نویسنده: امیرحسین قلینژاد پاجی – پژوهشگر و فعال حوزه سیاسی و اجتماعی
نخبگان اجتماعی کجا هستند؟ وقتی میدان از آنها خالی بماند…
در هر جامعهای، نخبگان اجتماعی ستون فقرات توسعه فرهنگی، انسجام ملی و سیاستورزی عقلانی محسوب میشوند. آنان که درک عمیقتری از ساختارهای اجتماعی دارند، نقش مهمی در تحلیل شرایط، تبیین مسیر و جهتدهی به افکار عمومی ایفا میکنند. اما این نقش، تنها در صورتی اثربخش است که این نخبگان در میدان حضور داشته باشند؛ نهتنها در اتاق فکرها و جلسات علمی، بلکه در صحنهی واقعی زندگی اجتماعی، در میان مردم، در کنار مسئولان، و در مواجهه با چالشها.
نخبگی در انزوا، کارایی ندارد
نخبگی اگر در حصار شخصی، دانشگاهی یا رسانهای محصور شود و به دور از میدان عمل بماند، رفتهرفته از کارایی میافتد. جامعه امروز ایران، بیش از همیشه نیازمند نخبگانی است که «تعهد اجتماعی» را در کنار «توان علمی» جدی بگیرند. کنارهگیری از میدان، حتی اگر با نیت حفظ استقلال یا پرهیز از جنجال صورت بگیرد، در نهایت به حذف تدریجی از روندهای تأثیرگذار منجر میشود.
علل کنارهگیری نخبگان چیست؟
برخی از نخبگان، خسته از بیتوجهی یا طرد ساختاری، ترجیح میدهند سکوت پیشه کنند. برخی دیگر، به دلیل موجهای پرتنش رسانهای یا برچسبزنیهای سیاسی، دچار محافظهکاری مفرط شدهاند. برخی نیز بهاشتباه تصور میکنند که تأثیرگذاری فقط از درون ساختارهای رسمی ممکن است و اگر در این ساختارها جایی نداشته باشند، چارهای جز سکوت ندارند. اما واقعیت این است که نخبگان واقعی، قدرت تولید گفتمان دارند؛ حتی اگر در مرکز ساختار نباشند.
خالی شدن میدان به سود چه کسانی تمام میشود؟
وقتی نخبگان اجتماعی میدان را خالی میکنند، خلأ آنها بلافاصله با گروههایی پر میشود که فاقد درک عمیق، مسئولیتپذیری یا تعهد ملی هستند. در چنین شرایطی، تریبونهای عمومی در اختیار افرادی قرار میگیرد که از سطحیترین تحلیلها بهره میبرند، اما فالوئر دارند، دیده میشوند و نظر میدهند. نتیجه؟ جامعه از عقلانیت تهی میشود و به دام احساسات زودگذر و تحلیلهای نادرست میافتد.
جمهوری اسلامی و جایگاه نخبگان اجتماعی
در جمهوری اسلامی ایران، همواره جایگاه نخبگان اجتماعی، مورد تأکید بوده است. رهبر معظم انقلاب، بارها از لزوم میدانداری «جوانان مؤمن، انقلابی و متخصص» سخن گفتهاند؛ اما این فراخوان، یک پاسخ فعال میطلبد. نخبگان اجتماعی باید بدانند که نظام، خانهی آنهاست؛ نه عرصهای برای قهر یا دلخوری. آنان باید در جهتگیریهای کلان اجتماعی و فرهنگی، حضور مؤثر و راهبردی داشته باشند. امنیت، انسجام و پیشرفت کشور، بدون پیوند عمیق میان نظام و نخبگان، دچار آسیب خواهد شد.
مسئولیت تاریخی نخبگان
اکنون که کشور با چالشهایی نظیر جنگ شناختی، هجمههای رسانهای دشمن، و فاصلهی برخی اقشار با ساختار رسمی مواجه است، نخبگان اجتماعی بیش از هر زمان دیگری مسئول هستند. آنان باید به صحنه بازگردند، صدای عقلانیت و حقیقت باشند، با مردم گفتوگو کنند، به نقد منصفانه بپردازند و راهکار ارائه دهند. سکوت در این مقطع، نوعی خیانت به مسئولیت اجتماعی است.
راه بازگشت کجاست؟
بازگشت نخبگان به میدان، مستلزم بازسازی اعتماد به خود و به جامعه است. باید بدانند که هر قدم کوچک آنان در بازتولید تحلیلهای دقیق، تربیت مخاطب فهیم، و مشارکت در تصمیمسازیها، میتواند مسیر آینده را تغییر دهد. امروز دیگر دوران نخبگی منفعل گذشته است. جامعهی ما نیاز به نخبگانی دارد که هم تحلیلگر باشند و هم جهادگر؛ هم صاحبنظر و هم حاضر در میدان.
نویسنده: امیرحسین قلینژاد پاجی – پژوهشگر و فعال حوزه سیاسی و اجتماعی
تگها:
#نخبگان #اجتماعی #مشارکت_اجتماعی #انقلاب_اسلامی #جمهوری_اسلامی #فعال_سیاسی #امیرحسین_قلی_نژاد_پاجی #تحلیل_سیاسی #جامعه_ایران
