آنتی اسکالانت به عنوان ماده ضد رسوب ممبران از اجزای اصلی یک دستگاه تصفیه آب صنعتی اسمز معکوس می باشد. آنتی اسکالانت برای جلوگیری از تشکیل رسوب در فیلتر ممبران، به ذرات آلاینده موجود در آب چسبیده و از رسوب آنهادر سطح غشای ممبران و ایجاد گرفتگی و فولینگ ممبران جلوگیری می کند. در صورت استفاده نکردن از آنتی اسکالانت در سیستم تصفیه آب صنعتی RO فیلتر ممبران در مدت زمان کوتاهی دچار گرفتگی شده و در اغلب موارد حتی کارایی خود را از دست می دهد. آنتی اسکالانت نیز مانند هر ماده شیمیایی علاوه بر مزیت ها و ضرورتی که بر استفاده از آن وجود دارد، دارای معایبی نیز می تواند باشد. در ادامه به بررسی ویژگی ها، عوارض و مزیت های استفاده از آنتی اسکالانت ها می پردازیم.
استفاده از آنتی اسکالانت در سیستم های تصفیه آب صنعتی ضروری می باشد. آنتی اسکالانت علاوه بر جلوگیری از تشکیل رسوبات در فیلترهای ممبران، دارای مزیت های زیر نیز می باشد، که مانع از تشکیل رسوبات خواهد شد:
1- ثابت کردن مقدار PH: افزایش PH آب احتمال تشکیل رسوب بر روی لایه های ممبران را افزایش می دهد. به خصوص در مورد آب دریا که احتمال وجود بور در آن بالاست و باید در محدوده PH بالای 9-11 از آب جدا شود، این مسئله شدت بیش تری پیدا می کند. از آن جایی که مقدار PH نباید تغییر چندانی داشته باشد، بنابر این اضافه کردن اسید کارساز نخواهد بود و تنها با استفاده از تزریق آنتی اسکالانت می توان مقدار PH را تثبیت کرد.
2- تنظیم LSI: پیش بینی تمایل آب ورودی به سیستم برای رسوب گذاری را با LSI اندازه گیری می کنند. شاخص LSI از پارامترهای مهم تعیین کننده شرایط تزریق آنتی اسکالانت می باشد. سازندگان فناوری های غشایی تصفیه آب مقدار LSI کمتر از 1.8 را لازمه حفظ شرایط گارانتی فیلترهای ممبران می دانند. در نتیجه هر زمان که شاخص LSI آب ورودی به بیش از 1.8 برسد، با اضافه کردن اسید آن را به زیر این حد آستانه می رسانند و بعد از آن آنتی اسکالانت به سیستم تزریق می شود، تا از تشکیل رسوبات کلسیم کربنات جلوگیری شود. اسید اضافه شده در این مرحله معمولا سولفوریک اسید یا فسفریک اسید می باشد. فسفریک اسید نسبت به سولفوریک اسید برتری دارد، زیرا سولفوریک اسید احتمال تشکیل رسوبات بر پایه سولفات را افزایش می دهد.
3- نیاز به حذف مواد اکسید کننده: اغلب آنتی اسکالانت ها، می توانند توسط مواد اکسید کننده ای مانند کلر و برم اکسید شده و نه تنها خاصیت خود را از دست بدهند، بلکه با از بین رفتن ساختار مولکولی باعث گرفتگی از نوع بایوفولینگ (ناشی از وجود میکرو ارگانیسم ها و پلیمرهای بزرگ سلولی در آب ورودی) فیلترهای ممبران نیز شوند. بنابر این در سیستم های تصفیه آب صنعتی، در بخش پیش تصفیه باید این مواد اکساینده از آب حذف شوند؛ برای نمونه جهت حذف کلر از فیلترهای کربنی استفاده می شود.
4- ملاحظات زیست محیطی آنتی اسکالانت: آنتی اسکالانت به دلیل ساختار شیمیایی که دارد، امکان عبور از غشا را ندارد. بنابر این حتی مقدار کمی از این ماده شیمیایی وارد آب تولیدی از دستگاه نمی شود. از نظر زیست محیطی نیز باید دقت کنید، این محلول شیمیایی از خط پساب دستگاه خارج می شود، بنابر این باید در واحد تزریق آنتی اسکالانت، حداقل مقدار لازم از این ماده طبق محاسبات به دستگاه آب شیرین کن صنعتی تزریق شود.
در صورتی که از نوع نامناسب آنتی اسکالانت و یا دوز تزریق نادرست آن در سیستم استفاده شود، قطعا نه تنها مزیتی ندارد بلکه باعث وارد آوردن آسیب به فیلترهای ممبران نیز می شود. مهم ترین عوارضی که آنتی اسکالانت در سیستم می تواند ایجاد کند، ایجاد محیط اسیدی و خوردگی در تجهیزات مختلف سیستم می باشد. هم چنین استفاده از آنتی اسکالانت نامرغوب و نامناسب با توجه به مشخصات آب ورودی و نوع رسوبات تشکیل شده باعث فشار آوردن به پمپ RO و افزایش مصرف انرژی می شود. زمانی که در اثر این عوامل در فیلتر ممبران رسوب تشکیل شود، دبی آب تصفیه شده به مرور کاهش می یابد.
