این روزها یاد گرفتن برنامه نویسی تنها به آدم بزرگ ها خلاصه نمی‌شود. پدر و مادرهای زیادی با درک اهمیت برنامه نویسی در به دست آوردن مهارت های مختلف از جمله تصمیم گیری و حل مسائل، فرزندان خود را در کلاس ها و دوره های آموزشی برنامه نویسی ثبت نام می‌کنند.
با توجه به این موضوع، آموزش و توضیح مفاهیم مختلف برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان با زبانی ساده و قابل درک به ترفندهای خاص خودش احتیاج دارد. اگر شما هم مدرس برنامه نویسی هستید یا پدر و مادری هستید که مایلید مفهوم حلقه در برنامه نویسی را برای یک کودک یا نوجوان توضیح دهید در این مطلب همراه من باشید.
مفهوم حلقه در برنامه نویسی با واژه تکرار گره خورده است. به همین خاطر بهترین راه برای آشنا کردن کودکان و نوجوانان با این مفهوم، مثال زدن اعمالی است که در طول روز با کمک تکرار انجام می‌دهیم. هرچه سن مخاطب شما پایین‌تر باشد استفاده از مثال های ملموس‌تر به درک بهتر مفهوم حلقه توسط مخاطب بیشتر کمک می‌کند.
به عنوان نمونه ای ساده، مراحل غذا خوردن را برای مخاطب کودک یا نوجوان خود مثال بزنید. از او بخواهید تا جایی که می‌تواند مراحل مختلف خوردن غذا را به ترتیب بیان کند. در مورد این مراحل سعی کنید متناسب با سن مخاطب خود دقت به خرج دهید و بیش از اندازه سخت گیری نکنید. با این حال مطمئن شوید مراحل اصلی خوردن غذا (حتی با کمک شما) از قلم نیفتد.
مراقب باشید بخشی از مراحل خوردن غذا که در هر وعده غذایی یک مرتبه انجام می‌شوند جانماند. شستن دست‌ها، پهن کردن سفره، نشستن کنار سفره یا میز غذاخوری و کشیدن غذا در بشقاب از جمله این مراحل هستند که باید به ترتیب ذکر شوند. توجه به ترتیب این اعمال همزمان روی اهمیت ترتیب دستورات در الگوریتم ها تأکید می‌کند.
اگر برای فرزند خودتان توضیح می‌دهید می‌توانید این مراحل را متناسب با روند معمول خوردن غذا در خانواده تان تغییر دهید یا متناسب با سلیقه خود موارد مناسبی را به آن اضافه کنید. برای مثال می‌توانید اعمالی مانند به یاد آوردن نام خدا یا دعا کردن پیش از سایر مراحل را به این فهرست مرتب اضافه کنید.
تا مرحله کشیدن غذا در بشقاب خبری از تکرار اعمال در یک وعده غذایی نیست. در واقع برای سادگی فرض می‌کنیم تا اینجا هر عملی یک بار انجام می‌شود. اما برداشتن مقداری خورش و برنج با کمک قاشق از داخل بشقاب، حرکت قاشق به سمت دهان، باز کردن دهان، قرار دادن محتویات قاشق داخل دهان، بستن دهان و شروع کردن عملیات جویدن غذا مراحل دیگری هستند که با همراهی شما باید از زبان کودک یا نوجوان شنیده شود. این‌ها در قالب یک بسته مراحلی را تشکیل می‌دهند که چندین بار هنگام خوردن غذا تکرار می‌شوند.
از کودک یا نوجوان بخواهید اعمالی که یک بار در هر وعده انجام می‌شوند را از اعمالی که تکرار می‌شوند جدا کند. توجه او را به مرحله جویدن غذا جلب کنید. از او بپرسید آیا در این مرحله هم اعمالی وجود دارند که تکرار شوند؟ شاید یک پاسخ ساده برای این سوال چنین باشد: بله، جویدن شامل باز کردن و بستن دهان است تا جایی که غذا زیر دندان فشرده یا لِه شود.
بد نیست ماجرا را کمی بامزه کنید تا پرسش‌هایتان از خشکی درآید. به مخاطب تان بگویید تصور کند دوست تازه‌ای پیدا کرده که از ابتدای زندگی در یک جنگل بزرگ شده و با شیوه غذا خوردن امروزی آشنا نیست. از او بخواهید مراحل غذا خوردن را برای دوست جنگلی اش روی کاغذ بنویسد. طوری که اگر دوست جنگلی‌اش فراموش کرد چطور باید غذا بخورد با نگاه کردن به کاغذ آن را به یاد بیاورد. خنده دار است ولی این دوست جنگلی خواندن را یاد گرفته است :)
موضوع دیگری که در هر تکرار مهم است تعداد تکرار اعمال است. به عنوان سوال بعدی از او بپرسید مراحل برداشتن غذا با کمک قاشق از داخل بشقاب تا خوردن آن چند بار تکرار می‌شود؟ جواب مناسب برای این سوال می‌تواند چنین چیزی باشد: تا وقتی بشقاب خالی شود یا سیر شویم. حتی اگر بشقاب خالی شود و سیر نشده باشیم می‌توانیم مرحله کشیدن غذا را دوباره انجام دهیم.
حالا بپرسید: اعمال تکراری جویدن غذا چند بار تکرار می‌شوند؟ آیا می‌تواند تعداد این تکرارها را بگوید؟ معمولا ما انسان ها تعداد عمل جویدن غذایی که داخل دهانمان گذاشته‌ایم را نمی‌شماریم. پس این پاسخ ساده را می‌توانید از کودک خود بپذیرید: تا وقتی به اندازه کافی غذا ریز شود. اگر این پاسخ را شنیدید می‌توانید به او بگویید درست است. ولی بهتر است 30 تا 40 مرتبه غذا را بجویم.
به این ترتیب برای او توضیح دهید تعداد تکرار اعمال در برنامه نویسی هم ممکن است دارای تعداد مشخصی باشد یا براساس یک اتفاق یا شرط باشد. برای مثال هنگام نوشتن شیوه غذا خوردن برای دوست جنگلی می‌توانیم بنویسیم "تا وقتی بشقاب خالی شود یا سیر شوی" مراحل برداشتن غذا با کمک قاشق از داخل بشقاب، قرار دادن غذا در دهان و جویدن را ادامه بده. برای کودک یا نوجوان خود توضیح دهید در این مثال هرکدام از این دو اتفاق رخ دهد تکرار اعمال پایان پیدا می‌کند. در مورد جویدن غذا که زیرمجموعه حلقه قبل است هم می‌توانیم بنویسیم "30 مرتبه غذا را بجو". یا می‌توانیم بنویسیم "تا وقتی به اندازه کافی غذا ریز شود به جویدن ادامه بده".
حالا به مخاطب خود بگویید نوشتن عبارت "30 مرتبه غذا را بجو" ساده‌تر است یا اینکه 30 بار روی کاغذ بنویسیم "غذا را بجو". قطعا پاسخ صحیح، مورد اول است. برای او توضیح دهید حلقه ها هم در برنامه نویسی باعث می‌شوند نوشتن اعمال و دستورات تکراری ساده‌تر و قابل فهم‌تر شود.
شما می‌توانید در ادامه مثال‌های بیشتری از کارهای تکراری برای کودک یا نوجوان ذکر کنید. اعمالی مثل مسواک زدن، دوچرخه سواری، شستن دست ها و ... همگی اعمالی هستند که در جزئیاتشان کارهای تکراری وجود دارد. از کودک یا نوجوان خود بخواهید چند مثال دیگر در مورد کارهای تکراری بیاورد. به این ترتیب ضمن آشنایی با مفهوم حلقه و تکرار در برنامه نویسی، ذهن کودک برای حل مسائل آماده می‌شود.
این مطلب را برای تکمیل مقاله ای نوشتم که به منظور آشنایی با مفهوم حلقه ها در برنامه نویسی به زبان ساده در سایت تک دیک منتشر کردم. امیدوارم این مطلب برای آموزش مفهوم حلقه ها در برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان مفید باشد.
