سیاست گذاری مبتنی بر شواهد هیچ گاه به جز در دوران حاضر امکان بروز و اثرگذاری زیادی نداشته است. دسترسی گسترده به آمار و اطلاعات، به وجود آمدن روش های جدید تحقیق و پژوهش (همچون آزمایش های میدانی یا سنجه های کنترل شده تصادفی) و افزایش توجه عمومی به اثر بخشی سیاست گذاری های انجام شده به سیاست گذاران این توانایی را داده است تا میزان کارآیی و اثربخشی سیاست گذاری های مختلف را بر اساس هزینه و فایده اجتماعی و همچنین دیگر معیارها تعیین کنند.
پژوهش های انجام شده در این حوزه همگی نشان می دهند که آن دسته از سیاست گذاری هایی می توانند به هزینه کرد بهتر و افزایش رفاه طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی منجر شوند که ریشه در شواهد دارند. این یادداشت کوتاه سه اصل سیاست گذاری مبتنی بر شواهد را خاطر نشان می کند که سیاست گذاران در عرصه های مختلف سیاست گذاری می توانند به کار گیرند. باید توجه داشت که این اصول به نوعی نشان دهنده اجماع پژوهشگران و متخصصان حوزه های مختلف است که به بهبود تصمیم ها و انتخاب های سیاستی و مدیریت کارآتر و اثربخش تر سیاست گذاری ها علاقه مند هستند. در ضمن باید این نکته مورد توجه قرار گیرد که این اصول می توانند به عنوان مبنایی برای یک چارچوب مفهومی مشترک میان سیاست گذاران تلقی شود. اگرچه سیاست گذاران با علایق سیاسی متفاوت در مورد اندازه دولت و خدمات ارائه شده دولتی اختلاف نظر دارند، اما همگی بر این نظر توافق دارند که خدماتی که از سوی دولت ارائه می شود، باید دارای کارآیی و اثربخشی قابل قبولی باشد. در نهایت، یک چارچوب سیاست گذاری مبتنی بر شواهد، می تواند همکاری میان سیاست گذاران را در عرصه های مهم سیاست گذاری ارتقا بخشد زیرا موفقیت یا شکست یک سیاست گذاری با کارآیی و اثربخشی آن تعیین می شود که این مهم را می توان در سیاست گذاری مبتنی بر شواهد، به راحتی و به روشنی مشاهده کرد.
سیاست گذاری مبتنی بر شواهد چیست و چرا مهم است؟
سیاست گذاری مبتنی بر شواهد دو هدف دارد: ابتدا از دانسته های خود از میزان کارآیی و اثربخشی یک سیاست که از ارزیابی های صورت گرفته به دست می آید، استفاده کنیم تا بر اساس آن به یک تصمیم سیاستی برسیم و دوم تلاش کنیم تا دانش مان را نسبت به آن سیاست برای بهبود تصمیم های سیاستی آینده افزایش دهیم. این رهیافت به سیاست گذاری مستلزم پژوهش های دقیق، آمار و اطلاعات، تحلیل آنها و ارزیابی نوآوری های جدیدی است که ممکن است از حوزه های مختلفی از بازاریابی گرفته تا حکایت های رایج در میان مردم پدیدار شوند تا موانع بهبود سیاست گذاری و غلبه بر لختی موجود مورد شناسایی قرار گیرد.
سیاست گذاری مبتنی بر شواهد می تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد: استفاده از یافته های پژوهش ها برای معرفی سیاست های جدید یا بهبود اثربخشی سیاست گذاری های موجود، پشتیبانی از جمع آوری اطلاعات و تحلیل آنها برای پژوهش و مدیریت، توسعه سیاست هایی که استفاده از شواهد را مورد حمایت قرار می دهد و.... این نوع از سیاست گذاری بیشتر برای برنامه های خدمات اجتماعی استفاده شده است اما طیف وسیعی از برنامه های دولتی می توانند از این رهیافت بهره مند شوند.
در دورانی که برای موفقیت یک سیاست گذاری نیازمند همکاری عمیق میان بازیگران مختلف از یک سو و محدودیت بودجه ای و مالی دولت از سوی دیگر هستیم، سیاست گذاری مبتنی بر شواهد می تواند نقش پلی را بازی کند که میان دو طیف ذی نفع رابطه برقرار می کند. این مساله می تواند از طریق اهمیت این نوع از سیاست گذاری به شواهد، پژوهش های جدید و ارزیابی برای تعیین پیامدهای یک سیاست گذاری، منتفعین آن و هزینه های اجتماعی و اقتصادی برای اجرای آن اتفاق افتد. سیاست گذاری مبتنی بر شواهد با بیان روشن اهداف سیاست گذاری ها و برنامه ها و سپس ارزیابی مستقل پیامد آنها، بر شفافیت و مسوولیت پذیری تاکید می کند. با تاکید بر پیامدها، یک چارچوب مبتنی بر شواهد تمرکز سیاست گذاران را بر میزان اثربخشی مداخلات اجتماعی و کارآیی استفاده از منابع جلب کرده و از این طریق شانس اجماع میان سیاست گذاران را به طور معناداری افزایش می دهد.
سیاست گذاری مبتنی بر شواهد همچنین بر یک چرخه ساخت و انباشت دانش تاکید می کند. با ارزیابی سیاست ها و برنامه ها و استفاده از آمار و اطلاعات، می توانیم درس آموخته هایی از چگونگی عملکرد برنامه ها داشته باشیم، سپس می توانیم از آن اطلاعات برای بهبود برنامه ها یا خاتمه دادن به برنامه های غیر اثربخش و یافتن رهیافت های جدید استفاده کنیم. از این نقطه به بعد، چرخه یادگیری و بهبود ادامه می یابد. در این راستا، برای به کارگیری درست سیاست گذاری مبتنی بر شواهد، باید به برخی از اصول مهم و اولیه آن توجه کنیم.
۱. باید شواهد متقن از میزان اثربخشی سیاست گذاری ها به همراه هزینه ها و منافع آن وجود داشته باشد.
برای استفاده بهینه از منابع عمومی و ارائه پیامدهای قابل قبول، ضروری است تا مجموعه شواهدی از میزان اثربخشی سیاست گذاری ها را از طریق پژوهش و ارزیابی بسازیم. بسیاری از برنامه هایی که با منابع دولتی تامین مالی می شود، از جهت میزان اثربخشی و کارآیی مورد ارزیابی دقیق قرار نگرفته اند. باید توجه داشت که نبود ارزیابی های دقیق لزوما به معنای این نیست که برنامه های اجرا شده اثربخش نیستند، اما به معنای این است که در مورد این میزان اطلاعی نداریم.
در معرض قراردادن برنامه ها و سیاست گذاری ها به ارزیابی های دقیق، بهترین روشی است که می توانیم شواهدی برای میزان اثربخشی ایجاد کنیم. برنامه هایی که تحت ارزیابی قرار می گیرند، به ما کمک می کنند که اثرات احتمالی توسعه برنامه را بتوانیم تخمین بزنیم. اجزای مهم دیگری برای یک سیاست گذاری مبتنی بر شواهد وجود دارد که مهم ترین آن استقلال است. کسانی که مسوول ارزیابی سیاست گذاری ها هستند باید نسبت به پیامدهای موفقیت یا شکست یک سیاست یا یک برنامه بی طرف باشند تا بتوان از اعتبار و دقت شواهد جدید اطمینان حاصل کرد. نکته بعدی، توجه به حفظ فضای خصوصی افراد مخصوصا هنگام ادغام مجموعه اطلاعاتی بزرگ است که با استفاده از آنها می توان افراد را مورد شناسایی قرار داد. به علاوه، نکته بسیار مهم دیگر، ادغام شواهد به گونه ای است که بتواند توسط سیاست گذاران و متخصصان برای انتخاب و اجرای اثربخش ترین برنامه ها و سیاست ها مورد استفاده قرار گیرد.
۲. بر شیوه ارائه برنامه ها نظارت شود و با استفاده از ارزیابی میزان اثرگذاری، به اندازه گیری میزان اثربخشی اقدام شود.
در واقع این اصل بر دو جزء استوار است: نظارت بر شیوه ارائه برنامه ها و ارزیابی موفقیت آن. هر دوی این گام ها، از اهمیت شایانی برخوردار هستند. نظارت بر شیوه ارائه برنامه ها این اطمینان را حاصل می کند که برنامه ها آنگونه که در ابتدا مورد هدف بوده اند، اجرا شده اند. این مساله همچنین برای شناسایی مشکلات یا فرصت های بهبود برنامه ها ضروری است. برای برنامه هایی هم که از الگوهای موجود استفاده می کنند، نظارت بر شیوه اجرای برنامه ها می تواند اثرات مفید به فایده زیادی داشته باشد. از طرف دیگر، ارزیابی میزان اثرگذاری تلاش می کند که به این سوال پاسخ دهد که آیا اجرای یک سیاست یا یک برنامه توانسته است تفاوتی در متغیرهای هدف ایجاد کند یا خیر.
۳. نوآوری ها و ایده های جدید مورد توجه واقع شوند و از روش های تجربی و آزمایشگاهی برای آزمون اثربخشی آنها استفاده شود.
اگرچه هدف اصلی سیاست گذاری مبتنی بر شواهد تمرکز منابع بر رهیافت هایی است که شواهد قوی برای آنها وجود دارد اما به این نکته باید توجه کرد که تنها اهمیت دادن به شواهد موجود می تواند مانع از روش های خلاقانه ای شود که پتانسیل ارائه راهکار برای مسائل ملی یا محلی را دارند. به همین دلیل است که یکی از اجزای بسیار مهم در سیاست گذاری مبتنی بر شواهد توجه به نوآوری است. توجه به نوآوری خصوصا در حوزه هایی از سیاست گذاری معنا و مفهوم بیشتری دارد که شواهد پایه ای وجود دارد و پژوهش هایی کمی در آن انجام شده است. در نهایت، آزمون این روش های جدید و نوآورانه برای افزایش ظرفیت سیاست گذاری مبتنی بر شواهد لازم و ضروری است.
