چند وقت پیش در یکی از کلاس‌های آموزش لایتروم، در حال آموزش دادن کار با پنل فیلتر‌ها در ماژول کتابخانه لایتروم بودم که ناگهان متوجه شدم مدت زیادی است که همه تمرکزم را روی متادیتا عکس ها و آموزش آن‌ها گذاشته‌ام. در واقع من می‌خواستم با فیلتر کردن عکس‌ها براساس مشخصات عکس‌برداری آن‌ها، عکس های مورد نظرم را از بین یک آرشیو بزرگ پیدا کنم و روی آن‌ها کار کنم. اگرچه این بخش مربوط به آموزش لایتروم نبود، اما چیزی که باعث شده بود تا آن‌قدر، روی آن تاکید کنم، اهمیت متادیتای عکس‌ها و دانش فوق‌العاده‌ای بود که پشت این پنل و قابلیت‌های آن وجود دارد. شاید فکر کنید، جستجوی عکس‌ها در پنل متادیتا در لایتروم، چقدر اهمیت دارد که بتوانیم عکاسی خودمان را با آن ارتقا دهیم؟ واقعیت این است که شناخت امکانات مقایسه‌ای و فیلتر کردن عکس‌ها در این پانل، آن‌قدر با اهمیت است که یادگیری کار با آن، نه فقط در لایتروم، بلکه می‌تواند کار با دوربین و حتی دید عکاسی ما را نیز متحول کند. بیایید با هم آن را بررسی کنیم.
پنل متادیتا در لایتروم چیست؟
پنل متادیتا در لایتروم در واقع یک پنل جستجو و دسته‌بندی عکس‌ها است که به شما امکان می‌دهد تا در میان آرشیو عکس‌هایتان بگردید و تقریباً عکس‌ها را بر اساس هر نوع اطلاعاتی که همراه آن‌ها ثبت شده است، جدا کنید. احتمالاً می‌دانید که هر عکسی، وقتی ثبت می‌شود، اطلاعات زمان عکس‌برداری خودش را به همراه دارد. یعنی شما می‌توانید ببینید که هر عکس با چه سرعت شاتر، دیافراگم، حساسیت، یا نورسنجی و … ثبت شده و علاوه بر این اطلاعاتی مانند شماره سریال دوربین، تاریخ عکس‌برداری و در برخی موارد حتی موقعیت مکانی محل عکس‌برداری هم در اطلاعات متادیتا یا همان اطلاعات Exif عکس‌ها ذخیره می‌شود.
پنل فیلتر کردن در لایتروم، در واقع شامل تعدادی ستون‌های مختلف می‌شود که می‌توانید گزینه‌های مورد نظر برای جستجو را در آن‌ها انتخاب کنید تا برنامه لایتروم، عکس‌های موجود در کتابخانه‌اش را براساس این گزینه‌ها، برایتان فیلتر یا دسته‌بندی کند. این پنل، به صورت یک نوار با نام Library Filter یا فیلتر کتابخانه در ماژول Library قرار دارد و شامل چندین منو می‌شود. این منو‌ها که به صورت بازشدنی، طراحی شده‌اند در بالای پنجره میانی که همان پنجره نمایش عکس‌ها است قرار دارند و با کلیک روی آن‌ها، می‌توانید بازشان کنید. گزینه Metadata همان ستون‌هایی هستند که مشخصات Exif عکس را نمایش می‌دهند. این ستون‌ها به صورت پیش فرض شامل مواردی مانند زمان عکس‌برداری، دوربین و لنزی که عکس‌ها را گرفته‌اند و برچسب‌هایی می‌شود که احتمالاً روی عکس‌ها قرار داده‌اید. اما این فقط بخشی از اطلاعات متادیتا است. شما می‌توانید به راحتی، ستون‌های مورد نظر خودتان را به این پنل اضافه کنید. کافیست روی منوی سه خط در گوشه بالا سمت راست پنل کلیک کرده و گزینه Add Column را بزنید. با این کار ستون‌های جدید با امکان انتخاب محتوای جدید، به آن اضافه می‌شود.
البته ستون جدید، بدون فیلتر است و باید خودتان محتوای آن را تعیین کنید. برای انتخاب یک فیلتر جدید یا تغییر فیلتر‌های قبلی (محتوای ستون‌های موجود)، روی نام آن کلیک کنید تا منوی انتخاب محتوا باز شود.
گزینه‌هایی مانند focal length (فاصله کانونی لنز)، iso یا حساسیت، shutter speed (سرعت شاتر) و aperture یا دیافراگم برای ما اهمیت زیادی دارد. زیرا می‌توانیم با دیدن اعدادی که بلافاصله در روبروی آن‌ها گزینه‌های آن‌ها نشان داده می‌شود، بفهمیم که برای هر گزینه، چند عکس در کتابخانه ما با آن مشخصات وجود دارد. به عنوان مثال در عکس زیرین می‌بینیم که در کتابخانه من، 8 عکس با دیافراگم f/1.4 گرفته شده یا 10 عکس از مجموعه من، با دوربین نیکون D750 ثبت شده است. اگر هم می‌خواهیم ببینیم کدام عکس‌ها این شرایط را داشته‌اند، کافیست روی این عدد کلیک کنیم تا بلافاصله همان تعداد عکس، از میان عکس‌های دیگر، فیلتر شده و نمایش داده شوند.
حالا که می‌دانیم که پنل متادیتا در لایتروم چیست، ببینیم که چه کمکی می‌تواند به ما بکند و چگونه ممکن است سطح دانش عکاسی ما با استفاده از آن ارتقا یابد؟
یاد می‌گیرید که دقیقاً چه چیزی را قرار است تجربه کنید؟
خیلی از عکس هایی که من در این پوشه نگهداری می‌کنم، عکس‌های Sample یا نمونه‌ای هستند که از گالری‌های آنلاین وب‌سایت‌های بررسی دوربین و لنز، دانلود کرده‌ام. به عنوان مثال اغلب در وب‌سایت DPreview به گالری دوربین‌هایی که دوست دارم سر می‌زنم و عکس‌هایی که با آن‌ها گرفته شده‌اند را بررسی و دانلود می‌کنم. به این ترتیب عکس‌های جالبی که با این دوربین‌ها گرفته شده‌اند را در یک پوشه نگهداری می‌کنم تا بعدا از آن‌ها برای مقایسه کیفیت دوربین‌ها و لنز‌ها استفاده کنم. با این پنل متادیتا، می‌توانم بررسی کنم که یک دوربین یا لنز خاص، کدام عکس‌ها را گرفته است. همچنین وقتی با تنظیمات مختلف عکس می‌گیرید، با این شیوه می‌توانید به سرعت، عکس‌ها را براساس یک شرایط خاص از دوربین یا لنزتان دسته بندی کنید. مثلاً می‌توانید خیلی سریع، کیفیت عکس‌هایی که با فاصله کانونی 70mm گرفته شده‌اند را با عکس‌هایی که با فاصله کانونی 24mm گرفته شده‌اند مقایسه کنید. یا ببینید محوشدگی پس زمینه در f/1.8 کدامیک از لنز‌هایتان بیشتر است. به عنوان مثال با نگاه کردن به این لیست، می‌توانم بفهمم که من خیلی به ندرت با سرعت‌های شاتر طولانی مدت عکاسی می‌کنم. چون اصولا من عکاس پرتره و عروسی هستم عکاسی با نوردهی طولانی، چندان برایم کاربرد ندارد. بنابراین احتمالاً عکاسی روی سه‌پایه با نوردهی‌های طولانی از آن دسته عکس‌هایی است که باید زمان بیشتری برای یادگیری و تجربه کردنشان اختصاص دهم. یا مثلاً می‌توانم ببینم که تقریباً اغلب عکس‌هایی که می‌گیرم با لنز‌های تله بلند و فاصله کانونی‌های بالاتر از 100mm است. بنابراین وقتی می‌خواهم به لنز بعدی که می‌خواهم بخرم فکر کنم، احتمالاً به یک لنز تله بلند نیازی نخواهم داشت و برعکس، خرید و استفاده از یک لنز واید با فاصله کانونی کمتر از 20mm می‌تواند تغییر بزرگی در قاب‌هایی که می‌گیرم ایجاد کند.
فیلتر کردن عکس‌ها در پنل متادیتا در لایتروم ، علاوه بر نمایش دادن نقاط ضعف و قوت عکس هایی که می‌گیریم، به ما می‌گوید که در کدام بخش‌ها ضعیف‌تر یا قوی‌تر هستیم و به چه تجهیزات یا مهارت‌هایی نیاز داریم.
یاد می‌گیرید اشکال کارتان کجاست!
احتمالاً در مقالات آموزشی مختلف، درباره اینکه کدام فواصل کانونی یا کدام دیافراگم‌ها برای یک نوع خاصی از عکاسی مناسب‌تر است، زیاد خوانده‌اید. مثلاً می‌شنوید که اغلب عکاسان پرتره تمایل دارند با فواصل کانونی بالاتر از 85mm عکاسی کنند. یا مثلاً می‌شنوید که عکس‌هایی که با فاصله کانونی کمتر از 30mm گرفته می‌شوند اغلب دچار اشکالات عمومی لنز‌ها مانند اعوجاج یا تیرگی دور می‌شوند و باید اعوجاج آن‌ها را تصحیح کرد. اما آیا این موارد درباره لنز یا لنز‌هایی که خودتان دارید هم صادق است؟ آیا کیفیت لنزی که دارید، در تمام فواصل کانونی آن ثابت است؟ اگر یک لنز زوم دارید و دوربینتان یک دوربین غیر فول‌فریم است، از چه فاصله کانونی به بعد، می‌توانید اشکالات لنز را در آن ببینید؟ شدت لبه‌های رنگی (Chromatic Abberation) در چه فاصله کانونی لنزتان بالاتر می‌رود؟ تیرگی دور در چه فاصله کانونی بیشتر خود را نشان می‌دهد؟ لرزش دستتان از چه فاصله کانونی به بعد خودش را نشان می‌دهد؟ بهترین دیافراگم لنزتان کدام است؟ بیشترین شارپنس را کی دارید؟ در عکس‌های پرتره نزدیک، با چه دیافراگمی خطر محو شدگی بیشتر می‌شود؟
همه این‌ها مواردی هستند که شاید سال‌ها باید عکس بگیرید و در بین عکس‌هایتان تک به تک جستجو کنید تا بتوانید این مشخصات و از همه مهم‌تر اینکه به صورت مقایسه ای و در کنار هم، آن‌ها را ببینید و تجربه کسب کنید.
محدودیت‌های تجهیزاتتان را بشناسید
اگر بلندترین فاصله کانونی لنزتان 70mm است و تعداد خیلی زیادی از عکس‌هایتان را در فاصله کانونی 70mm گرفته‌اید، احتمالاً وقت آن است که یک لنز تله بلند تهیه کنید. اگر بازترین فاصله کانونی لنزتان f/2.8 است و تعداد زیادی از عکس‌هایتان را روی این دیافراگم گرفته‌اید، احتمالاً لازم است یک لنز سریع‌تر با دیافراگم باز‌تر، مانند یک 50mm f/1.8 تهیه کنید تا بتوانید در نور کم، از حساسیت‌های کمتری استفاده کنید. اگر تعداد زیادی از عکس‌هایتان، با حساسیت‌های بالاتر از سطح عادی دوربینتان گرفته شده و دوربینتان غیر فول‌فریم است، احتمالاً نیاز به یک دوربین فول‌فریم با نویز کمتر دارید تا بتوانید با خیال راحت، حساسیت دوربین را افزایش دهید. کافیست با یک کلیک، عکس هایی که با حساسیت ISO 3200 یا 6400 گرفته‌اید را دسته‌بندی کنید تا ببینید آیا نیاز به یک دوربین با نویز کمتر دارید یا خیر.
یا ساده‌تر اینکه اگر با چند دوربین مختلف عکاسی می‌کنید، می‌توانید اول روی حساسیت ISO 6400 کلیک کنید و بعد ببینید با کدامیک از دوربین‌هایتان عکاسی کرده‌اید. با این کار میزان حساسیت و خروجی دوربین‌های مختلفتان را در این حساسیت پیدا می‌کنید و به راحتی می‌توانید در هر پروژه، بهترین تجهیزات را برای کار انتخاب کنید.
شروع به استفاده از لنز‌های پرایم کنید
تقریباً اغلب عکاسان تازه‌کار با لنز‌های زوم، شروع به یادگیری می‌کنند. این لنز‌ها ارزان‌تر هستند و طبیعتاً از آنجا که فواصل کانونی بیشتری را پوشش می‌دهند برای شروع عکاسی، کاربرد ساده‌تری هم دارند. به همین دلیل هم خرید و به کارگیری یک لنز پرایم که فاصله کانونی ثابت دارد، هم نگران کننده‌تر است و هم چالش برانگیز‌تر. اما سؤال اینجاست که اگر تصمیم به خرید یک لنز پرایم دارید، کدام فاصله کانونی برایتان مناسب‌تر است؟ اگر اغلب عکس‌هایتان حول و حوش فواصل نرمال است، یک لنز 50mm بخرید. اگر بیشتر با فواصل تله عکاسی می‌کنید یک لنز 85mm نیاز دارید. اگر خیلی با واید عکس می‌گیرید، یک لنز پرایم 24mm یا 35mm بخرید.
تعداد عکس‌ها را در پنل متادیتا در لایتروم ببینید تا بلافاصله بفهمید که لنز پرایمی که می‌خواهید جایگزین لنز فعلی‌تان بشود، باید دقیقاً چه فاصله کانونی داشته باشد.
شگفت‌زده می‌شوید
گاهی اوقات نگاه کردن به آرشیو عکس‌هایتان، شما را شگفت‌زده می‌کند. مثلاً من وقتی آرشیو عکس‌هایم را نگاه می‌کردم، از تعداد زیاد عکس‌هایی که با گوشی تلفن همراهم گرفته بودم بسیار متعجب شدم. اگرچه چون اغلب اوقات همراهم هست، نباید چندان جای شگفتی باشد. اما از آنجا که من عکاس حرفه‌ای هستم و خیلی از دوربینم استفاده می‌کنم، توقع نداشتم این‌همه با دوربین موبایلم عکس گرفته باشم. شاید بد نباشد اگر اخبار تصویرگری دیجیتال با موبایل‌ها را هم پیگیری کنم و برای تعویض گوشی موبایلم هم برنامه‌ریزی کنم. آرشیو عکس‌هایم نشان می‌دهد در کنار شغل و حرفه عکاسی، وجود یک دوربین قدرتمند بر روی موبایلم، احتمالاً چقدر می‌تواند برایم لذت‌بخش باشد و شاید من را علاقه‌مند کند تا عکس‌هایی که با گوشی موبایلم می‌گیرم را هم ادیت کنم.
چه زمان‌هایی کمتر به سراغ عکاسی می‌روید؟
ستون تاریخ‌ها هم می‌تواند بسیار جذاب باشد. خصوصاً اگر آرشیو عکس‌هایتان، متعلق به زمانی بیشتر از یکسال باشد، با مقایسه عکس‌هایی که در ماه‌های مختلف سال گرفته‌اید می‌فهمید که چه زمان‌هایی برای عکاسی بیشتر وقت گذاشته‌اید و چه زمان‌هایی بیشتر به ادیت و ویرایش عکس‌هایتان می‌پردازید. کدام فصل‌ها، برایتان فصل‌های شلوغ‌تری هستند. چه ماه‌هایی آزادتر هستید تا به علاقه‌مندی‌های خودتان بپردازید و کدام ماه‌ها، مجبورید بیشتر به درآمد عکاسی فکر کنید.
آماده شدن برای یک سفر عکاسی
وقتی می‌خواهم به یک تور یا سفر عکاسی بروم، معمولاً با کمبود جا مواجه هستم. یعنی نمی‌توانم همه تجهیزات خودم را بردارم و مجبورم فقط دوربین و لنز‌ها و تجهیزاتی که واقعاً ضروری هستند و مورد نیازم واقع می‌شوند را همراهم ببرم. در چنین مواقعی، وقتی می‌خواهم به جاهایی ناشناخته بروم که قبلاً به آنجا سفر نکرده‌ام، معمولاً شروع می‌کنم به تحقیق آنلاین و سعی می‌کنم با استفاده از وب‌سایت‌هایی مانند Google، Flickr و … ببینم افراد دیگری که قبلاً به آنجا رفته‌اند، معمولاً از چه تجهیزاتی بیشتر استفاده کرده‌اند. با این کار می‌توانم یک دید کلی از تجهیزاتی که مورد نیاز خودم هم هستند پیدا کنم. اما مشکل اینجاست که با این روش، من فقط با دید و نگاه آن‌ها تصمیم‌گیری می‌کنم. در واقع مانند این است که یکی از دوستانتان، به شما بگوید که در آنجا یک لنز اولترا واید نیاز خواهید داشت، چون خود او عکس‌های واید را خیلی دوست دارد. اما این کار سبب می‌شود تا سلیقه شخصی خودتان را فراموش کنید. ممکن است جایی که یک عکاس دیگر با لنز‌های اولترا واید کار می‌کند، سلیقه شما بیشتر روی لنز‌های نرمال باشد یا حتی بخواهید با تله‌واید عکاسی کنید.
در چنین مواقعی هم می‌توانید به متادیتاهای عکس‌های قبلی‌تان در پنل متادیتا در لایتروم مراجعه کنید. ببینید قبلاً در موقعیت‌های مشابه و نزدیک به آنجا، خودتان بیشتر از چه تجهیزاتی استفاده کرده‌اید. هیچ‌کس، سلیقه‌اش از خود شما به خودتان نزدیک‌تر نیست. اگر در کوهستان، از لنز‌های نرمال بیشتر استفاده کرده‌اید، قطعاً باز هم همان کار را می‌کنید. اگر می‌بینید که اغلب عکس‌هایتان در کنار دریا، یا خیلی تله‌فتو یا خیلی واید است، طبیعتاً لنز‌های پرایم نرمال جایی در کیف تجهیزاتتان ندارند. اگر مطمئن هستید که درصد بالایی از عکس‌هایی که در غروب گرفته‌اید بدون فلاش هستند، احتمالاً دیگر نیاز ندارید تا یک فلاش اکسترنال همراه ببرید. به طور کلی، آمار گرفتن از شرایط موقعیت‌های قبلی، بهترین راهنمای شما برای سفر‌های آینده‌تان است و پنل Metadata در لایتروم می‌تواند به خوبی این کار را برایتان انجام دهد.
پنل متادیتا در لایتروم را خیلی جدی‌تری از یک پنل سرچ به حساب آورید. اگر مدت زیادی است که با لایتروم کار می‌کنید، اما از این پنل خیلی استفاده نکرده‌اید، کمی وقت بگذارید و اجازه دهید تا این پنل جای خود را در روند کاری شما باز کند و عادت‌های کاریتان را تغییر دهد. اگر درباره پنل متادیتا در لایتروم سوال یا تجربه‌ای دارید، در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
