تمام جامعه های بشری برای رویارویی با انبوه چالش هایی که آینده در دل خود پنهان کرده، در تلاش برای رسیدن به آرمان هایی همچون آزادی و عدالت اجتماعی و... آموزش پرورش را سرمایه ای اجتناب پذیر می داند.
امروزه جامعه نیازمند الگوهای نوین و خلاق آموزش است تا دانش آموزان را برای مقابله با بحران های زندگی و بهره گیری از فرصت ها و توانایی های خویش آماده سازند. (چت، خدایاربیگی، 1384) و برای تربیت شهروندانی که دارای تفکر منطقی و نقاد و دارای درک اجتماعی، سیاسی عمیق باشند، آموزش مهارت تفکر و یادگیری از طریق روش های که باعث می شود یادگیری مغز را فعال بماند ( یادگیری فرایندمدار (فعال)) ضروری به نظر میرسد.
از این رو سهم تدریس در شکل گیری یادگیری مطلوب در کودکان، بسزاست. (شعبانی، 1382) لذا روش های تدریس فعال که بتواند فعالیت های فراگیران را تقویت و یادگیری را به یک جریان دو سویه تبدیل کند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. و حاصل روش های فعال تدریس، یادگیری موثر اکتشافی (روش میزان) است که دانش آموزان با راهنمایی معلم و مربی به آن دست می یابند.
و آموزش اکتشافی به طور عمده بر فرض های نظریه سازنده گرای یا ساختن گرایی استوار است. طبق این نظریه ، یادگیرنده خود کشف کنندہ و سازندہ دانش است. (1997 ,Lefrancois ) در الگوی اکتشافی، دانش آموزان را در موقعیتی قرار می دهد که آن ها مسائل خود را از طریق اندیشه، کاوش و پژوهش به کمک مشاهده و گردآوری داده ها مورد آزمون قرار داده تا با تبادل اطلاعات در گروه های کاری به نتیجه برسد. و در این الگو معلم نقش هدایت کننده را دارد. (شعبانی، 1388) و در رويكرد اکتشافی، آنچه مهم است، تاکید بر فرایند یادگیری است نه نتیجه و محصول یادگیری. (کدیور،159:1388)
متاسفانه در اغلب کلاس ها، معلم می کوشد اطلاعات را در ذهن دانش آموزان انبار كند كه نتيجه ی چنین عملکردی صرفا تقویت حافظه است و خلاقیت، نوآوری و هنر و ذوق مورد غفلت واقع می شود. كيلفورد (١٩٨٩) خلاقيت را قدرت بیان، انعطاف پذیری و توانایی ابتکار تعریف کرده است. ورنون معتقد است که خلاقیت توانایی فرد برای تولید ایده ها، نظریه ها، بینش ها یا اشیای جدید و بدیع و بازسازی مجدد در علوم و ساير زمینه ها است که توسط متخصصان، اصيل و از نظر علمی، زیباشناسی، تکنولوژی و اجتماعی با ارزش تلقی می گردد.(حسینی، 1388: 30) و مهم ترین ویژگی های تفکر واگرا یا خلاق عبارتند از 1. اصالت (ابتكار) 2. سیالی 3. انعطاف پذیری 4. بسط (حسینی، 1388:19)
گولد و سرانتیک (2006)، در نتیجه تحقیقات انجام شده روی ٢٠٠ نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی پس از 30 جلسه ی 45 دقیقه ای آموزش روش های اکتشافی، نشان دادند فقر تفكر دانش آموزان، نتيجه حاكميت روش های تدریس سنتى وعدم به کارگیری روش ها فعال، مخصوصا اكتشافی در مدارس است.
در پژوهشی در اتیوپی در شهر آدیس بابا در مدرسه ابتدایی، تدریس به دو شیوه ی سخنرانی و اکتشافی بر روی 25 دختر و پسر انجام پذیرفت که نشان داده شد که در روش اکتشافی بین دختران و پسران تفاوتی وجود نداشت اما در سخنرانی تفاوت زیادی داشتند و در پیش آزمون و پس آزمون نمرات اکتشافی بهتر بود. (2012 ,Garuma Abdisa) با توجه به پژوهش های صورت گرفته، این پرسش مطرح می شود که آیا روش تدریس اکتشافی نسبت به سایر روش های متداول و سنتی می تواند منجر به تفکر خلاق و نوآوری در دانش آموزان شود؟
2. تفاوت این روش یادگیری با سایر روش ها چیست؟
3. معایب و مزایای این روش یادگیری چیست؟
4. تاریخ چه این روش یه چه زمانی برمیگرد؟
5. آیا این روش در ایران قابل اجرا می باشد یا خیر؟
بر اساس مقاله: تاثیر گذاری روش تدریس اکتشافی نسبت به روش های متداول و سنتی بر تفکر خلاق
دانش آموزان
