در این مستند قصد داریم پیام‌رسان ایرانی سروش پلاس را مورد تحلیل و بررسی قرار بدیم.
وقتی به سراغ هر برنامه‌ای می‌ریم، با اولین چیزی که مواجه میشیم، آیکن برنامه‌است. طراحی آیکن سروش‌پلاس، یک طراحی ساده، مدرن و زیباست که درون خودش، با حرف S، نام سروش را یادآور میشه و با خطوطی که اطراف S رو در بر گرفته، به ما میگه که این یک پیام‌رسان است.
یکی از نکاتی که در بسیاری از اپلیکیشن‌های داخلی و خارجی می‌بینیم اینه که با ورود به برنامه، برای مدت کوتاهی آیکن برنامه به کاربر نشون داده میشه. این کار علاوه بر اینکه باعث میشه نام و برند محصول، بیشتر و بهتر به ذهن کاربر رسوخ کنه، می‌تونه فرصتی باشه که مقداری از زمان لود اولیه‌ی اپلیکیشن، پشت همین مرحله انجام بگیرد. در استفاده از سروش‌پلاس، با اولین صحنه‌ای که مواجه میشیم اینه که از این ترفند استفاده نشده. البته ممکنه تیم این محصول بدنبال این بوده که کاربر، خیلی سریع با لیست پیام‌ها مواجه شود.
وقتی توی این پیام‌رسان گشت و گذار می‌کنیم، می‌بینیم که تیم طراحی این محصول، ساده بودن و فانتزی بودن را در همه جای این برنامه، حفظ کرده‌است. البته اگه بخوایم مته به خشخاش بگذاریم، می‌تونیم بگیم که ای کاش مثلا برای مخاطبینی که عکسی برای خودشون انتخاب نکرده‌اند، عکس‌های پیش‌فرض قشنگ‌تر و «متنوع» استفاده میشد.
نکته‌ی مثبت دیگری که در این برنامه به چشم می‌خوره، اینه که در هنگام گشت و گذار، با انیمیشن‌های کوچک و سریعی برای تغییر آیکن‌ها مواجه میشیم که این می‌تونه تاثیر خوبی روی کاربر بگذاره تا حس کنه توی یک محیط نرم و انعطاف‌پذیر در حال گذراندن وقت است، نه یه محیط خشک و سفت و سخت! یکی از انیمیشن‌های بامزه را می‌تونیم توی تغییر ترتیب در پوشه‌های گفتگوها ببینیم:
سروش‌پلاس مثل پیام‌رسان‌های داخلی دیگر، از تبلیغات بالای لیست پیام‌ها، برای کسب درآمد استفاده کرده. اما امتیازی که میشه به این برنامه داد، اینه که برخلاف برخی از رقبا، بخش تبلیغات را تیره کرده تا کاربر تبلیغات را با لیست پیام‌های خودش اشتباه نگیرد. (البته در حالت شب، کاربر از این تمایز بی‌بهره است.)
رقبای سروش(بله و ایتا)، در رابطه با این تبلیغات، کمتر به فکر تجربه‌ی کاربری بوده‌اند و گویا اصلا خودشون از پیام‌رسانی که در حال توسعه‌اش هستند به ندرت استفاده می‌کنند! چرا که اگه کمی بیشتر خودشون رو جای کاربر می‌گذاشتند می‌دیدند که وقتی هنوز تبلیغ آماده نشده آن را نشون نمی‌دن و یهو تبلیغ رو نشون میدن، باعث میشه کاربر دستش به گفتگوی اشتباهی بخوره. اما تجربه‌ی کار کردن با سروش+ برامون روشن کرد که این محصول به فکر کاربرانش هست تا با این جور اذیت‌ها مواجه نشوند.
برای گفتگو با یکی از مخاطبینمون و ارسال اولین پیام، همون صحنه‌ای را می‌بینیم که در اغلب رقبای سروش‌پلاس دیده میشه. یعنی به ما پیشنهاد می‌کنه که با یک استیکر، به مخاطب سلام کنیم. دو تا انتقاد به این قسمت میشه وارد کرد: اول اینکه شاید بهتر بود از جملات صمیمی‌تر و دوستانه‌تر استفاده بشه، دوم اینکه: درسته که رقبا هم یه استیکر را به صورت رندوم پیشنهاد میدن، اما واقعا چقدر احتمال داره که من اون استیکر خاص را برای این مخاطب خاص، مناسب بدونم؟! سروش شاید بهتر بود اینجا از پیروی محض، کمی دور میشد و مثلا با یه اسکرول افقی(مانند نوارهای افقی که در بخش ویترین استفاده کرده) اجازه می‌داد که کاربر از بین ۲۰تا ۳۰تا استیکر رندوم، روی اونی بزنه که بیشتر می‌پسنده.
در فضای کانال، عدم صمیمیت، باز هم دیده میشه. مثلا با تغییر عکس کانال، یک جمله‌ی سنگین به کاربر تحویل داده میشه: «عکس کانال تغییر یافت» یا مثلا وقتی به انتهایی کانال می‌رسیم و بیشتر اسکرول می‌کنیم، به ما میگه: «شما کانال خوانده نشده‌ای ندارید» ! از جمله‌های قشنگ‌تری مثل «همه‌ی کانالات رو خوندی!» یا «تموم شد به تهش رسیدی!» میشد استفاده کرد.
زیر نام سروش+، بالای لیست گفتگوها، تعدادی پوشه می‌بینیم با نام‌های پیش‌فرض: همه، شخصی، گفتگوها و کانال‌ها. این قسمت یکی از قسمت‌هایی از محصول است که من به شخصه توش گیج شدم. می‌توان گفت شیوه‌ی تنظیم این قسمت، خیلی پیچیده است و اصطلاحا userFriendly نیست. وقتی دستمون رو روی پوشه‌ی «همه» نگه می‌داریم با یک منو مواجه میشیم، اما وقتی روی پوشه‌های دیگر نگه می‌داریم با منویی دیگر مواجه میشیم که اشتراکات و تفاوت‌هایی با منوی قبلی داره. در این قسمت قابلیت تغییر ترتیب پوشه‌ها داده شده، اما می‌بینیم که حتما باید دستمون را نگه داریم تا تغییر ترتیب را بتونیم انجام بدیم! و دلیل این کار را ما نتونستیم بفهمیم که چیه. برای خروج از حالت تغییر ترتیب کافی بود هر جای دیگری از صفحه را که می‌زنیم، از این حالت خارج بشیم. اما باید دکمه بازگشت را بزنیم تا از این حالت بیرون بیایم! گیج شدن کاربر موقعی به حد بالایی می‌رسه که بخوایم یه پوشه را ویرایش کنیم. در تنظیمات اون‌جا با کلمات «شخصی»، «گروه‌ها» و ... مواجه میشیم که دقیقا اسم پوشه‌هایی است که سروش+ در ابتدا به صورت پیش‌فرض قرار داده، اما این «شخصی» و اون «شخصی»، این «گروه‌ها» و اون «گروه‌ها» جنسشون کاملا متفاوته. انتقاد از نوع تجربه‌ی کاربری، به این قسمت از محصول، خیلی زیاده، و توضیحش در این نقد و بررسی، همین‌قدر کفایت می‌کنه.
در بالای صفحه کنار جستجو، می‌تونیم یک دستیار صوتی را ببینیم. این دستیار ذهنمون را به این سمت برد که سروش+ به دنبال این رفته که از هوش مصنوعی برای گفتگو با کاربر و رسیدگی به نیازهاش استفاده کنه که این بسیار تحسین برانگیز است. کمی که باهاش کار می‌کنیم می‌بینیم تا حد خوبی می‌تونه پاسخگوی سوالاتی مثل «آب و هوای تهران چطوره؟» باشه:
اما جا داره که مثلا اگه بهش گفتم «می‌خوام یه پیام تبریک برای عموم بفرستم چون پسرش ازدواج کرده» بیاد به من بگه چقدر با عموت صمیمی هستی؟ می‌خوای خیلی رسمی باشه یا خیلی صمیمی؟ و بعدش دو سه تا متن کوچیک پیشنهاد بده. بالاخره دستیار پیام‌رسان، خوبه که توی تولید پیام هم کمک بکنه. سروش+ می‌تونه این دستیار را هر روز قدرتمندتر کنه و تیم مارکتینگش می‌تونه روی همین قابلیت برای جذب کاربران جدید مانور بده. این یک برگ برنده برای سروش+ می‌تونه باشه. چرا که برخی از رقباش مثل ایتا و بله اصلا هنوز وارد این عرصه نشده‌اند.
سوتی و باگ در جاهای مختلف متاسفانه به چشم می‌خوره، نه از باب موشکافی، بلکه صرفا در هنگام استفاده از محصول، با این باگ‌ها مواجه میشیم. مثلا برای کاربری که تازه وارد سروش+ شده و با هیچ‌کس گفتگو نکرده، پس از اولین گفتگو، می‌بینه گفتگوش توی لیست گفتگوها نیست و همچنان با صفحه‌ی خالی مواجه است! و باید از اپ خارج بشه و وارد بشه تا گفتگوش را ببینه. یا مثلا اگه یه کانال تیک آبی داشته باشه و بی‌صدا نیز باشه، فقط تیک آبی نشون داده میشه و آیکن بی‌صدا دیده نمیشه!
کنار همین دستیار صوتی دکمه‌ی جستجو را داریم، اما این جستجو کجا و جستجوی ایتا کجا! جستجوی ایتا فوق العاده قدرتمندتر و کاربردی‌تره و مثلا اجازه می‌ده توی همه‌ی کانال‌هایی که دارم یه چیزی که قبلا دیده بودم را پیدا کنم. از این جهت، سروش خیلی نسبت به رقیبش عقب است.
در گشت و گذار و بررسی امکانات حداقلی که از یک پیام‌رسان انتظار داریم مشکلی دیده نمیشه و کاملا userFriendly بودنش حس میشه. در حالی که در رقیبی مثل بله، ایراد در امکانات حداقلی به وفور دیده میشه. مثل ضعف شدید امکانات در اشتراک گذاری موقعیت یا اشتراک گذاری مخاطب یا دسترسی به بانک استیکرهای جدید. در حالی که سروش+ این موارد را به نحو کاملا جذابی پیاده‌سازی کرده است. اما اگه بخوایم حساسیت زیادی به خرج بدیم، می‌تونیم این نقد را وارد کنیم که مثلا سرچ توی ایموجی‌ها ارائه نشده‌است. یا مثلا بله قابلیت ری‌اکشن دادن به پیام‌ها را خیلی وقته که داده اما در سروش خبری نیست. قابلیت ری‌اکشن، از جمله قابلیت‌هایی است که من به شخصه بخاطرش از ایتا به بله کوچ کردم. چرا که تمایل داشتم فقط شنونده نباشم و نسبت به پیام‌هایی که در کانال‌ها می‌بینم واکنش نشون بدم و واکنش دیگران رو ببینم. البته یک پله بالا‌تر و بهتر، قابلیت پاسخ به پیام‌های کانال‌ها است که می‌تونه هر پیام کانال به صورت یک thread باشه تا پاسخ‌ها درون آن thread قرار گیرد.
سرعت آپلود سه پیام‌رسان را طی آزمایش‌های کوچکی به صورت دستی با هم مقایسه کردیم که به شرح زیر است:
مشاهده می‌شود که سرعت سروش+ در زمینه‌ی دانلود و آپلود فایل مناسب است.
این برند، در ابتدای کار نتونست اعتبار خوبی برای خودش کسب کنه. مسائلی رخ داد از جمله اینکه با لو رفتن شماره تلفن صاحبان کانال‌ها، امنیتش زیر سوال رفت و با سرعت پایینش، از محبوبیتش شدیدا کاسته شد، به طوری که پس از چند سال، وقتی دوباره اقبال عمومی به پیام‌رسان‌های داخلی شکل گرفت، با توجه به آمارها، مردم سمت رقبایی مثل ایتا رفتند. حال، یک انتقاد جدی که به سروش+ میشه وارد کرد اینه که شاید بهتر بود پس از اون اتفاقات ناگوار، برای ورود مجدد و موفق‌تر به بازار، برند جدیدی معرفی میشد. از اون جایی که مالکیت سروش نیز تغییر کرده، این کار، طی چندین اعلام عمومی و به مرور زمان قابل انجام بود و هست. با طی کردن چنین فرایندی کاربران فعال از دست نمیرن، چون صرفا با این صحنه مواجه میشن که مثلا دیگه بجای سروش+ عبارت سروش+(سلام!) را می‌بینند، بعد از مدتی بجاش سلام!(سروش+) را می‌بینند و یواش یواش عبارت سروش+ را کم‌رنگ‌تر و کوچک‌تر می‌بینند تا جایی که دیگه حذف میشه. اما فایده‌ی تغییر نام برند برای سروش+ واضح است. در گروه‌هدفی که سروش+ بدنبال کسب سهم بیشتری از آن است، با پرسوناهایی مواجه هستیم که جمعیت زیادی از جامعه‌ی هدف را تشکیل داده و برای خودشون کسر شأن می‌دونند که بگن من بعد از اون اتفاقات، سروش دارم! همچنین با پرسوناهایی مواجه هستیم که این طور جبهه گیری نسبت به سروش ندارند، اما وقتی اسم سروش را بشنوند یاد همون لو رفتن شماره‌ها و کندی‌ها می‌افتند و سمت سروش نمی‌آیند. در کل، این که تغییر برند تا کنون رخ نداده، به نظر انتقادی جدی است که می‌توان به تیم این محصول وارد کرد.
در این نقد و بررسی به طور جزئی، به بخش گفتگوهای پیام‌رسان سروش+ پرداختیم. در فرصت‌های آتی به بخش‌های دیگر از جمله ویترین، پست‌چین و تنظیمات اصلی برنامه خواهیم پرداخت.
