پالادیوم یا پالادیم از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نشانه کوتاه آن Pd و عدد اتمی آن ۴۶ است، و یکی از فلزات کمیاب است و به رنگ نقرهای و سفید میباشد. پالادیوم از فلزات گروه پلاتین است و در مقایسه با سایر فلزات این گروه کمترین چگالی و پائینترین نقطه ذوب را دارد. این فلز کمیاب بیشتر از معادن مس و نیکل بدست میآید.
تولید جهانی پالادیم از معادن در سال ۲۰۰۶ حدود ۲۲۲ تن بوده و بیشتر آن برای تهیه مبدلهای کاتالیست در صنعت خودروسازی استفاده شدهاست که گازهای سمی خروجی از اگزوز را به ترکیبات بیخطر یا کمخطر تبدیل میکنند.
پالادیوم یا پالادیم یکی از فلزات گرانبها و به رنگ سفید نقره ای است که از پلاتین سخت تر و محکم تر می باشد.
این فلز نسبت به سایر فلزات گروه پلاتین نقطه ذوب پایین تری دارد. بیشتر پالادیوم دنیا از معادن روسیه یا آفریقای جنوبی استخراج می گردد و در صنایع الکترونیک، جواهرسازی، کاتالیست سازی، هواپیماسازی و بسیاری از صنایع دیگر به کار می رود.
پالادیم یکی از گرانترین فلزات دنیاست و قیمت هر اونس آن در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰۰۰ دلار (نزدیک به ۶۵ هزار دلار برای هر کیلوگرم) بودهاست. بیشتر پالادیم دنیا در دو کشور روسیه و آفریقای جنوبی تولید میشود ضمن اینکه بازیافت محصولات حاوی پالادیم نیز به ویژه مبدلهای کاتالیست یکی از منابع عمده تولید این فلز است.
پلاتین رایج ترین فلز گروه پلاتین است و در طبیعت به صورت خالص یافت می شود. حدود ۷۷ درصد پلاتین تولیدی در دنیا در کشور آفریقای جنوبی تولید می شود تا در صنایعی چون کاتالیست سازی، جواهر سازی، پزشکی و صنایع الکترونیکی به کار برود.
لازم به ذکر است که بیش از هفتاد پلاتین نسبت به پالادیوم کمتر در ساخت قطعات الکترونیکی به کار می رود، اما باز هم قطعاتی وجود دارند که حاوی پلاتین باشند.
از این قطعات می توان به آی سی ها، سی پی یو ها و حتی خازن های نصب سطحی اشاره کرد. از این رو توصیه می شود که همیشه بعد از تیزاب کاری قطعات الکترونیکی، محلول را جهت وجود یا عدم وجود پلاتین با استانوس کلرید تست نمایید.
همچنین جواهرات مستعملی که با پلاتین ساخته شده اند یا حتی آبکاری شده اند نیز می تواند یکی از منابع مناسب برای بازیافت پلاتین به شمار آید. حتی بعضی از جواهرات طلای سفید نیز ممکن است در خود پلاتین داشته باشند.درصد مصرف پلاتین در صنایع جواهرسازی و صنایع الکترونیکی است.
از این فلز در صنایع الکترونیک، پزشکی (مثل نوارهای تست قند خون)، دندانپزشکی، تلخیص هیدروژن، صنایع شیمیایی، هواپیماسازی و جواهرسازی (مثل تولید طلای سفید) نیز استفاده میشود. این فلز همچنین نقش مهمی در تولید نوعی از پیلهای سوختی دارد که هیدروژن و اکسیژن را ترکیب کرده تا الکتریسیته، گرما و آب تولید کنند.
از آنجایی که پالادیم فلز ارزشمندی است و ارزش آن گاهی از طلا و پلاتین هم بیشتر می شود، از نظر اقتصادی به صرفه است که فلز پالادیم مصرفی در صنایع مختلف را بازیافت نمود. با توجه به اینکه یکی از ارزش های ما در رهسام آران حمایت از محیط زیست است، با استخراج پالادیم موجود در قطعات مختلفی که در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند و بازیافت آن، سعی می کنیم قدر این فلز گرانبها را بدانیم.
یکی از خدمات ما بازیافت پالادیم از ضایعات آن در صنایع مختلف است. چرا که از پالادیم در قالب فلز، آلیاژ پالادیم به صورت سیم و مفتول و… استفاده های زیادی می شود. علاوه بر آن با توجه به این موضوع که از کاتالیزورهای پالادیوم در صنایع شیمیایی، خودروسازی، پتروشیمی و… استفادههای بسیاری میشود، عمل بازیافت پالادیم از کاتالیزورهای آن نیز صورت میپذیرد.
اما گل سرسبد بازیافتیهای پالادیوم ضایعات قطعات الکترونیکی و دندان پزشکی است. چرا که خازنهای نصبی سطحی و چیپ های الکترونیکی حاوی مقادیری پالادیم هستند که اگر بازیافت شوند، می توان مقدار قابل توجهی پالادیم از آن استخراج کرد. از فلز پالادیم در چیپ های الکترونیکی که در بردهای مخابراتی، بردهای گوشی های موبایل و قطعات کامپیوتری قرار میگیرند، استفاده زیادی میشود.
یکی دیگر از مشتقات پرکاربرد فلز پالادیم ورق و مفتول پالادیم است. مفتول و ورق پالادیم در صنایع پوششی و فیلترینگ بسیار کاربرد دارد. به عنوان مثال در صنایع هوا فضا برای از بین بردن یا کم کردن اثر بعضی از امواج و فیلتر کردن فرکانسهای مختلف در گیرندهها و فرستندههای مخابراتی از ورق یا مفتول پالادیوم بهره میبرند. همچنین در صنایع جوشکاری و در ساخت مخازن آزمایشگاهها از مفتول پالادیم برای جوشکاری استفاده میکنند. البته کاربرد مفتول و ورق پالادیم بسیار گسترده است که از آلیاژهای مختلف آن میتوان به راحتی در صنایع مختلف سود جست.