دو رویکرد در حال حاضر توسط جامعه در قبال کووید هست: افرادی که منکر هستند و رعایت‌های بهداشتی را جدی نمی‌گیرند، و افرادی که بالعکس، بیشتر و بیشتر رعایت می‌کنند. خوشبختانه روز به روز به افرادی که به دسته دوم ملحق می‌شوند اضافه می‌شود، اما با این حال تعداد مبتلایان نیز بالا می‌رود. کم هم نیستند کسانی که می‌گویند رعایت می‌کردیم ولی گرفتیم. متأسفانه آمار دقیقی از علت ابتلای افراد به صورت میدانی توسط وزارت بهداشت منتشر نمی‌شود و همچنین ابتلای به کرونا تبدیل به یک انگ شده است! به همین علت، توییتی کردم و پرسیدم که افرادی که مبتلا شدند خودشان بگویند، و قضاوتی هم در کار نیست. تعداد زیادی جواب دادند. افرادی که رعایت نمی‌کنند نمی‌توانند دقیقاً بگویند از کجا گرفته‌اند (از سفر، مهمانی یا عروسی، یا مجلس عزاداری)، اما کسانی که رعایت می‌کردند عموماً می‌دانند کجا گاف داده‌اند، کدام بی‌احتیاطی بوده که باعث ابتلا شده.
انتقال از بی‌علامت‌ها
«من و خونواده‌ام همه خیلی رعایت می‌کردیم و فکر می‌کردیم اوکیه کنار هم جمع شیم، هر جمعه پیش هم جمع می‌شدیم، یکی ازین جمعه‌ها تولد من بود، یکی‌مون ناقل بودیم و همه گرفتیم :(»
«داييم اينا اصلا رعايت نميكنن رفته بود خونه دوستش مهمونی (كه كروناش مثبت شد دو روز بعدش)، ما نميدونستيم اومد پيشمون و گرفتيم ازش»
«رفتم دیدن مامانم همسایه بدون ماسک اومده بود چسبیده بود به مامان درد دل پسرشو میکرد. مامان، بعد بابا، بعد من و همسر گرفتیم»
«شوهرعمه م بشدت رعایت میکرد و بیرون نمیرفت بچه هاش بدون علامت رفتن دیدنش پیرمرد گرفت و فوت کرد!»
وجود رفت و آمدهای خانوادگی یا حتی دوستانه، با این پیش‌فرض که همگی سالم هستیم و مبتلایی بین ما وجود ندارد اشتباه بزرگی است. این دیدگاه که میزان انتقال از افراد بی‌علامت نسبت به افراد علامت‌دار کمتر است دیدگاه درستی است اما به علت عدم رعایت ماسک و فاصله اجتماعی در جمع‌های خانوادگی، احتمال ابتلا بسیار بالاست و اگر در این جمع فردی با سن بالا یا بیماری زمینه‌ای وجود داشته باشد احتمال عارضه هم بالاست.
انتقال از مبتلایان
«من ده روز خونه بودم تا این که یه جلسه ۲۰ دقیقه‌ای رفتم. من ماسک داشتم ولی طرف مقابل نداشت. بعد سه روز علائم شروع شد. همسرم بیشتر بیرون می‌رفت ولی چهار روز بعد من مبتلا شد و قاعدتا از من گرفت.»
«یکی از همکارهای همسرم با اینکه سرما خورده بود فکر نمیکرده کرونا داره و سر کار اومده بود. من و همسرم و چند تا از کارمندای اون شرکت هم مبتلا شدن.»
همانطور که می‌بینید این نوع انتقال بیشتر در محل کار دیده می‌شود، که فردی یا همکاری بنا به تشخیص شخصی و یا حتی پزشک، مدعی می‌شود که مبتلا به کرونا نیست و رعایت نمی‌کند. در همه‌گیری کرونا، هر فرد با علامتی کروناست حتی اگر خلافش ثابت شود! تست PCR که ژنتیک ویروس را با استفاده از نمونه انتهای حلق پیدا می‌کند در بهترین حالت حساسیتی ۶۰ تا ۷۰ و ویژگی بالای ۹۰ درصد دارد؛ به فارسی زیردیپلم، یعنی جواب منفی تست در بهترین حالت ۳۰ تا ۴۰ درصد اشتباه و جواب مثبتش زیر ۱۰ درصد اشتباه است و در واقع جواب مثبت آن باارزش‌تر از جواب منفی آن است. در نتیجه، رعایت تمامی مراقبت‌ها برای همه الزامی‌ست چه برسد به کسی که علائمی مبنی بر سرماخوردگی دارد.
رستوران‌ها و کافه‌ها
«من همه جا ماسک زدم و با مترو و بی ار تی خیلی کم بیرون رفتم. با هیچکس دست ندادم به هیچی دست نزدم. یه جا غفلت کردم. رفتم برای انتخاب رشته و اونجا چند نفر ماسک نمیزدند منم حین غذا خوردن ماسک رو درمیاوردم.»
«یکی از دوستام سر ظهر خسته و گرسنه از محل کار برمیگشته یادش اومده ناهار هم نداره رفته توی یه رستوران کروکثیف که فقط معده رو پر کنه کرونا گرفته.»
«قبلش با دوستی یک ساعتی تو کافه روباز بودم با فاصله 1.5 متر.»
یکی از شایع‌ترین محل‌ها برای انتقال بیماری کافه‌ها و رستوران‌ها هستند که کمترین توجهی به آنها نمی‌شود. حدود یک و نیم ماه قبل مقاله‌ای چاپ شد که در یک شعبه کافه استارباکس در کره جنوبی، بالای ۲۰ مشتری مبتلا شده بودند اما ۵-۴ نفری که در کافه کار می‌کردند چون ماسک داشتند هیچکدام مبتلا نشده بودند. دقت داشته باشید که خرید غذا از کافه یا رستوران و خوردن در منزل یا فضای پارک منعی ندارد، اما رستوران‌ها و کافه‌ها از آلوده‌ترین مکان‌ها برای انتقال هستند.
بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها
«من گرفتم چون کادر درمانم و مریض مبتلا ویزیت کردم هر چند ماسک داشتم و الکل زدم و دست شستم»
«من برای چکاپ تیروئیدم مجبور شدم آزمایشگاه برم و آزمایش بدم، یک هفته بعد علائم کرونا ظاهر شد.»
«ما توو بیمارستان کشیک زنان بودیم اواخر تیر ماه،کشیکای آخرم بود بستنی سفارش دادم، که بریم توو اتاق رِست بخوریم،حداکثر ۳ دقیقه بدون ماسک با رزیدنتمون توو اتاق بودیم، بدون اینکه سرفه کنه یا هر چیزی اونم با فاصله ۲ متری نشسته بودیم و بله منم مبتلا شدم»
«متاسفانه پسرخاله‌ی مامانم برای کار دیگه‌ای درمانگاه رفته بود، خودشو و خانمش گرفتن، و متاسفانه فوت کرد»
«منم نمی دونم. دندانپزشکی رفتم شاید از اون باشه.»
کادر درمان، شامل پزشکان، پرستاران، داروخانه‌ها، دندانپزشکان و حتی نیروهای خدماتی و اداری مراکز درمانی در خطر بالای ابتلا هستند. گفته می‌شود علت آنکه میزان فوت در کادر درمانی مبتلا بالاتر بوده است مواجهه با میزان بالای ویروس است؛ هر چه مقدار ویروسی که وارد بدن می‌شود بیشتر باشد بیماری شدیدتر است. در نتیجه، استفاده از ماسک حتی اگر جلوی ابتلا را نگیرد، عموماً جلوی ابتلا به نوع شدید بیماری را می‌گیرد.
نکته مهم دیگر مراجعات ضروری به بیمارستان است. متأسفانه میزان مرگ و میر به دلیل سایر علل، من جمله سکته‌های قلبی، در دوران همه‌گیری زیاد شده است. به نظر می‌رسد مردم به علت ترس از ابتلا به کرونا -که ترسی واقعی است- مراجعات کمتری به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دارند. باید از مراجعات غیرضروری به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اجتناب کرد. برای اطلاع از ضرورت مراجعه، می‌شود قبل از مراجعه به مرکز درمانی از یک پزشک مشورت گرفت. برنامه‌های بسیاری برای مشاوره تلفنی یا پیامکی از پزشک ایجاد شده‌اند که اسنپ‌دکتر، پزشکت، مشورپ و ... از آنها هستند.
ناشناخته
«به حدی رعایت میکردم که خانواده تا روزها باورش نمیشد تست مثبت شده !!»
«من رعايت ميكردم همه موارد لازم رو، [...] نه ايده اى دارم كجا نه ايده اى دارم از كى گرفتم.»
«نمیدونم ، واقعا نمیدونم»
علی‌رغم رعایت تمامی موارد، باز مواردی هستند که علت ابتلا نامشخص باقی می‌ماند. به نظرم، به احتمال زیاد این افراد در مواجهه با فرد بی‌علامتی به مدت طولانی بوده‌اند، یا یک مهمانی و دورهمی کوچک خانوادگی و یا ابتلای بی‌علامت یکی از اعضای خانواده. شاید از بسته‌بندی‌های اجناس خریداری‌شده باشند؟ به نظر نمی‌رسد. بعد از گذشت نزدیک یک سال از شروع همه‌گیری مدارکی دال بر انتقال از بسته‌بندی‌ها مشاهده نشده است. البته اخیراً تنها در یک مطالعه در چین توانستند ویروس زنده و با قابلیت آلوده‌سازی را از بسته‌بندی یک ماده غذایی که زنجیره انتقال سرد داشت جدا کنند، اما انتقال واقعی هنوز ثبت نشده است و به نظر می‌رسد انتقال تنفسی راه اصلی انتقال باشد.
جمع‌بندی
رعایت فاصله اجتماعی و ماسک و شرکت نکردن در تجمعات (خانوادگی و غیرخانوادگی) واقعاً نقش مراقبتی دارند. استفاده از ماسک شاید حفاظت صددرصدی ندهد اما شدت ابتلا را عموماً کاهش می‌دهد. همچنین، نشستن در کافه‌ها و رستوران‌ها و مراجعات غیرضروری به مراکز درمانی از دیگر عوامل خطرند.
خودمان از خودمان و خانواده و جامعه‌امان مراقبت کنیم.
