چنل‌بی و بی‌پلاس دو تا از قدیمی‌ترین و پرمخاطب ترین پادکست های فارسی هستند که علی بندری از شش سال پیش منتشر می کند. در هر قسمت از این پادکست ها یک یا دو تبلیغات پخش می شود. در واقع یک یا دو شرکت برای تولید آن پادکست پول می دهند و در ازای آن، تبلیغشان در پادکست با صدای گوینده (علی بندری) پخش می شود. در این نوشته می خواهم روند تبلیغات در این دو پادکست را از اولین قسمت آنها تا آخرین قسمت پخش شده بررسی کنم. چه نوع تبلیغاتی پخش شده، چه نوع شرکت هایی بیشتر اسپانسر بوده اند و مواردی از این دست.
پادکست یک مجموعه ی بخش بندی شده از فایل های صوتی دیجیتالی است که کاربران می توانند آنها را دانلود کنند یا به شکل آنلاین گوش کنند. پادکست ها معمولن در فواصل زمانی مشخص (هفتگی، ماهانه و...) منتشر می شوند اما کاربران می توانند هر زمان که خواستند به همه ی قسمت های قبلی دسترسی داشته باشند. واژه ی پادکست سال 2004 ابداع شده است اما از سال 2000 پخش فایل های صوتی محتوامحور آنلاین شروع شده بود. شاید رادیوگیک را بتوان اولین پادکست فارسی دانست (که هنوز هم فعال است و هفتگی به صورت صوتی و ویدئویی پخش می شود). این پادکست از سال 1390 فعال است. اما احتمالن چنل بی و بی پلاس دو تا از حرفه‌ای ترین و پرمخاطب ترین پادکست های فارسی هستند.
علی بندری از بهمن 1394 (یا تابستان همان سال به روایت تیم پادکست) چنل بی را راه انداخت. پادکستی که در هر قسمت آن یک داستان واقعی تعریف می شود. داستان ها عمدتن جنایی هستند. بندری و تیمش از اردیبهشت 1397 هم پادکستی به نام بی پلاس راه انداختند که در هر قسمت آن علی بندری چکیده و حرف اصلی یک کتاب غیرداستانی را تعریف می کند. در زمان نوشتن این مطلب (6 اسفند 1400) چنل بی فقط در کست باکس (یکی از اپلیکیشن های پخش پادکست) 655 هزار عضو دارد و اپیزودهای آن در مجموع 13 میلیون و 820 هزار بار شنیده شده اند. بی پلاس هم 700 هزار عضو دارد و اپیزودهای آن 14 میلیون و 380 هزار بار شنیده شده اند.
همان طور که در مقدمه گفتم، یکی از راه های درآمدزایی این پادکست ها پخش تبلیغات است. در هر اپیزود، یک یا دو شرکت اسپانسر برنامه می شوند و تبلیغ آنها در پادکست با صدای علی بندری پخش می شود. ویژگی تبلیغات در پادکست این است که تا وقتی پادکست در فضای اینترنت موجود باشد، تبلیغ نیز موجود است. بنابراین در واقع تبلیغ دائمی محسوب می شوند.
چنل بی در ابتدای کار خود کمپین های کمک رسانی برگزار می کرد که در آن هرکسی می توانست با پرداخت مبلغی در کمپین شرکت کند. علاوه بر افراد، بعضی شرکت ها هم در این کمپین ها شرکت کردند که نام بعضی از آنها در پادکست پخش می شود. من این موارد را در [] آورده ام. مثلن: [کمپین: ایوند].
همچنین در قسمت های اولیه، پادکست با کمک «ناملیک» منتشر می شده است. ماهیت کمک ناملیک را هم نمی دانم بنابراین نام آن را هم در [] آورده ام. مثلن [با کمک: ناملیک].
جرقه ی انجام چنین پژوهشی از جایی زده شد که دوستی از این انتقاد می کرد که تبلیغات بی پلاس از موارد «فرهنگی» به همه چیز توسعه پیدا کرده است و الان انواع تبلیغات بی ربط در بی پلاس پخش می شود. من نمی دانم تبلیغ فرهنگی یا باربط چیست اما به هر حال موضوع برایم جالب شد.
این موضوع از این جهت هم جالب است که چنل بی و بی پلاس دو تا از اثرگذارترین پادکست های فارسی هستند و بسیاری از پادکست های فارسی با نگاهی به این دو پادکست راه اندازی شده اند. نگاهی به اسپانسرهای این دو پادکست می تواند به پادکسترهای تازه کار هم کمک کند.
مبنای کار من برای استخراج فهرست اپیزودهای هر دو پادکست، سایت آنها بود. در سایت چنل‌بی دو تا از پادکست‌های سریالی یک شماره خورده بودند (مثل مسترمایند -هفت قسمت، شماره‌ی 12- و برگ برنده -دو قسمت، شماره‌ی 13-). یک مورد دو شماره اما یک صفحه داشت(ناپلئون هیل، 19 و 20) و در سایر پادکست‌های سریالی هر قسمت یک شماره خورده بود (سیلک رود، اشو، لوسی، آتیلا، دبرا، منچستر 1975). در همه‌ی این موارد مطابق شماره های وبسایت عمل کردم.
برای یافتن اسپانسرها اول صفحه‌ی هر قسمت در وبسایت ها را دیدم. در بسیاری از موارد اسم اسپانسر در صفحات ذکر شده بود اما به ویژه برای قسمت های اول هر دو پادکست، اطلاعات اسپانسرها ذکر نشده بود. در این موارد خود پادکست را گوش دادم تا به نام اسپانسر برسم.
در زمانی که من این بررسی را انجام دادم، 79 قسمت از چنل بی (تا آخرین قسمت سریال منچستر 1975) و 76 قسمت از بی پلاس (تا کتاب نمک، چربی، اسید، حرارت) منتشر شده بود. تعداد اسپانسرهای قسمت ها به این شرح بود:
در مجموع 58 شرکت یا محصول 218 بار اسپانسر این دو پادکست شده اند. یعنی به طور میانگین هر شرکت 3.6 بار. فیدیبو (16 بار)، جی پلاس (10 بار)، رهنما کالج (10 بار) و کاوه نگار (9 بار) پرتکرارترین اسپانسرهای این دو پادکست بوده‌اند.
از این اسپانسرها پنج مورد دیگر وجود ندارند: ویگو، هزارو، سامانیوم، ماناپی و روکولند. یک مورد هم تغییر نام داده است: هاسپیتل به اسنپ دکتر.
در چند مورد، اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس کار مشابهی دارند:
اسپانسرهای این دو پادکست به ترتیب حروف الفبا عبارتند از:
[با کمک: ناملیک]، [کمپین: ایوند]، ابر آروان، ابر پیشرو، اپلیکیشن پرداخت همراه کارت، اپلیکیشن کتابخوان فیدیبو، اپلیکیشن کرفس، استیل البرز، ایران پلتو، ایران کارت، ایستکول، ایسمینار، آپ، آچاره، با سلام، بانکینو، باهمتا، بوتان، بیمه‌بازار، پابه‌پا، پچ پچ، پروازهاب، پونیشا، پونیشا ، پینامارکت، ثبت فردا، جی پلاس، دیجی‌کالا جت، رهنما کالج، روژین، روکولند، سامانیوم، سرایار، سولاته کاله، شکلات صبحانه فرمند، شکلات گالاردو، شیپور، شیرهای ای اس ال رامک، فرانش، فروشگاه اینترنتی سالیان، فروفورت دیلی، فلایتیو، فیدیبو، قهوه دیسترو، کافه‌بازار، کاوه‌نگار، کشمون، لست سکند، ماناپی، مای، محصولات آب‌رسان هیدرودرم ، مکتب‌خونه، نرم افزار سی آر ام دیدار، نرم افزار سی آر ام سرو، نیوشابه لاکیدو، ویگو، هاسپیتل، هزارو، هوش تجاری ویترای.
دو تصویر زیر هم اسپانسرهای چنل بی و بی پلاس را به تفکیک اپیزود (به همراه شماره اپیزود، شماره فصل، نام اپیزود و تاریخ انتشار) نشان می دهند.
در این مطلب درباره ی اسپانسرهای دو پادکست محبوب و مشهور فارسی (بی پلاس و چنل بی) صحبت کردیم. علاوه بر این از این که پادکست چیست و این دو پادکست چه هستند هم حرف زدیم. راه های درآمدزایی این دو پادکست مختلفند. انتشار محصولاتی چون تی شرت (مرچندایز)، حمایت اختیاری شنوندگان با پرداخت پول، راه‌اندازی کمپین و کانال یوتوب و احتمالن راه های دیگری که نمی دانم. جذب اسپانسر هم یکی از راه های درآمدزایی چنل بی و بی پلاس است. در این نوشته کمی از آمار اسپانسرهای این دو پادکست گفتم اما به نظر نمی رسد علی بندری از ابتدا هم قصد داشته نوع خاصی از تبلیغات را جذب کند. اسپانسرهای این دو پادکست متنوع و از انواع کسب و کارها هستند.
