هوش مصنوعی و انسان: همزیستی نیازمند تأمل

سال‌ها پیش، حدود قرن ۱۸ میلادی، اروپایی‌ها تجربه‌ای نوین را آغاز کردند که زندگی، شغل و حتی جهان را دگرگون ساخت. اختراعات، ابداعات و فناوری‌های نوظهور تحولی عظیم را در جهان رقم زدند. انقلاب صنعتی هزاران کارگر را بیکار کرد، نابرابری‌های طبقاتی را تشدید کرد، دولت‌ها را مجبور به اصلاح ساختارهای حکومتی نمود و جوامع متفاوتی را پدید آورد که پذیرش آن برای مردم دشوار بود. با این حال، طرفداران این انقلاب بر این باورند که این رویداد سرعت تولید را افزایش داد، جوامع را صنعتی کرد و منجر به درآمدهای بیشتر شد. حتی برخی معتقدند که انقلاب صنعتی به تقویت حقوق کارگران کمک شایانی کرد و امروزه ما ثمره این رشد را در زندگی و کار خود می‌بینیم. در این جا بد نیست گریزی هم به نحوه مواجه محققان با آن بزنیم.
انقلاب صنعتی همچون هر رویداد اجتماعی دیگر، تأثیرات متفاوتی بر اقشار مختلف جامعه گذاشت. از منظر ارتباط انسان‌ها با فناوری، یکی از دیدگاه‌ها بررسی نوع این ارتباط است. برای مثال در طول انقلاب صنعتی، بسیاری از مخالفان صنعتی شدن افرادی بودند که مهارت‌هایشان با ظهور ماشین‌آلات و فناوری‌های جدید منسوخ شده بود و خود را با تغییرات جامعه تطبیق نداده بودند. از سوی دیگر، افرادی که پس از انقلاب همچنان جایگاه خود را حفظ کردند، معمولاً افرادی بودند که نقش ویژه‌ای در جامعه ایفا می‌کردند یا خود را با تغییرات جامعه همگام می‌ساختند و همچنان به جامعه خدمت می‌کردند. هم اکنون ما برای چندمین بار در تاریخ بشریت در حال مواجهه با یک انقلاب دیگر در جهت تحول انسان هستیم.
هنوز یک دهه از آشنایی ما با مفهوم "هوش مصنوعی" نمی‌گذرد؛ انقلابی که نسل جدیدی از فناوری را به همراه آورده و در مقایسه با همتایان خود مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، از قدرت و گستردگی بیشتری برخوردار است.
برای درک بهتر این فناوری، نیازمند یک تعریف جامع و روشن هستیم. هوش مصنوعی به ماشین‌هایی اطلاق می‌شود که قادر به انجام وظایفی هستند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند. این تعریف، طیف گسترده‌ای از کاربردهای هوش مصنوعی را شامل می‌شود؛ از پاسخگویی به پرسش‌ها و تولید تصاویر خیالی و واقعی گرفته تا برنامه‌نویسی و آموزش.

انواع
هوش مصنوعی را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد که هر یک قابلیت‌ها و کاربردهای متمایزی دارند. برخی از مهم‌ترین انواع هوش مصنوعی عبارتند از:
هوش مصنوعی محدود (Narrow AI): این نوع هوش مصنوعی برای انجام یک کار خاص طراحی شده است و توانایی یادگیری و بهبود عملکرد در همان حوزه را دارد. مثال‌های آن شامل موتورهای جستجوی گوگل، دستیارهای صوتی مانند سیری و الکسا، و سیستم‌های تشخیص چهره می‌شوند.
هوش مصنوعی عمومی (General AI): این نوع هوش مصنوعی به هوش انسانی شباهت بیشتری دارد و می‌تواند طیف گسترده‌ای از وظایف را انجام دهد. این نوع هوش مصنوعی هنوز در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارد و دستیابی به آن یکی از اهداف بلندمدت محققان است.
ابر هوش مصنوعی (Superintelligence): این نوع هوش مصنوعی بسیار هوشمندتر از انسان است و توانایی حل مسائل پیچیده و انجام کارهایی را دارد که فراتر از توانایی انسان است. ابر هوش مصنوعی هنوز در حد تئوری است و برخی از کارشناسان نگرانی‌هایی در مورد خطرات احتمالی آن دارند.

کاربرد
حال این هوش مصنوعی (AI) با این تعریف و انواع به چه فوایدی برای ما دارد ؟ در حالت کلی این هوش مصنوعی با توجه به انواع ارتباطات فوایدی متناسب با مخاطب دارد که حال این مخاطب میتواند مردم جامعه باشد به قصد کار های روزمره میتواند محققان باشند که اهداف صنعتی و پژوهشی را دنبال میکنند ویا سرمایه داران و دولت. حال تعدادی موارد میپردازیم که به صورت کلی از اهداف و فواید استفاده از هوش مصنوعی هستند.
افزایش بهره‌وری و کارایی: هوش مصنوعی می‌تواند وظایف تکراری و زمان‌بر را به صورت خودکار انجام دهد و به کارکنان اجازه می‌دهد تا بر وظایف پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر تمرکز کنند. همچنین، الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادر به تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها در زمان کوتاه هستند که این امر به تصمیم‌گیری بهتر و سریع‌تر کمک می‌کند.
بهبود دقت و کاهش خطا: سیستم‌های هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌توانند الگوها و روابط پیچیده‌ای را در داده‌ها شناسایی کنند که برای انسان‌ها دشوار است. این امر منجر به کاهش خطای انسانی و افزایش دقت در تصمیم‌گیری می‌شود.

شخصی‌سازی خدمات: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل رفتار و ترجیحات کاربران، خدمات و محصولات شخصی‌سازی شده‌ای را ارائه دهد. این امر منجر به افزایش رضایت مشتری و بهبود تجربه کاربری می‌شود.
نوآوری و توسعه محصولات جدید: هوش مصنوعی می‌تواند به محققان و مهندسان کمک کند تا ایده‌های جدیدی را کشف کنند و محصولات و خدمات نوآورانه‌ای را توسعه دهند.
اتوماسیون فرایندها: بسیاری از فرایندهای کسب‌وکار می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی خودکار شوند. این امر منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت انجام کارها می‌شود.
پیش‌بینی رویدادها: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های تاریخی، رویدادهای آینده را پیش‌بینی کند. این امر به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا برای تغییرات آینده آماده شوند.

چالش‌ها
هوش مصنوعی (AI) با وجود همه مزایا و پیشرفت‌های چشمگیر، چالش‌های اخلاقی و اجتماعی متعددی را به همراه دارد که نیازمند توجه جدی هستند. این چالش‌ها به دلیل پیچیدگی فناوری هوش مصنوعی و تأثیر آن بر زندگی روزمره انسان‌ها، بسیار حائز اهمیت هستند.

تعصب الگوریتمی: یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی، تعصب الگوریتمی است. اگر داده‌های آموزشی که برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، حاوی تعصبات باشند، این تعصبات به مدل منتقل شده و تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه‌ای را در پی خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر یک الگوریتم استخدام بر اساس داده‌های تاریخی آموزش ببیند که در آن زنان کمتر استخدام شده‌اند، ممکن است این الگوریتم به صورت خودکار به زنان امتیاز کمتری بدهد.
حریم خصوصی: جمع‌آوری و استفاده از داده‌های شخصی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، مسائل جدی در مورد حریم خصوصی ایجاد می‌کند. این داده‌ها ممکن است حاوی اطلاعات حساس مانند اطلاعات پزشکی، مالی و اجتماعی باشند که در صورت افشا شدن، می‌توانند به افراد آسیب برسانند.
مسئولیت‌پذیری: اگر یک سیستم هوش مصنوعی باعث ایجاد خسارت شود، تعیین مسئولیت بسیار دشوار خواهد بود. آیا باید سازنده سیستم، کاربر یا خود سیستم را مسئول دانست؟
شفافیت: بسیاری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی بسیار پیچیده هستند و درک چگونگی رسیدن آن‌ها به یک تصمیم خاص، دشوار است. این عدم شفافیت می‌تواند منجر به عدم اعتماد به سیستم‌های هوش مصنوعی شود.

هوش مصنوعی (AI) در عین حال دارای تعاملاتی با دولت ها نیز است که دارای زوایای خاص و متفاوتی با تعامل ان با مردم دارد با این حال، توسعه و گسترش این فناوری چالش‌های پیچیده‌ای را برای دولت‌ها ایجاد کرده است که نیازمند تدوین سیاست‌های دقیق و جامع است.

تعادل بین نوآوری و امنیت: دولت‌ها باید قوانین و مقرراتی را وضع کنند که هم از نوآوری در حوزه هوش مصنوعی حمایت کند و هم از خطرات احتمالی آن جلوگیری کند.
تعریف دقیق: تعیین دقیق مفاهیم مرتبط با هوش مصنوعی مانند "هوشمند"، "خودکار" و "یادگیری ماشین" برای تدوین قوانین مناسب ضروری است.
مسئولیت‌پذیری: مشخص کردن مسئولیت در صورت بروز خطا یا خسارت ناشی از سیستم‌های هوش مصنوعی، یکی از چالش‌های مهم در حوزه تنظیم‌گری است.
جمع‌آوری داده‌ها: هوش مصنوعی به داده‌های عظیمی برای آموزش نیاز دارد. جمع‌آوری این داده‌ها می‌تواند حریم خصوصی افراد را به خطر اندازد.
استفاده از داده‌ها: نحوه استفاده از داده‌های شخصی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی و حفظ محرمانگی آن‌ها، یکی از دغدغه‌های اصلی است که اگر رعایت نشود ممگن است باعث زیرسوال رفتن اعتماد اجتماعی و حریم شخصی مخاطبین میشود.
کاهش تبعیض: دولت‌ها باید قوانینی را وضع کنند تا از ایجاد تبعیض توسط سیستم‌های هوش مصنوعی جلوگیری شود.

این‌ها تنها گریزی کوتاه به دنیای گسترده هوش مصنوعی و تعاملات پیچیده‌ آن با انسان بود. در طول پنج هفته آینده، به بررسی پنج پرسش اساسی در مورد هوش مصنوعی می‌پردازیم. در حین پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها، مفاهیم کلیدی هوش مصنوعی و تأثیر آن بر جامعه انسانی را مورد کاوش قرار خواهیم داد."

۵ سوال چالش‌برانگیز و مهم در مورد هوش مصنوعی
۱.تاثیر هوش مصنوعی بر بازار کار چیست و چگونه می‌توانیم از پیامدهای منفی آن مانند بیکاری گسترده جلوگیری کنیم؟
۲.آیا باید محدودیت‌هایی برای توسعه هوش مصنوعی عمومی (AGI) وضع شود؟ اگر بله، چه محدودیت‌هایی و چرا؟
۳.چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که هوش مصنوعی به نفع همه بشریت توسعه می‌یابد و به دست عده کمی از افراد قدرتمند و دولت ها نیفتد؟
۴.هوش مصنوعی در قبال حفظ حریم شخصی مخاطبین خود چه کار هایی انجام میدهد و چطور از این موضع میشود اطمینان خاطر پیدا کرد؟
۵.آيا هوش مصنوعی تهدیدی برای نژاد بشریت نیست ؟ و چه تاثیری بر ایمان و معنویت انسان ها دارد؟

منابع:
راهنما کمپانی های توسعه دهنده Microsof و Google و openAI برای معرفی محصولات خود.
https://www.zoomit.ir/tech
http://noo.rs/NlQ6H
https://maktabkhooneh.org/mag
https://datamoon.ir/
https://veerasense.com/?p=11280