مغز یکی از پیچیده‌ترین و شگفت‌انگیزترین اندام‌های بدن انسانه که مرکز کنترل فعالیت‌های بدن، احساسات، تفکر، حافظه، تصمیم‌گیری، حرکت و حتی تنفسه.
مغز حدود ۲٪ از وزن بدن رو تشکیل می‌ده، ولی بیش از ۲۰٪ از انرژی بدن رو مصرف می‌کنه. حالا بیایم بخش‌های مختلف مغز رو دونه‌به‌دونه با وظایفش بررسی کنیم:
۱. مخ (Cerebrum)
بزرگ‌ترین بخش مغز که بیشتر حجم اون رو تشکیل می‌ده.
وظایف اصلی:
• تفکر منطقی و خلاقیت
• تصمیم‌گیری
• یادگیری و حافظه
• احساسات
• حرکات ارادی بدن
• درک حواس (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی)
مخ به دو نیمکره تقسیم می‌شه:
• نیمکره چپ: مسئول منطق، زبان، ریاضی
• نیمکره راست: مسئول خلاقیت، هنر، موسیقی و تجسم فضایی
۲. لوب‌های مغزی (Lobes of the Cerebrum)
مخ به چهار لوب اصلی تقسیم می‌شه که هرکدوم وظایف خاصی دارن:
الف) لوب پیشانی (Frontal Lobe)
• برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری
• کنترل حرکات ارادی (به‌ویژه در ناحیه حرکتی اولیه)
• شخصیت و رفتار اجتماعی
• تولید گفتار (ناحیه بروکا)
ب) لوب آهیانه‌ای (Parietal Lobe)
• درک احساسات بدنی (مانند درد، فشار، دما)
• درک موقعیت بدن در فضا
• هماهنگی بینایی با حرکت
پ) لوب گیجگاهی (Temporal Lobe)
• درک شنوایی
• درک زبان (ناحیه ورنیکه)
• حافظه
ت) لوب پس‌سری (Occipital Lobe)
• مسئول پردازش اطلاعات بینایی
۳. مخچه (Cerebellum)
در پشت مغز، زیر مخ قرار داره.
وظایف:
• هماهنگی حرکات
• تعادل بدن
• تنظیم تونوس عضلانی
• یادگیری مهارت‌های حرکتی
۴. ساقه مغز (Brainstem)
بین مغز و نخاع قرار داره. شامل سه بخشه:
الف) مغز میانی (Midbrain)
• کنترل حرکات چشم
• ارتباط بین بخش‌های بالایی و پایینی مغز
ب) پل مغزی (Pons)
• تنظیم خواب و بیداری
• انتقال پیام‌ها بین مخ و مخچه
پ) بصل‌النخاع (Medulla Oblongata)
• کنترل فعالیت‌های حیاتی غیرارادی مثل:
• تنفس
• ضربان قلب
• فشار خون
• بلع و استفراغ
۵. دستگاه لیمبیک (Limbic System)
نقش کلیدی در احساسات، حافظه و انگیزه داره.
اجزای مهم:
• هیپوکامپ (Hippocampus): حافظه و یادگیری
• آمیگدالا (Amygdala): پردازش احساسات مثل ترس و خشم
• هیپوتالاموس (Hypothalamus): تنظیم دما، گرسنگی، تشنگی، خواب و هورمون‌ها (ارتباط با غده هیپوفیز)
۶. غده هیپوفیز (Pituitary Gland)
بهش می‌گن «غده فرمانروا». زیر هیپوتالاموس قرار داره.
وظیفه: ترشح هورمون‌هایی که سایر غدد بدن رو کنترل می‌کنن، مثل رشد، تولید مثل، متابولیسم و…
