شیوع بیماری نمی‌کند، بلکه باعث تشدید آن نیز خواهد شد؛ چراکه مردم با آگاهی از منع تردّد در ساعات پایانی شبانه‌روز، به بازارها و مراکز مختلف هجوم می‌آورند تا پیش از پایان ساعت مقرّر کارشان را انجام دهند و این یعنی ازدحام عمومی و سهولت انتقال بیماری. علاوه بر این، صدور فرمان تعطیلی بدون اجرای قرنطینه هم از مواردی بود که نتیجه‌ای برعکس داشت و باعث شد بعضی‌ها از فرصت تعطیلی استفاده کرده، فوج‌فوج به مناطق مختلف کشور سفر کنند و موج اپیدمی را دامن بزنند.
برای رفع مشکلات و حرکت در مسیر پیشرفت، ابتدا باید تناقض‌های گفتاری و رفتاری‌مان را اصلاح کنیم و با جامعه روراست باشیم. در این روزها که بعضی از مسئولان در گیرودار تغییر دولت و به قصد حفظ منصب درگیر تناقضات و محافظه‌کاری‌های رنگارنگ هستند، بیایید ما با یکدیگر یا حداقل با خودمان صریح باشیم؛ رنگ‌بندی‌های کرونایی را جدی بگیریم، برای مدتی ملزم به نوشته‌هایی باشیم که در فضای مجازی منتشر می‌کنیم و رعایت پروتکل‌های بهداشتی را بیش از پیش لازم بدانیم تا این اوضاع نابسامان نیز بگذرد و احوالِ ناخوشِ میهن اندکی رو به بهبودی نهد.
