* این پست بصورت بی‌طرفانه، بدون جبهه‌گیری و بدون قصد هیچگونه طرفداری یا تخریب یک‌جانبه از این دو پلتفرم نوشته شده.
مساله این نیست که خرید کتاب چقدر گرون تموم می‌شه، مسأله اینه که اگه کتاب نخونی چقدر برات گرون تموم می‌شه!
حقیقتش این روزا چه توی ویرگول و چه خارج از ویرگول مثل توییتر، به مطالب و نقدهای زیادی راجع به فیدیبو و طاقچه برخورد کردم که لازم دونستم درقالب یک پست -امیدوارم- مختصر، توضیحاتی رو بعنوان شخصی که سالها با کتاب و کتابخوانی خُو داره و از این دو پلتفرم استفاده می‌کرده، ارائه کنم.
داستان آشنایی من با این دو پلتفرم برمی‌گرده به همون سالهای ابتدایی فعالیت و معرفیشون. سال 94 من که 11-12 سالم بود، اولین گوشی لمسی خودم که LG L40 بود رو خریدم. یادمه هر هفته چندبار 20 مگابایت، 20 مگابایت بسته برای سیم‌کارت ایرانسلم می‌خریدم و می‌رفتم توی سایت ویکی‌پدیا و برنامه بازار می‌چرخیدم. تا اینکه یه روز اتفاقی با برنامه طاقچه توی بازار برخورد کردم و منم سریع نصبش کردم. اونموقع و توی اون سن برنامه‌ای که باهاش می‌شد کتاب خوند برام خیلی عجیب و جالب بود. دقیقا یادم نیست اونموقع چطوری بود این برنامه ولی خب، قطعا با نسخه‌ی فعلیش خیلی تفاوت داشت، کتابای زیادی نداشت و فقط یادمه کلی ذوق کردم. درمورد فیدیبو هم دقیقا اولین باری که باهاش برخورد کردم رو یادم نیست، ولی تقریبا توی همون سالها رخ داد و تا به الان، با وجود عوض کردن چندین گوشی، همچنان این دو برنامه روشون نصب بوده و ازشون استفاده می‌کنم.
خب به تدریج کتاب‌های بیشتری به این دو پلتفرم اضافه شد و کم‌کم طرفدارای خودشون رو هم پیدا کردن. البته از سال 95 که دیجی‌کالا فیدیبو رو خرید، این پلتفرم فرصت بیشتر دیده شدن رو پیدا کرد و خب، طرفداری بیشتری برای خودش دست و پا کرد. البته ناگفته نماند که طاقچه هم عقب نکشید و با افزودن امکانات و کتاب های جدید و جذاب و البته فعالیت های فرهنگی مختلف، مثل چالش های کتابخوانی و... تونست به رقابت و هم‌پایی رقیبش برسه.
دروغ چرا، خودِ من هم یکی دوسال قبل از شیوع ویروس کرونا و قرنطینه جهانی، معتاد کتاب‌های چاپی شده بودم و هر ماه صد تومن، دویست تومن از فروشگاه‌های شیراز کتاب می‌خریدم. یادمه برای پیدا کردن یه ترجمه از فلان کتاب چند هفته توی شیراز چرخیدم تا بلاخره به زورِ سفارش و غُرغُر کردن سر کتابفروشا هم که شده بود اون کتاب رو پیدا کردم، یادش بخیر حال و هوای خودش رو داشت. من از اون آدماییم که وقتی یه کتاب دستش می‌گیره برا خوندن، باید حتما یه مداد یا ماژیک هایلایت هم کنارش باشه تا اگه دیالوگ و جمله جالبی دیدم و یا خواستم همون لحظه چیزی بنویسم، بتونم توی کتاب هایلایتش کنم یا گوشه صفحه یادداشت بنویسم و کتاب های چاپی، دستت رو برای هرکاری باز گذاشته بودن. کتاب چاپیی که می‌خریدی، برای خوده خودت بود و بدون هیچ ترس و واهمه‌ای می‌تونستی حتی پارش کنی (مزاح می کنم) یا به یکی از عزیزانت هدیه بدی.
این دو مورد توی این دو پلتفرم مجازی کمی متفاوت تره؛ البته که امکانات جذاب و ویژه‌ای هم این دو کتابخوان دارن اما همیشه ترس اینکه یه روز صبح از خواب بیدار شی و ببینی کتاب موردعلاقت که نصفش رو خونده بودی از اون برنامه حذف شده، همیشه همراه آدمه. ولی خب، امکانات هایلایت و یادداشت (هرچند متفاوت) اما توی این پلتفرم ها هم وجود داره و حس و حال خودشون رو هم دارن.
از خاطره‌گویی که بگذریم، باید بریم سراغ موضوع اصلی این پست. کدومش بهتره و چرا این همه حرف و نقد (مخصوصا برای فیدیبو) دربارشون وجود داره. خب اول بزارید سه تا مقایسه کوچیک از بُعدهای مختلف این دو پلتفرم داشته باشیم.
همین اول کار باید بگم که این یه مورد، تا حدود تقریبا زیادی به سلیقه خودتون بستگی داره و هرکدوم از این دو پلتفرم سبک و سیاق طراحی مخصوص به خودشون رو (درعین شباهت نزدیکشون) دارن. برای همین زیاد وارد جزئیات این قسمت نمی‌شم و فقط چندتا مقایسه کوچیک درموردش براتون انجام میدم.
درمورد محیط کاربری باید بگم که فیدیبو فونتِ عناوین و آیکون‌هاش توی محیط فروشگاهش کمی نسبت به طاقچه بزرگ‌تره و برای کسایی که مشکلات چشمی دارن، بنظرم چرخیدن و گشت و گذار در این برنامه کمی راحت تره و درکل محیط ساده اما شلوغی داره. از اونطرف طاقچه محیط کاربری مینیمال و مدرن‌تری داره و از شلوغی کمتری برخورداره، همه چیز سرجای خودشه ولی ممکنه برای بعضی از کاربرای جدید کمی طول بکشه تا عادت کنن به قسمت‌های این برنامه.
طاقچه امکانات جذاب‌تری رو در اختیار خواننده‌ها قرار می ده، از مشاهده ساعت کتاب‌های مطالعه یا شنیده شده در روز گرفته تا ویژگی به اشتراک گذاری جملات و دیالوگ کتاب‌ها توی خود پلتفرم، امکان تبادل نظر بیشتر و یه جورایی، یه شبکه اجتماعیه فرهنگی داره داخل خودش و از طرف دیگه فیدیبو دارای دستگاه کتابخوان (eBook) اختصاصی خودش به اسم «فیدیبوک» هست و حس و حال مطالعه باهاش یه سر و گردن از کتاب خوندن توی گوشی بالاتره و ویژگی های خاص خودش رو داره که البته فعلا ناموجوده ولی به زودی توی یه پست جدید درمورد این کتابخوان و ماجرای خریدنش و... رو باهاتون به اشتراک می زارم و بیشتر درموردش توضیح می دم.
درمورد امکانات کتاب های epub هم باید بگم که هردو ویژگی های خودشون رو دارن و اینجا هم بازم سلیقه ایه، ولی وقتی کتابی که دنبالشی فقط توی یکی از این دو پلتفرمه، دیگه بنظرم از این موارد نمیشه اشکال گرفت، مگه نه؟!
و درآخر درمورد قیمت کتاب های صوتی و چاپی این دو پلتفرم باید بگم که قیمت های غیرقابل مقایسه ای دارن. قیمت الکترونیکی برخی کتاب های فیدیبو حتی از نسخه های قدیمی چاپی اون کتاب هم گرون تر هست و از طرفی تخفیف های بیشتری برای کاربرها میذاره که این یه جورایی همون «از این دست گرفتن از اون دست پس دادنه». اساس قیمت گذاری اغلب کتاب های توی طاقچه هم تقریبا مثل فیدیبو هست و این پلتفرم هم گردونه شانس و تخفیف های مناسبتی و هفته ای جذابی داره. ولی درکل قیمت بعضی از کتاب ها توی هردو پلتفرم غیرمعقوله، مخصوصا بعضی از کتاب های صوتی از گوینده های شناخته شده(مثل سری صوتی هری پاتر از آرمان سلطان‌زاده). درمورد قیمت اشتراک طاقچه بی نهایت و فیدی پلاس این دو پلتفرم که با پرداخت قیمت تقریبا یک کتاب، تعداد زیادی کتاب برای مدت محدودی در دسترستون قرار می گیره هم چند جا دیدم که نوشته بود قیمت اشتراک های فیدی پلاس بیشتره درصورتی که تقریبا قیمت هردو اشتراک یکسانه و تفاوت قیمتی خاصی بینشون دیده نمیشه!
مبلغی که بابت خرید کتاب می‌پردازید به مراتب پایین تر از هزینه‌هایی است که در آینده بابت نخواندن آن پرداخت خواهید کرد
2. پشتیبانی، برخورد و احترام به مشتری
در این مورد باید بگم که طاقچه با یه سری کارها، از نظر اجتماعی تونسته مخاطب‌های بیشتری برای خودش جذب کنه و محبوبیتش رو بالاتر ببره. مثلا توی توییتر دیدم که افرادی اشتراک طاقچه بی نهایت داشتن و کتابی رو از این اشتراک مطالعه می کردن که به درخواست ناشر، اون کتاب از طاقچه بی نهایت خارج شده بود و برای همین طاقچه توی پیامکی به اونها کد تخفیفی داده بود تا بتونن کتاب رو بصورت رایگان دریافت کنن و مطالعه‌ش رو ادامه بدن؛ این چیزیه که حداقل من تا بحال از فیدیبو ندیدم. از طرفی، چندباری که بخاطر مشکلاتی با پشتیبانی فیدیبو تماس گرفتم یا دایرکت دادم، اپراتور با صبوری و خوش رفتاری مشکلم رو حل کرد و رفتار نامناسبی از پشتیبانی فیدیبو ندیدم اما از نظر من این کافی نیست و توب این یه مورد باید حق رو به طاقچه داد و فیدیبو توی این موضوع نیاز به یه سری تغییرات و ایده های بیشتر داره.
3. تعداد و تنوع کتاب های چاپی و صوتی
هردو پلتفرم دقیقا معلوم نیست که چه تعداد کتاب دارن اما با یه حساب سرانگشتی می‌شه فهمید که فیدیبو تعداد کتاب بیشتری داره که البته، بخش قابل توجهی از اون به کتاب‌های زرد تعلق گرفته که سعی دارن آدم‌ها رو پولدار، خوشبخت، منظم، قانون‌مدار، باشعور و خوش‌بین کنن(!) و از طرفی خیلی از کتابایی که دنبالشون بودم رو فقط توی فیدیبو پیدا کردم و اونها رو داخل طاقچه ندیدم و این یعنی تنوع کمتر طاقچه در کتاب‌ها. اما جدا از این مورد، تنوع کتاب توی این دو کتابخوان «کاملا غیرقابل مقایسه» هست و این دقیقا همون چیزیه که این پست رو نوشتم و در ادامه کامل درمورد صحبت می کنم.
ببینید، اگه شما واقعا اهل کتاب و کتابخوانی باشید، شکل کتاب و جای فروشگاه و اینکه فروشندش کیه و چیه براتون خیلی مهم نیس، هرچند که بی‌تاثیر هم نیست ولی اونقدری هم این موارد تاثیرگذار نیستن که بتونن محتوای کتاب رو تغییر بدن یا از ارزش اون کتاب کم یا زیاد کنن! خیلیا رو دیدم که چون از یه کتاب فلان پلتفرم راضی نبودن کلا اون برنامه رو گذاشتن کنار...حالا بخاطر انحصاره یا یه سری قراردادهای پشت پرده، یه سری از کتاب ها -که اغلب هم یا معروف و پرفروشن- فقط توی یکی از این دو پلتفرم کتابخوانی پیدا می شن! درسته هرکدوم از این دو برنامه خوبی و بدی های خودشون رو دارن اما منی که واقعا کتاب خوندن رو دوست دارم و برام مهمه، نمی تونم بگم خیله خب چون فلان کتاب انگلیسی که اصلا بدرد من نمی‌خوره توی فیدیبو گرونه پس من کلا این پلتفرم رو می‌زارم کنار و فقط از طاقچه استفاده می‌کنم. حتی من بارها برای کتاب‌هایی که لازم داشتم ولی توی یکی از این پلتفرم‌ها نبوده، چندمرتبه درخواست موجود کردنش رو دادم اما حالا یا بخاطر انحصار و همون قراردادها پنهونیه، یا عدم موافقت انتشاراتی و...نتونستن اون کتاب ها رو موجود کنن و بالاجبار رفتم سراغ پلتفرم دیگه تا بتونم کارم رو راه بندازم. حتی چنددفعه خواستم قیدشون رو بزنم و برم سراغ کتاب‌های چاپی، اما قیمت سرسام آورشون و از طرفی جاگیری و حمل و نقل نامناسبشون، من رو از این کار منصرف کرد.
و در آخر، این همه مقدمه چینی کردم که بگم اگه واقعا کتابخون هستید و می‌خواید از خوندن کتاب‌ها لذت ببرید، یادبگیرید و یادبدید دست از این انتقادات و جبهه‌گیری‌های الکی بردارید و بجای زیاد کردن پیاز داغ، سعی کنید با پیشنهاد و انتقادات درست از اونها توی شبکه های مجازی یا بصورت مستقیم...باعث حل مشکلات بشید. به هرحال این دو پلتفرم هم مثل خیلی از پلتفرم های بین المللی و جهانی درکنار ویژگی‌های خوب خودشون، ایرادات خودشون رو هم دارن که قطعا با کمی صبر و حوصله و البته پی‌گیری اکثر مشکلاتشون حل می‌شن. تا اونموقع، بهتره که ما نیمه پر لیوان رو ببینیم و از لحظات و امکاناتی که در اختیارمونه، نهایت استفاده و لذت رو ببریم. ممنونم از این که برای خوندن این پست وقت گذاشتید و امیدوارم براتون مفید بوده باشه.
ارادتمند شما، امیرادبی
