بی تردید نخ، متریالی ساده و در عین حال پرمصرف در حوزه‌های نساجی و تولید لباس است؛ به نحوی نامگذاری اکثر پارچه‌ها بر اساس جنس نخ یا الیاف به کار رفته برای تولید آنها صورت می‌گیرد.
در میان انواع نخ‌هایی که برای بافت پارچه به کار می‌روند، نخ پنبه و نخ ویسکوز، بسیار مشهور و البته پرکاربرد هستند؛ اما در پاسخ به این سوال که نخ پنبه بهتر است یا نخ ویسکوز، باید گفت که هر کدام از اینها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند؛ به تبع این مسئله، ممکن است، از نظر کاربرد نیز متفاوت باشند.
جهت پی بردن به این مسئله که کدام یک از نخ‌های پنبه یا ویسکوز بهتر هستند، پیشنهاد می‌کنیم که با مطالعه این نوشتار، ابتدا با این دو محصول آشنا شده و سپس به بررسی تفاوت‌های آنها بپردازید.
پنبه، نوعی الیاف گیاهی پرمصرف است که تقریباً همه مردم دنیا آن را می‌شناسند؛ این الیاف از گیاه پنبه به دست آمده، فوق العاده نرم، لطیف و معمولاً سفید رنگ است.
بخش قابل توجهی از الیاف گیاهی پنبه در کارخانه‌های نخ ریسی و پارچه بافی به کار گرفته می‌شود؛ البته پنبه را پس از برداشت، طی مراحل مختلف، پاکسازی و فرآوری می‌کنند؛ تا برای تولید نخ آماده شود. نخ‌های حاصل از پنبه، بسته به نوع گیاه و محل کشت آن، همچنین روش تولید، اقسام گوناگونی دارند، با کیفیت‌های مختلف مشاهده می‌شوند؛ همچنین ارقام مختلف آنها از نظر ضخامت، تک یا چند رشته‌ای بودن و نمره با هم فرق دارند.
به طور کلی انواع نخ را می‌توان بر حسب جنس الیاف اولیه به دو گروه طبیعی و مصنوعی تقسیم نمود؛ هر کدام از اینها نیز دسته‌های مختلفی را شامل می‌شوند؛ مثلاً الیاف طبیعی ممکن است، از نوع گیاهی، حیوانی یا معدنی باشند.
الیاف مصنوعی برخلاف الیاف طبیعی، کاملاً ساخته دست بشر بوده و معمولاً پایه گیاهی یا حیوانی ندارند؛ اما در این میان به نظر می‌رسد که نخ ویسکوز، محصولی خاص باشد؛ ویسکوز، منشاء گیاهی دارد و بخش اعظم آن را سلولز گیاهی تشکیل داده است؛ اما نوعی نخ مصنوعی یا نیمه مصنوعی به شمار می‌رود؛ علت، آن است که برای تولید ویسکوز از چوب درختان و گیاهان استفاده می‌شود؛ اما برای تبدیل این مواد به نخ، با افزودن یک سری مواد و طی کردن فرآیندهای مختلف، در ابتدا خمیر و سپس رشته‌هایی تولید شده و در نهایت نخ ویسکوز به دست می‌آید.
تا به اینجای کار احتمالاً تا حدودی به تفاوت بین نخ پنبه و ویسکوز پی برده‌اید؛ اما به منظور مقایسه بهتر این دو محصول، به ذکر تفاوت‌های آنها از دو جنبه مهم می‌پردازیم.
همان گونه که پیشتر توضیح داده شد، برای تولید نخ پنبه، ابتدا پنبه برداشتی از مزرعه توسط تجهیزات مخصوص پاک کردن پنبه، تمیز و آماده می‌شوند؛ سپس نوبت به رشته رشته کردن الیاف توسط دستگاه می‌رسد و در نهایت این الیاف وارد مرحله نخ ریسی می‌شوند. طی این مراحل، از هیچ ماده مصنوعی یا افزودنی خاصی استفاده نمی‌کنند؛ مگر در موارد خاص، به منظور زدودن آلودگی‌ها یا جهت تولید برخی ارقام پارچه.
روش تولید نخ ویسکوز به این صورت است که در ابتدا چوب گیاهانی مثل بامبو، کاج، صنور و راش را خرد کرده و پس ترکیب نمودن آنها با یک سری افزودنی‌ها به خمیر تبدیل می‌کنند؛ این کار طی چند مرحله و با کمک دستگاه‌های پیشرفته انجام می‌شود؛ پس از تولید الیاف اولیه، نوبت به رشته سازی و سپس نخ ریسی می‌رسد.
همان طور که مشخص است، برخلاف نخ پنبه، برای ساخت نخ ویسکوز، از مواد افزودنی استفاده شده؛ با توجه به روش تولید آن، محصولی بازیافتی است و اصطلاحاً این نخ تا حدودی با دخالت دست انسان تهیه می‌شود؛ به همین دلیل علی رغم گیاهی بودن بخش اعظم مواد اولیه آن در زمره نخ‌های طبیعی قرار نمی‌گیرد و ماهیتی متفاوت از نخ پنبه خالص دارد.
راحتی، لطافت، ضد حساسیت بودن و قابلیت جذب رطوبت از مهمترین مشخصات نخ پنبه و پارچه‌های حاصل از آن به شمار می‌روند. به طور کلی نخ پنبه در مقایسه با نخ ویسکوز، مرغوب‌تر است و قیمت بالاتری نیز دارد؛ اما در عوض نخ و پارچه ویسکوز، قابلیت رنگ‌پذیری بیشتری نسبت به همتایان پنبه‌ای خود دارند.
یکی از تفاوت‌های نخ پنبه و ویسکوز این است که آب خوردگی پنبه از کیفیت آن چیزی کم نمی‌کند؛ گفته می‌شود که آب زدن پارچه پنبه‌ای بر استحکام آن می‌افزاید.
تحمل دمای بالا و مقاومت در برابر بید زدگی از دیگر مشخصات نخ پنبه است؛ این نخ در دمای 150 درجه شروع به سوختن می‌کند.
هر چند که نخ ویسکوز و پنبه هر دو ساختار سلولزی دارند؛ اما درصد سلولز پنبه، بیشتر و البته خالص‌تر است. در حالت کلی بیش از 92 درصد الیاف پنبه از سلولز تشکیل شده است.
برخلاف نخ پنبه که تا حدودی مات است؛ ویسکوز، حالتی براق دارد؛ به همین دلیل پارچه‌های ویسکوز نیز شفاف بوده و به میزان بالایی مورد توجه خانم‌ها هستند؛ از این پارچه‌ها برای تهیه انواع لباس مجلسی زنانه استفاده می‌کنند.
طول عمر نخ پنبه بیشتر از نخ ویسکوز است و شاید یکی از مهمترین دلایل خرید نخ پنبه توسط فعالان حوزه پوشاک همین موضوع باشد اما در مقابل ویسکوز نسبت به مزایای خود قیمت پایینی دارد؛ به همین علت بسیار پرمصرف است و علاوه بر لباس برای تهیه انواع وسایل منزل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نخ پنبه به دلیل ماهیت لطیف خود، قابلیت تنفس خوب و تخلخل‌هایی که دارد، برای تهیه پارچه‌های تابستانه و پارچه‌هایی که برای تولید لباس راحتی، لباس زیر و لباس نوزاد استفاده می‌شوند، به کار می‌رود.
شاید بزرگترین مشکل نخ و پارچه پنبه‌ای، آب رفتن آن باشد؛ در حالی که پارچه ویسکوز این گونه نیست؛ به علاوه، منسوجات پنبه‌ای به سرعت چروک می‌شوند؛ اما در عوض مقاومت زیادی در برابر شستشو دارند.
در این مقاله تلاش نمودیم، اصلی‌ترین تفاوت‌های نخ پنبه و ویسکوز را بیان کنیم. با توجه به مطالب گفته شده، می‌توان گفت، نخ پنبه، باکیفیت‌تر، بادوام‌تر و البته گران‌تر است؛ البته مشکلاتی مثل آب رفتگی نیز دارد. در نقطه مقابل با استفاده از نخ ویسکوز می‌توان منسوجات متنوعی در رنگ‌های گوناگون تولید کرد.
ناگفته نماند که نخ ویسکوز، بهترین نوع نخ مصنوعی است، برخی ویژگی‌های نخ پنبه (مثلاً لطافت) را در سطح پایین‌تر دارد و با توجه به قیمت مناسب آن، بسیار کاربردی است.
