امیرحسین امیری
امیرحسین امیری
خواندن ۵ دقیقه·۸ روز پیش

معامله فضولی چیست؟(مواد قانونی،آثار و شرایط آن)

توضیحات کلی پیرامون معامله فضولی:

  • معامله فضولی، معامله ای است که در آن فروشنده مالک مال نیست و حتی اجازه معامله و فروش مال و انتقال مال را به شخص دیگر ندارد. با این وجود تمام شرایط عقد موجود بوده و از اقسام معاملات است.
  • معامله فضولی تا قبل از اجازه مالک باطل نیست، بلکه غیر نافذ است و با اجازه مالک معامله صحیح خواهد شد.
طبق ماده 247 قانون مدنی:(معامله بمال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال راضی باشد ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله آنرا اجازه نمود در این صورت معامله صحیح و نافذ میشود.)

طرفین معامله فضولی:


  • در معامله فضولی سه شخصیت وجود دارند:(فضول:کسی که بدون سمت معامله میکند)(اصیل:کسی که با فضول معامله کرده و انتقال به نام او صورت گرفته است)(مالک:که شخص فضول بدون اجازه او معامله انجام داده است)

اثرات معامله فضولی براساس تصمیم مالک:


1)درصورت قبول مالک:

  • 1)در صورت قبول مالک معامله کامل میشود و از لحظه قبول قرارداد بین مالک و شخص اصیل معتبر خواهد بود و هر دو طرف باید به تعهدات خود عمل بنمایند.
  • در خصوص قبول مالک در ماده 248 قانون مدنی بیان شده:(اجازه مالک در معامله فضولی حاصل میشود به لفظ یا فعلی که دلالت بر امضای عقد نماید.) مانند آنکه مالک پس از وقوع معامله مال مورد معامله را به اصیل تسلیم کند.
_ماده 249 قانون مدنی:(سکوت مالک ولو با حضور در مجلس عقد اجازه محسوب نمی شود.)
_ماده 250 قانون مدنی:(اجازه در صورتی مؤثر است که مسبوق به رد نباشد و الا اثری ندارد.)

در صورت رد مالک:

  • 2)در صورت رد مالک معامله و آثار آن نسبت به مالک پایان می یابد. برای رد یا قبول مالک زمانی در نظر گرفته نشده است و اصیل باید تا زمان این قبول و رد به آثار قرارداد عمل نماید و اگر در این زمان آسیب یا ضرری به اصیل وارد شود میتواند با اثبات این ضرر معامله را فسخ کند.
در خصوص رد مالک در ماده 251 قانون مدنی بیان شده:(رد معامله فضولی حاصل میشود به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر عدم رضای به آن نماید.)

زمان قبول یا رد معامله فضولی:

ماده 252 قانون مدنی:(لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد. اگر تأخیر موجب تضرر طرف اصیل باشد مشارالیه می تواند معامله را به هم بزند.)

مواد اختصاص یافته به معامله فضولی:

ماده 253 قانون مدنی:(در معامله‌ی فضولی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت نماید اجازه یا رد، با وارث است.)
انتقال حق قبول یا رد به وراث
انتقال حق قبول یا رد به وراث
ماده 254 قانون مدنی:(هر گاه کسی نسبت به مال غیر معامله نماید و بعد آن مال، به نحوی از انحا به معامله‌کننده‌ی فضولی منتقل شود، صرف تملک موجب نفوذ معامله‌ی سابقه نخواهد بود.)
برای مثال :من خودروی پدرم را به صورت فضولی میفروشم سپس پدرم خودرو را به نام من انتقال میدهد من باید به عنوان مالک دوباره معامله را تنفیذ(قبول) کنم.
ماده255 قانون مدنی:(هر گاه کسی نسبت به مالی، معامله به عنوان فضولی نماید و بعد معلوم شود که آن مال، ملک معامله‌کننده بوده است یا ملک کسی بوده است که معامله‌کننده می‌توانسته است از قِبل او ولایتاً یا وکالتاً معامله نماید در این صورت نفوذ و صحت معامله موکول به اجازه‌ی معامل است والا معامله باطل خواهد بود.)
برای مثال من مالی رابه قصد فضولی معامله کرده ام حال معلوم میشود که من وکیل مالک هستم و اجازه تنفیذ(قبول) معامله را دارم پس باید در صورت صحیح بودن معامله را تنفیذ کنم.
ماده 256قانون مدنی:(هر گاه کسی مال خود و مال غیر را به یک عقدی منتقل کند یا انتقال مالی را برای خود و دیگری قبول کند معامله نسبت به خود او نافذ و نسبت به غیر، فضولی است.)
ماده 257قانون مدنی:(اگر عین مالی که موضوع معامله‌ی فضولی بوده است قبل از این که مالک، معامله‌ی فضولی را اجازه یا رد کند مورد معامله دیگر نیز واقع شود مالک می‌تواند هر یک از معاملات را که بخواهد اجازه کند. در این صورت هر یک را اجازه کرد، معاملات بعد از آن نافذ و سابق بر آن باطل خواهد بود.)
برای مثال فضول مال را به دو نفر میفروشد حال مالک میتواند هر کدام از معامله هارا که بخواهد قبول کند که در این صورت معاملات بعد از آن صحیح و قبل از آن باطل است.
ماده 258 قانون مدنی:(نسبت به منافع مالی که مورد معامله‌ی فضولی بوده است و همچنین نسبت به منافع حاصله از عوض آن، اجازه یا رد از روز عقد مؤثر خواهد بود.)
ماده 259قانون مدنی:(هر گاه معامل فضولی، مالی را که موضوع معامله بوده است به تصرف متعامل داده باشد و مالک، آن معامله را اجازه نکند، متصرف، ضامن عین و منافع است.)
ماده 260 قانون مدنی:(در صورتی که معامل فضولی، عوض مالی را که موضوع معامله بوده است گرفته و در نزد خود داشته باشد و مالک با اجازه معامله، قبض عوض را نیز اجازه کند دیگر حق رجوع به طرف دیگر نخواهد داشت.)
در صورتی که مالک معامله را قبول کند و پول اصیل که معامله را انجام داده در دست فضول باشد مالک باید به فضول مراجعه کند.
ماده261قانون مدنی:(در صورتی که مبیع فضولی به تصرف مشتری داده شود هر گاه مالک، معامله را اجازه نکرد مشتری نسبت به اصل مال و منافع مدتی که در تصرف او بوده ضامن است اگر چه منافع را استیفا نکرده باشد و همچنین است نسبت به هر عیبی که در مدت تصرف مشتری، حادث شده باشد.)
در صورتی که مالک معامله را رد کرد و مال مورد معامله در دست اصیل که با فضول معامله انجام داده است باشد اصیل (مشتری) نسبت به اصل مال و منافع آن در مدت زمانی که مال را خریداری کرده ضامن است حتی اگر از آن مال استفاده نکرده باشد.
ماده 262 قانون مدنی:(در مورد ماده‌ی قبل، مشتری حق دارد که برای استرداد ثمن، عیناً یا مثلاً یا قیمتاً به بایع فضولی رجوع کند.)
اصیل(مشتری) میتواند برای باز پس گیری مبلغ مورد معامله به شخص فضول مراجعه کند.
ماده 263 قانون مدنی :(هر گاه مالک، معامله را اجازه نکند و مشتری هم بر فضولی بودن آن جاهل باشد حق دارد که برای ثمن و کلیه‌ی غرامات به بایع فضولی رجوع کند و در صورت عالم بودن، فقط حق رجوع برای ثمن را خواهد داشت.)
در صورت عدم آگاهی اصیل از فضولی بودن معامله و در صورتی که مالک معامله را رد کند اصیل میتواند برای مبلغی که بابت آن مال یا منافعش پرداخت کرده یا خساراتی که با رد معامله توسط مالک متحمل شده به شخص فضول مراجعه کند ولی در صورت آگاهی از فضولی بودن معامله فقط میتواند برای بازپس گیری مبلغ معامله به شخض فضول مراجعه کند.



معامله فضولیقانون مدنی
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید