همۀ اسپانسرهای چنل‌بی و بی‌پلاس (بررسی نوع تبلیغات در دو پادکست فارسی)

چنل‌بی و بی‌پلاس دو تا از قدیمی‌ترین و پرمخاطب ترین پادکست های فارسی هستند که علی بندری از شش سال پیش منتشر می کند. در هر قسمت از این پادکست ها یک یا دو تبلیغات پخش می شود. در واقع یک یا دو شرکت برای تولید آن پادکست پول می دهند و در ازای آن، تبلیغشان در پادکست با صدای گوینده (علی بندری) پخش می شود. در این نوشته می خواهم روند تبلیغات در این دو پادکست را از اولین قسمت آنها تا آخرین قسمت پخش شده بررسی کنم. چه نوع تبلیغاتی پخش شده، چه نوع شرکت هایی بیشتر اسپانسر بوده اند و مواردی از این دست.

پادکست چیست؟

پادکست یک مجموعه ی بخش بندی شده از فایل های صوتی دیجیتالی است که کاربران می توانند آنها را دانلود کنند یا به شکل آنلاین گوش کنند. پادکست ها معمولن در فواصل زمانی مشخص (هفتگی، ماهانه و...) منتشر می شوند اما کاربران می توانند هر زمان که خواستند به همه ی قسمت های قبلی دسترسی داشته باشند. واژه ی پادکست سال 2004 ابداع شده است اما از سال 2000 پخش فایل های صوتی محتوامحور آنلاین شروع شده بود. شاید رادیوگیک را بتوان اولین پادکست فارسی دانست (که هنوز هم فعال است و هفتگی به صورت صوتی و ویدئویی پخش می شود). این پادکست از سال 1390 فعال است. اما احتمالن چنل بی و بی پلاس دو تا از حرفه‌ای ترین و پرمخاطب ترین پادکست های فارسی هستند.

چنل بی و بی پلاس چه هستند؟

علی بندری از بهمن 1394 (یا تابستان همان سال به روایت تیم پادکست) چنل بی را راه انداخت. پادکستی که در هر قسمت آن یک داستان واقعی تعریف می شود. داستان ها عمدتن جنایی هستند. بندری و تیمش از اردیبهشت 1397 هم پادکستی به نام بی پلاس راه انداختند که در هر قسمت آن علی بندری چکیده و حرف اصلی یک کتاب غیرداستانی را تعریف می کند. در زمان نوشتن این مطلب (6 اسفند 1400) چنل بی فقط در کست باکس (یکی از اپلیکیشن های پخش پادکست) 655 هزار عضو دارد و اپیزودهای آن در مجموع 13 میلیون و 820 هزار بار شنیده شده اند. بی پلاس هم 700 هزار عضو دارد و اپیزودهای آن 14 میلیون و 380 هزار بار شنیده شده اند.

اسپانسرهای چنل بی

همان طور که در مقدمه گفتم، یکی از راه های درآمدزایی این پادکست ها پخش تبلیغات است. در هر اپیزود، یک یا دو شرکت اسپانسر برنامه می شوند و تبلیغ آنها در پادکست با صدای علی بندری پخش می شود. ویژگی تبلیغات در پادکست این است که تا وقتی پادکست در فضای اینترنت موجود باشد، تبلیغ نیز موجود است. بنابراین در واقع تبلیغ دائمی محسوب می شوند.

چنل بی در ابتدای کار خود کمپین های کمک رسانی برگزار می کرد که در آن هرکسی می توانست با پرداخت مبلغی در کمپین شرکت کند. علاوه بر افراد، بعضی شرکت ها هم در این کمپین ها شرکت کردند که نام بعضی از آنها در پادکست پخش می شود. من این موارد را در [] آورده ام. مثلن: [کمپین: ایوند].

همچنین در قسمت های اولیه، پادکست با کمک «ناملیک» منتشر می شده است. ماهیت کمک ناملیک را هم نمی دانم بنابراین نام آن را هم در [] آورده ام. مثلن [با کمک: ناملیک].

چرا اسپانسرهای این دو پادکست جالب هستند؟

جرقه ی انجام چنین پژوهشی از جایی زده شد که دوستی از این انتقاد می کرد که تبلیغات بی پلاس از موارد «فرهنگی» به همه چیز توسعه پیدا کرده است و الان انواع تبلیغات بی ربط در بی پلاس پخش می شود. من نمی دانم تبلیغ فرهنگی یا باربط چیست اما به هر حال موضوع برایم جالب شد.

این موضوع از این جهت هم جالب است که چنل بی و بی پلاس دو تا از اثرگذارترین پادکست های فارسی هستند و بسیاری از پادکست های فارسی با نگاهی به این دو پادکست راه اندازی شده اند. نگاهی به اسپانسرهای این دو پادکست می تواند به پادکسترهای تازه کار هم کمک کند.

روش کار

مبنای کار من برای استخراج فهرست اپیزودهای هر دو پادکست، سایت آنها بود. در سایت چنل‌بی دو تا از پادکست‌های سریالی یک شماره خورده بودند (مثل مسترمایند -هفت قسمت، شماره‌ی 12- و برگ برنده -دو قسمت، شماره‌ی 13-). یک مورد دو شماره اما یک صفحه داشت(ناپلئون هیل، 19 و 20) و در سایر پادکست‌های سریالی هر قسمت یک شماره خورده بود (سیلک رود، اشو، لوسی، آتیلا، دبرا، منچستر 1975). در همه‌ی این موارد مطابق شماره های وبسایت عمل کردم.

برای یافتن اسپانسرها اول صفحه‌ی هر قسمت در وبسایت ها را دیدم. در بسیاری از موارد اسم اسپانسر در صفحات ذکر شده بود اما به ویژه برای قسمت های اول هر دو پادکست، اطلاعات اسپانسرها ذکر نشده بود. در این موارد خود پادکست را گوش دادم تا به نام اسپانسر برسم.

تحلیل داده ها

هر قسمت چند اسپانسر دارد؟

در زمانی که من این بررسی را انجام دادم، 79 قسمت از چنل بی (تا آخرین قسمت سریال منچستر 1975) و 76 قسمت از بی پلاس (تا کتاب نمک، چربی، اسید، حرارت) منتشر شده بود. تعداد اسپانسرهای قسمت ها به این شرح بود:

• بدون اسپانسر: 15 قسمت از چنل بی، 3 قسمت از بی پلاس
• یک اسپانسر: 30 قسمت از چنل بی، 27 قسمت از بی پلاس
• دو اسپانسر: 30 قسمت از چنل بی، 46 قسمت از بی پلاس
• سه اسپانسر: 3 قسمت از چنل بی

اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس چه کسانی بودند؟

در مجموع 58 شرکت یا محصول 218 بار اسپانسر این دو پادکست شده اند. یعنی به طور میانگین هر شرکت 3.6 بار. فیدیبو (16 بار)، جی پلاس (10 بار)، رهنما کالج (10 بار) و کاوه نگار (9 بار) پرتکرارترین اسپانسرهای این دو پادکست بوده‌اند.

از این اسپانسرها پنج مورد دیگر وجود ندارند: ویگو، هزارو، سامانیوم، ماناپی و روکولند. یک مورد هم تغییر نام داده است: هاسپیتل به اسنپ دکتر.

اسپانسرهایی با کار مشابه

در چند مورد، اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس کار مشابهی دارند:

• ناملیک و هزارو(ی سابق): پادکست
• ابر آروان و ابر پیشرو: خدمات ابری (cloud)
• اپلیکیشن پرداخت همراه کارت، بانکینو، باهمتا، ایران کارت، آپ، ماناپی (سابق) و سامانیوم (سابق): خدمات بانکی
• ایران پلتو، پروازهاب، لست سکند، سرایار، فلایتیو: خدمات گردشگری و پرواز
• رهنماکالج، فرادرس، فرانش و مکتب خونه: آموزش آنلاین
• سولاته کاله، قهوه دیسترو: قهوه
• شکلات صبحانه فرمند و شکلات گالاردو
• شپیور، پینامارکت، دیجی کالا جت، باسلام و روکولند (سابق): فروش آنلاین
• هاسپیتل، محصولات آب‌رسان هیدرودرم و فروفورت دیلی: درمانی/ بهداشتی
• نرم افزار سی آر ام دیدار و نرم‌ افزار سی آر ام سرو
  

فهرست قسمت ها (به ترتیب انتشار)

• فهرست قسمت‌های چنل بی: نامه‌ای از نروژ (1)، ال چاپو (2)، فرارکن یا بمیر (3)، بدترین بدترین‌ها (4)، شصت و نه روز (5)، ماموریت غیرممکن (6)، عملیات رد فالکون (7)، برادران مخلوط (8)، وایت بوی ریک (9)، روابط خونی (10)، برف (11)، پادکست سریالی مسترمایند (هفت قسمت) (12)، برگ برنده (دو قسمت) (13)، نسل‌کشی در رواندا (14)، پانصد کیلو دینامیت (15)، قتلی که اسپانیا را تکان داد (16)، دی‌دی بلنچارد، جیپسی رُز و ماجرایی که از آنچه به نظر می‌رسد عجیب‌تر است (17)، اولتراها؛ هواداران خطرناک تیم‌های ایتالیایی (18)، ناپلئون هیل – اجرای زنده (19)، آخرین پرواز مارتین مک‌نلی (21)، زندگی مثبت (22)، قسمت اول پادکست سریالی سیلک رود (23)، قسمت دوم پادکست سریالی سیلک رود (24)، قسمت سوم پادکست سریالی سیلک رود (25)، قسمت چهارم پادکست سریالی سیلک رود (26)، آنگلا مرکل (27)، دریای پول؛ چهارصد میلیون دلار را کجا می‌شود قایم‌کرد؟ (28)، برادران مِنِندِز (29)، کابینه سایه ولادیمیر پوتین (30)، گیزموندو (31)، داستان ناتمام پرومته‌ئا (32)، دختری به نام میشل (33)، به زبان آتش (34)، دست (35)، جان مکافی (36)، جنوبگان (37)، کشتی نوح (38)، من کشته خواهم شد (39)، یونابامبر (40)، اشو؛ راجنیش (قسمت یک از پنج) (41)، اشو؛ شیلا (قسمت دو از پنج) (42)، اشو؛ بگوان (قسمت سه از پنج) (43)، اشو؛ آمریکا (قسمت چهار از پنج) (44)، اشو؛ اشو (قسمت پنج از پنج) (45)، برندگان لوتو (46)، ارون سوارتز؛ پسر اینترنت (47)، مانیونگا (48)، مکتب تورین (49)، آموک (50)، پورامبو (51)، مظنون (52)، دارو دسته‌ی نخبگان عضلانی (53)، سین. ب (54)، ساحره سوزی (55)، صد و چهل و پنج کیلومتر در ساعت (56)، یک “رؤیای آمریکایی” (57)، جنتلمن (58)، دریاچه (59)، دانشمند و دریا (60)، در جستجوی بودا (61)، سریال لوسی قسمت یک؛ راپونگی (62)، سریال لوسی قسمت دو؛ میزوشوبای (63)، سریال لوسی قسمت سه؛ سرِ سگ (64)، سریال لوسی قسمت چهار؛ اوبارا (65)، سریال لوسی قسمت پنج؛ غار (66)، سریال لوسی قسمت شش (آخر)؛ حکم (67)، دندان‌پزشک (68)، سریال آتیلا قسمت اول؛ ترانسیلوانیا کجاست؟ (69)، سریال آتیلا قسمت دوم؛ افسانه‌ی آتیلا (70)، سریال آتیلا قسمت سوم؛ دزد و پلیس (71)، سریال آتیلا قسمت چهارم (آخر)؛ حبس پایان کبوتر نیست (72)، سریال دبرا قسمت اول؛ آینده روشن (73)، سریال دبرا قسمت دوم؛ شنا در رودخانه آمازون (74)، سریال دبرا قسمت سوم (آخر)؛ مد‌ئا (75)، سریال منچستر۱۹۷۵ قسمت اول؛ دوازده ضربه (76)، سریال منچستر۱۹۷۵ قسمت دوم؛ استفان (77)، سریال منچستر۱۹۷۵ قسمت سوم؛ هیولا (78)، سریال منچستر۱۹۷۵ قسمت چهارم (آخر)؛ دو قربانی (79)
• فهرست قسمت‌های بی‌پلاس:
• - فصل اول: استثنایی‌ها؛ داستان موفقیت (1) تاریخ جهان در شش لیوان (2) همه دروغ می‌گویند (3) تاریخ نمک (4) رمز محبوب شدن (5) قوی سیاه (6) چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ (7) چنگیز خان (8) نقطه‌ عطف (9) صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد (10) تمرکز (11) در یک چشم به هم زدن (12) نارکونومیکس (13) واقعیت (14) اثر هاله‌ای (15) جاده‌ شخصیت (16)
• - فصل دوم: فریکونومیکس (17) مجمع الجزایر گولاگ (18) میرایی (19) آرمان‌شهری برای واقع‌گراها (20) ایده‌ خطرناک داروین (21) کار عمیق (22) اسلحه، میکروب و فولاد (23) احساسات چگونه ایجاد می‌شوند؟ (24) مهره حیاتی (25) توپ‌های ماه اوت (26) امپراتور همه‌ بیماری‌ها (27) فرمول؛ قوانین جهانی موفقیت (28) نابخردی‌های پیشبینی پذیر (29) بازآفرینی بازار (30) آینده‌ نزدیک (31) کوه دوم (32) پوست در بازی (33) ایران، جامعه‌ کوتاه مدت (34) ذهن درستکار (35) روابط از دست رفته (36)
• - فصل سوم: کِی: ترفندهای علمی زمان‌سنجی عالی (37) اصل‌گرایی (38) چطور کتاب بخوانیم (39) آدم‌های معمولی (40) ژن: تاریخ خودمانی (41) چک لیست (42) مقبره‌ لنین: آخرین روزهای امپراتوری شوروی (43) اقتصاد روایی (44) ذهن‌های دیگر (45) گستره؛ عمق یا وسعت (46) ذهن حواس‌جمع (47) چرا می‌خوابیم؟ (48) آیشمن در اورشلیم (49) آینده ممکن (50) فرضیه خوشبختی (51) نانکینگ (52) هزینه نهایی صفر (53) حقایق نهان، دروغ‌های عیان (54) چگونه هرچیزی را اندازه بگیریم (55) اینک روشنگری (56)
• - فصل چهارم: دلایل خوب برای احساس های بد (57) زنان نامرئی (58) چین (59) خاستگاه ثروت (60) بدون فیلتر؛ داستان اینستاگرام (61) پزشکی شدن جامعه (62) عربستان از درون (63) بازارهای رادیکال (64) پله بزرگ (65) مرگ تخصص (66) تفکر نامطمئن (67) نردبان شکسته (68) لحظه تاسیس هند (69) بقای دوستانه ترین (70) قبیله‌های اخلاقی (71) نیروی پنهان دوستی و رفاقت (72) مغز باشخصیت (73) پادشکننده (74) استبداد شایستگی (75) نمک، چربی، اسید، حرارت (76).

فهرست اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس

اسپانسرهای این دو پادکست به ترتیب حروف الفبا عبارتند از:

[با کمک: ناملیک]، [کمپین: ایوند]، ابر آروان، ابر پیشرو، اپلیکیشن پرداخت همراه کارت، اپلیکیشن کتابخوان فیدیبو، اپلیکیشن کرفس، استیل البرز، ایران پلتو، ایران کارت، ایستکول، ایسمینار، آپ، آچاره، با سلام، بانکینو، باهمتا، بوتان، بیمه‌بازار، پابه‌پا، پچ پچ، پروازهاب، پونیشا، پونیشا ، پینامارکت، ثبت فردا، جی پلاس، دیجی‌کالا جت، رهنما کالج، روژین، روکولند، سامانیوم، سرایار، سولاته کاله، شکلات صبحانه‌ فرمند، شکلات گالاردو، شیپور، شیرهای ای اس ال رامک، فرانش، فروشگاه اینترنتی سالیان، فروفورت دیلی، فلایتیو، فیدیبو، قهوه دیسترو، کافه‌بازار، کاوه‌نگار، کشمون، لست سکند، ماناپی، مای، محصولات آب‌رسان هیدرودرم ، مکتب‌خونه، نرم افزار سی آر ام دیدار، نرم‌ افزار سی آر ام سرو، نیوشابه لاکیدو، ویگو، هاسپیتل، هزارو، هوش تجاری ویترای.

دو تصویر زیر هم اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس را به تفکیک اپیزود (به همراه شماره اپیزود، شماره فصل، نام اپیزود و تاریخ انتشار) نشان می دهند.

جمع بندی

در این مطلب درباره ی اسپانسرهای دو پادکست محبوب و مشهور فارسی (بی پلاس و چنل بی) صحبت کردیم. علاوه بر این از این که پادکست چیست و این دو پادکست چه هستند هم حرف زدیم. راه های درآمدزایی این دو پادکست مختلفند. انتشار محصولاتی چون تی شرت (مرچندایز)، حمایت اختیاری شنوندگان با پرداخت پول، راه‌اندازی کمپین و کانال یوتوب و احتمالن راه های دیگری که نمی دانم. جذب اسپانسر هم یکی از راه های درآمدزایی چنل بی و بی پلاس است. در این نوشته کمی از آمار اسپانسرهای این دو پادکست گفتم اما به نظر نمی رسد علی بندری از ابتدا هم قصد داشته نوع خاصی از تبلیغات را جذب کند. اسپانسرهای این دو پادکست متنوع و از انواع کسب و کارها هستند.