گزارش از: مهناز روزبهانی، منطقه همدان
اسلام بر همدردی، تسلیت و تعزیت به مصیبت زده و مصیبت دیده تأکید دارد، زیرا شرایط ویژه او به گونهای است که نیازمند همدردی و پشتیبانی معنوی و روحی است، اینگونه است که در آموزههای وحیانی قرآن و اسلام اصطلاحی به عنوان تسلیت و تعزیت مطرح شده است.
متأسفانه آداب مجالس عزاداری امروزه از مسیر اصلی و اسلامی خود خارج شده و مصیبتهای دیگر را بر مصیبت زده تحمیل میکند؛ زیرا علاوه بر صرف هزینههای سنگین چون خرید قبر و تهیه وسایل کفن و دفن، مصیبت زده باید پذیرای افرادی باشد که برای تسلای خاطر و تعزیت بر مصیبت زده وارد میشوند.
شام و ناهار عزا؛ عرفی که باید شکسته شود
به گزارش ایسنا، از سالیان گذشته تا به امروز معمولاً رسم بر این بوده که مراسم تدفین، تشییع و خاک سپاری اموات در نوبت صبح انجام میشود و ظهر از سوی خانواده معزا مراسم صرف ناهار برای میهمانان و اقوام برگزار و در نوبت بعدازظهر نیز در مسجد مراسم ترحیم متوفی برپا میگردد.
در کمیسیون فرهنگی دوره سوم شورای اسلامی شهر ملایر برخی از سنتهای جاهلی و خرافی در مورد تشییع میت مانند آوردن جسد درب منزل، گوسفند سر بریدن، چرخاندن میت داخل منزل، نصب بنر افراد در سردرب کوچهها و … به علت تحمیل هزینههای گزاف به خانواده معزا و خلاف سنت و دین اسلام بودن، منسوخ و برچیده شد و این مهم را در بنرهای مختلف اطلاع رسانی کردند.
اما متأسفانه امروز در جای جای شهر مشاهده میشود که مداحان تصمیم گیرندگان اصلی مراسم ختم و عزا برای خانواده متوفیان هستند و با دعوت کردن میهمانان به صرف ناهار در تالار، هزینههای سنگین چند میلیونی را بر دست داغدیدگان میگذارند.
علاوه بر این با توجه به تورم موجود، حجم مشکلات اقتصادی و فشار مالی که اکثر خانوادهها با آن دست به گریبان هستند، مشاهده میشود مراسم هفتم، چهلم، نوعید، سال و تهیه میوه، مخلفات، شام و ناهار و … به منظور پذیرایی از میهمانان هزینه زیادی به خانواده داغدار تحمیل میکند، این درحالی است که بسیاری از پذیراییهای تدارک دیده شده حیف و میل و اسراف میشود!
ناهار و شام مراسم ختم؛ خلاف سنت پیغمبر و اهل بیت (ع)
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر با تأکید بر اینکه ناهار و شام مراسم ختم، خلاف سنت پیغمبر و اهل بیت (ع) است، گفت: طبق سنت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، اگر از منزل هر کس، شخصی فوت کند باید تا ۳ شبانه روز اهل فامیل و اقوام برای این خانواده غذا طبخ کنند و برایشان ببرند.
حجت الاسلام طالب ترکاشوند در گفت و گو با ایسنا، افزود: ناهار و شام مراسم ختم، سنتی متعصبانه و جاهلی بوده و جز آموزههای دینی ما نیست و هرگز در سیره و سنت اهل بیت نمونه آن مشاهده نشده است.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه امروز افراد برخی دستورات دین و شرع مقدس اسلام را وارونه اجرا میکنند، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط سخت اقتصادی اگر مسئولین، متولیان امر و مردم همت کنند، این رسم غلط برداشته میشود.
ترکاشوند یادآورشد: پرهیز از این رسوم غلط هم به اجرای اقتصاد مقاومتی کمک کرده، هم از اسراف و تبذیر جلوگیری میکند و هم کمکی بزرگ به خانواده مصیبت زده است.
وی با استناد به حدیثی از امام صادق (ع) خاطرنشان کرد: غذا خوردن نزد مصیبت زدگان و با خرج آنان، از رفتارهای جاهلیت است و سنت پیامبر (ص) فرستادن غذا برای مصیبت زدگان است.
هزینههای سنگین تالار برای پذیرایی از میهمانان مراسم ختم
صاحب یکی از تالارهای پذیرایی در ملایر نیز با اشاره به هزینههای سنگین تالار برای پذیرایی از میهمانان مراسم ختم، گفت: برای پذیرایی از ۳۰۰ نفر میهمان، اقوام و آشنایان شرکت کننده در مراسم عزا حداقل باید ۸ میلیون تومان هزینه شود.
این صاحب تالار در ملایر خاطرنشان کرد: این درحالی است که گاهی تمام غذای سفارش داده شده، صرف نمیشود و هزینه سنگینی روی دست صاحبان عزا باقی میماند و از سوی دیگر به خاطر فرهنگ غلط ما ایرانیها حیف و میل و اسراف در غذاخوردن بسیار زیاد است.
مراعات حال صاحبان عزا؛ نکته مغفول مانده جامعه
یک کارشناس علوم قرآنی در ملایر نیز گفت: تسلی دادن به معنای آرامش بخشیدن به شخص مصیبت زده است، با این کار اندکی از فشار مصیبت و فقدان از دست دادن کسی و حتی گاه چیزی کاسته شود و شخص از نظر روحی و روانی با موضوع و مسئله کنار بیاید
سید جواد عباسی افزود: در روایات داریم که امام صادق (ع) در مجلس گروهی عزادار وارد شده و خطاب به آنان اظهارداشتند: پروردگار، مصیبت وارد شده بر شما را جبران فرماید، به جبران صبر و تحملتان پاداش خوبی به شما دهد و شخص متوفی را نیز در سایه رحمت خویش قرار دهد، سپس از مجلس خارج شدند.
وی تصریح کرد: این روایت بیانگر آن است که باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با صاحبان عزا بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آنان دارند، نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شود.
عباسی خاطرنشان کرد: براساس سنت پیامبر، اگر حتی صاحبان عزا دیگران را برای غذاخوردن در خانه متوفی دعوت کنند شایسته نیست بروند زیرا غذاخوردن نزد اهل مصیبت و در منزلشان از اعمال مردم قبل از ظهور اسلام و دوره جاهلیت بوده است.
وی اظهارکرد: سنت عقلانی و قرآنی اسلام اقتضا میکند تا در جهت همدردی با مصیبت زده و کاهش فشار روحی و روانی شرایط به گونهای فراهم شود که او در مدت عزاداری دغدغه دیگری نداشته باشد.
عباسی ادامه داد: امام صادق (ع) درباره حضور در خانه و مجالس میت برای تسلی بخشی به بازماندگان میفرماید: تسلیت دادن به خانواده مردگان که واجبی دینی و مستحب مؤکد است و باید بعد از دفن مرده انجام شود و مقدار تسلیت آن است که در مجلسی حاضر شوی تا صاحب عزا تو را ببیند.
وی یادآورشد: برخی از فقهای شیعی نیز با استناد به برخی از روایات، میگویند: غذاخوردن در منزل متوفی در سه روز اول فوت متوفی، کراهت دارد و یا حداکثر خوردنش اشکال دارد.
عباسی بیان کرد: همچنین دیده شده و صاحبان عزا در برخی شهرها چون گیلان تنها به برگزاری مراسم ترحیم برای متوفای خود اکتفا و اعلام میکنند که هزینه اطعام و تالار و پذیرایی به نیت میت صرف نیازمندان میشود.
این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: این امر، شیوهای عقلانی و پسندیده و مطابق سنت پیامبر (ص) است و جا دارد این روش در سایر شهرها نیز نهادینه شود تا برای همیشه هم صاحب عزا و مصیبت، دغدغه پذیرایی و اطعام و صرف هزینه سنگین نداشته باشد و هم خدمتی باشد برای مصیبت زدگانی که وضع مالی خوبی ندارند و در کنار مصیبت خود، نگران هزینه سنگین اطعام مهمانان و آشنایان هستند.
دراخر باید گفت ، از آنجاکه از نظر آموزههای اسلام، تحمیل هزینه پذیرایی از مردم بر مصیبت زده، از سنتهای غیرعقلانی بوده، بنابراین این روزها شدیداً ضروری است که مسئولان و متولیان فرهنگی جامعه به سمت فرهنگ سازی برای برگزاری مراسم تشییع در بعدازظهرها رفته و مصیبت دیدگان هزینههایی که صرف مراسم بعدی میشود را به خانواده سالمندان، بیماران نیازمند، مراکز درمانی و خانوادههای مستحق داده و آن را صرف امور خیریه کنند تا ضمن رفع مشکلات اجتماعی، باقیات و صالحاتی ماندگار و ابدی برای اموات باشد، چراکه در این زمینه روایات و احادیث فراوانی از معصومین (ع) داریم و توصیههای دین مبین اسلام نیز در این راستا بسیار است.
گزارش از: مهناز روزبهانی، منطقه همدان