هفت سین فنلاندی (رسوم مشترک عید نوروز ایران و عید پاک فنلاند)

عید نوروز (روز اول فروردین تقویم شمسی) منطبق بر 21 مارس تقویم میلادی است. یکی از رسوم ایرانیان در این روز چیدن سفره ی هفت سین است. سفره ای شامل هفت چیز که با سین شروع می شوند. این چیزها ممکن است در مناطق مختلف متفاوت باشند (مانند تفاوتی که در رسوم کشورهای مختلف برای نوروز وجود دارد) اما معمولن هفت مورد از این موارد در هفت سین ایرانیان وجود دارد: سبزه، سیب، سرکه، سماق، سنجد، سمنو، سنبل و سکه. آینه، کتاب قرآن و دیوان حافظ، شمع و شمعدان، تخم مرغ رنگی و تنگ ماهی قرمز هم از دیگر عناصر این سفره هستند.

عید پاک مسیحیان در تاریخی بین 22 مارس (2 فروردین) تا 25 آوریل (5 اردیبهشت) است و هر سال تاریخ آن متفاوت است (به دلیل روش محاسبه ی آن که بر مبنای «اولین یکشنبه ی بعد از ماه کامل بعد از اعتدال بهاری» است). در سال 2022 این عید در 17 آوریل (28 فروردین) برگزار می شود. برخی عناصر عید پاک به طور کلی و عید پاک فنلاندی به طور خاص مشابه عید نوروز است.

تخم مرغ رنگی

بسیاری از ایرانیان به یاد می آورند که در نزدیکی عید، والدین آنها تخم مرغ هایی را برای رنگ آمیزی به آنها می‌سپردند. تخم مرغ ها یا به صورت آبپز هستند یا خالی شده (با سوراخ کردن بالا و پایین آنها). گفته می شود این رسم از مسیحیان به ایرانیان رسیده است.

در عید پاک بسیاری از کشورها (از جمله فنلاند) هم رنگ کردن تخم مرغ توسط کودکان و قرار دادن آن در کنار سبزه یا در سفره از رسوم این عید است.

سبزه

ایرانیان معمولن دو تا سه هفته قبل از شروع عید نوروز، تخم گیاهان مختلف را در ظرفی قرار می دهند و مرتب به آن آب می دهند تا ظرفی از گیاهان سبز شده (سبزه) داشته باشند.

فنلاندی ها هم در ظرف هایی کم عمق دانه (معمولن از گیاه چچم: rairuoho) می گذارند و به آن آب می دهند تا در عید ظرفی از سبزی داشته باشند. در روزهای عید تخم مرغ های رنگی و عروسک های خرگوش را کنار این سبزه می گذارند.

گل

یکی از عناصر سفره ی هفت سین ایرانیان گل سنبل است. به طور کلی هم با توجه به این که عید نوروز از اولین روز بهار شروع می شود، توجه به گل ها در این عید زیاد است (این موضوع را هم در خانه ها و خیابان های شهرهای مختلف ایران می توان دید هم از شلوغی گل فروشی ها و بازارهای گل در این زمان). یکی از سنت های فنلاندی ها در عید پاک هم تزئین شاخه های بید و گذاشتن آن ها در گلدان های خانه است.

سمنو (ممّی)

سمنو یکی از عناصر سفره ی هفت سین ایرانیان است. این غذای ساده از جوانه ی گندم یا آرد درست می شود و مراسم جداگانه ای به نام «سمنوپزان» هم دارد که همزمان با عید نوروز یا در تاریخ های دیگر (مانند ایام فاطمیه) برگزار می شود (این مراسم به عنوان میراث ناملموس ایرانیان ثبت رسمی شده است). سمنوپختن (به ویژه اگر به مقدار زیاد باشد) کار زمان بری است و باید در دیگی روی آتش و با هم زدن مدام درست شود. به همین علت در این مراسم عده ی زیادی به نوبت کار هم زدن را انجام می دهند و معتقدند اگر کسی در هنگام هم زدن آرزویی کند، آن آرزو برآورده می شود. جلال آل احمد در داستان «سمنوپزان» توصیفی از این مراسم دارد.

فنلاندی ها هم دسری به نام ممّی (Mämmi) دارند که از آرد چاودار تولید می شود و ظاهر و طعمی مشابه سمنو دارد. این دسر را در روزهای نزدیک عید پاک در فروشگاه های فنلاند و سوئد می توان خرید. فنلاندی ها گاهی ممی را با نوعی خامه می خورند.

آتش بازی

ایرانیان در شب آخرین چهارشنبه ی سال (چهارشنبه سوری) آتش روشن می کنند، دور آن جمع می شوند و از روی آن می پرند. همچنین آتش بازی، نورافشانی و منفجرکردن مواد منفجره از دیگر رسوم این شب است.

فنلاندی ها هم در روز قبل از عید پاک (شنبه ی مقدس) آتش روشن می کنند و به آتش بازی می پردازند تا ارواح خبیث را دور کنند. این رسم بیشتر در غرب فنلاند وجود دارد.

گردش کودکان در شهر

پیش از عید پاک (در شنبه ی مقدس یا یکشنبه ی نخل که از روزهای مقدس مسیحیان در حدود همان تاریخ عید پاک است) کودکان فنلاندی لباس جادوگران را می پوشند و با شاخه های بید و با خواندن شعر زیر، به در خانه ها می روند:

Virvon, varvon, tuoreeks terveeks, tulevaks vuodeks; vitsa sulle, palkka mulle.

آن ها برای صاحبان خانه ها آرزوی خوشبختی می کنند و از آنها تخم مرغ رنگی، سکه یا شکلات می خواهند.

مشابه این رسم در ایران با نام «قاشق زنی» وجود دارد که در آن در چهارشنبه سوری افراد بزرگسال صورت خود را می پوشانند و قاشقی را مدام به ظرف در دستشان می زنند و به در خانه ها می روند. صاحبان خانه ها نیز باید کاسه ها را با آجیل و خشکبار پر کنند.

خوردن گوشت

یکی از رسم های برخی ایرانیان در اولین روز عید نوروز، پختن سبزی پلو و ماهی است. علت این امر را می توان گران بودن و کمیاب بودن ماهی در ایران دانست. ایرانیان در عید خود غذایی خاص می خوردند که به طور معمول در سال نمی توانسته اند بخورند.

مشابه این امر در عید پاک بسیاری از کشورها (از جمله فنلاند) وجود دارد. در عید پاک سر سفره های برگزارکنندگان گوشت بره (یا بوقلمون در برخی کشورها) دیده می شود. گوشتی کمیاب و گران.

منابع

• درباره ی مراسم های عید پاک فنلاندی: https://www.gofinland.fi/blog/easter-in-finland
• ویکی پدیای فارسی

عکس ها

• [1]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D9%87%D9%81%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D9%86_Haft_Sin_table.jpg
• [2]: https://www.flickr.com/photos/joeshlabotnik/51093332639
• [3]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Painting_Nowruz_eggs_in_Tehran.jpg
• [4]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nowruz,_Grass-532563.jpg
• [5]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Happy_Easter_(7056774479).jpg
• [6]: https://www.rawpixel.com/search/blue%20hyacinth?page=1&sort=curated
• [7]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Samanu_01.jpg
• [8]: https://www.flickr.com/photos/tulenheimo/13948007445
• [9]: https://www.flickr.com/photos/tulenheimo/13948007445
• [10]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Easter_bonfire_M5999_Kokko_palaa_C.JPG
• [11]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%C4%8CAH%C4%80R%C5%A0ANBA-S%C5%AAR%C4%AA.jpg
  [12]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Easter_witches_in_Nissil%C3%A4_IM5293_C.jpg
• [13]: https://www.isna.ir/photo/99122620533
• [14]: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baked_Trout_with_Sabzi_polo_02.jpg
• [15]: https://www.flickr.com/photos/appaloosa/41136858411