سندروم تونل کارپال یا Carpal Tunnel Syndrome یک عارضه‌ی شایع است که به دلیل فشردگی عصب میانی در مچ دست ایجاد می‌شود. این عصب از طریق تونل کارپال عبور کرده و احساس و حرکت انگشتان دست را کنترل می‌کند. وقتی که فشار زیادی به این عصب وارد شود، علائم آزاردهنده‌ای مانند درد، گزگز و بی‌حسی دست‌ها بروز می‌کند.
سندروم تونل کارپال (CTS) در اثر فشار به عصب میانی در مچ دست به وجود می‌آید و برخی افراد به دلیل شرایط شغلی، سبک زندگی و حتی عوامل بیولوژیکی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. در ادامه به گروه‌های مختلفی که بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند، اشاره می‌کنیم :
1.حرکات مکرر دست و مچ:حرکات مداوم و مکرر، مانند تایپ کردن، کار با ابزارهای دستی یا انجام ورزش‌هایی که نیاز به استفاده از مچ دست دارند، فشار زیادی بر عصب مدیان وارد می‌کنند. این فشار مداوم می‌تواند به مرور زمان منجر به بروز سندروم تونل کارپال شود.
2. استفاده نادرست و فشار بیش از حد بر مچ دست:اگر مچ دست در موقعیت‌های نامناسبی قرار بگیرد، مانند خم شدن به جلو یا عقب هنگام کار، فشار بیشتری بر تونل کارپال وارد شده و احتمال بروز این سندروم افزایش می‌یابد.
3. وضعیت‌های پزشکی و بیماری‌های مرتبط:بیماری‌هایی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید، و بیماری‌های التهابی دیگر، می‌توانند باعث التهاب در تونل کارپال شوند. این التهاب موجب تورم در اطراف عصب مدیان و افزایش احتمال سندروم تونل کارپال می‌شود.
4. بارداری و تغییرات هورمونی:در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث تجمع مایعات در بدن شود که ممکن است تونل کارپال را تحت فشار قرار دهد. این وضعیت در برخی از زنان باردار منجر به علائم سندروم تونل کارپال می‌شود.
5. عوامل ژنتیکی و ساختار بدنی:ساختار ژنتیکی و اندازه تونل کارپال در برخی افراد به صورتی است که فضای کمتری برای عصب مدیان دارد و این عامل می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به سندروم تونل کارپال باشد. افرادی که از نظر ژنتیکی مچ دست کوچکتری دارند، بیشتر در معرض این سندروم قرار می‌گیرند.
6. چاقی و اضافه وزن:افراد دارای اضافه وزن بیشتر مستعد ابتلا به سندروم تونل کارپال هستند، زیرا وزن اضافه بر روی ساختار دست و مچ فشار وارد کرده و فضا در تونل کارپال کاهش می‌یابد.
7. آسیب‌دیدگی یا شکستگی مچ دست:آسیب‌ها و شکستگی‌های قبلی در مچ دست ممکن است تونل کارپال را تغییر شکل دهند و به عصب مدیان فشار وارد کنند، که این موضوع در نهایت به بروز سندروم تونل کارپال منجر می‌شود.
8. فعالیت‌های ارتعاشی:استفاده از ابزارهای ارتعاش‌زا، مانند دریل و چکش بادی، به مرور زمان می‌تواند فشار مکرر بر تونل کارپال وارد کرده و به بروز این سندروم منجر شود.
1. بی‌حسی و سوزش در انگشتان دست:یکی از شایع‌ترین علائم سندروم تونل کارپال، بی‌حسی و سوزش در انگشتان شست، اشاره، میانه و نیمه‌ای از انگشت چهارم است. این احساس به دلیل فشار روی عصب مدیان ایجاد می‌شود و معمولاً در شب‌ها و پس از استفاده طولانی از دست بیشتر حس می‌شود.
2. درد مچ دست و کف دست : درد در ناحیه مچ و کف دست می‌تواند یکی از علائم اولیه این سندروم باشد. این درد ممکن است به تدریج شدت بگیرد و حتی به ساعد و بازو نیز گسترش پیدا کند. فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
3. ضعف و کاهش قدرت دست : با پیشرفت سندروم تونل کارپال، ممکن است ضعف در انگشتان و مچ دست ایجاد شود. این ضعف می‌تواند فعالیت‌های روزانه، مانند گرفتن اشیا یا باز و بسته کردن دست، را مشکل کند و موجب از دست دادن کنترل دست شود.
4. احساس خواب رفتن و گزگز در دست‌ها : گزگز و مورمور شدن دست‌ها نیز از دیگر علائم رایج این سندروم است که معمولاً به صورت متناوب و در طول روز یا شب احساس می‌شود. این حالت معمولاً با حرکت دادن دست و مچ بهبود می‌یابد، اما در موارد پیشرفته ممکن است دائمی شود.
5. درد تیرکشنده در ساعد و بازو : برخی افراد دچار درد تیرکشنده‌ای می‌شوند که از مچ دست به سمت ساعد و حتی بازو حرکت می‌کند. این درد به دلیل فشردگی عصب مدیان در تونل کارپال و گسترش آن به قسمت‌های بالاتر ایجاد می‌شود.
6. کاهش حس لامسه در انگشتان : در مراحل پیشرفته‌تر، فرد ممکن است کاهش حس لامسه را در انگشتان خود تجربه کند. این کاهش حس می‌تواند به حدی برسد که فرد در تشخیص اجسام کوچک دچار مشکل شود و این امر بر کیفیت زندگی و کارهای روزانه او تأثیر بگذارد.
7. درد و ناراحتی در شب‌ها : بسیاری از مبتلایان به سندروم تونل کارپال درد و ناراحتی بیشتری را در شب تجربه می‌کنند. این وضعیت ممکن است فرد را از خواب بیدار کند و حتی باعث شود که بیمار دست خود را تکان دهد تا کمی از درد و ناراحتی کاهش یابد.
8. افتادن اجسام از دست : با پیشرفت سندروم، کنترل و قدرت دست به مرور کاهش می‌یابد و فرد ممکن است اشیا را به راحتی از دست خود رها کند. این اتفاق به دلیل ضعف عضلات دست و کاهش قدرت در انگشتان رخ می‌دهد.
علائم سندروم تونل کارپال می‌توانند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. با تشخیص زودهنگام و شروع درمان، از جمله فیزیوتراپی، می‌توان به کاهش علائم و بهبود عملکرد دست کمک کرد.
سندروم تونل کارپال به درجات و شدت‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در هر مرحله، علائم متفاوتی بروز می‌کند و شدت آن‌ها نیز متغیر است. شناسایی نوع و شدت سندروم تونل کارپال به پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها کمک می‌کند تا بهترین روش‌های درمانی را برای بهبود وضعیت بیمار انتخاب کنند. در ادامه انواع سندروم تونل کارپال را بررسی می‌کنیم :
1. سندروم تونل کارپال خفیفدر مراحل اولیه یا خفیف، فرد ممکن است علائم ملایمی از قبیل سوزش، بی‌حسی یا درد گهگاهی در انگشتان تجربه کند. این علائم اغلب در شب‌ها بیشتر می‌شوند، اما در طول روز با انجام فعالیت‌های سبک برطرف می‌شوند.درمان پیشنهادی:در این مرحله، فیزیوتراپی و تمرینات کششی می‌توانند به طور موثری علائم را کاهش دهند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. همچنین استراحت مکرر و پرهیز از حرکات مکرر و خسته‌کننده برای مچ دست می‌تواند کمک‌کننده باشد.
2. سندروم تونل کارپال متوسطدر این مرحله، علائم شدت بیشتری پیدا می‌کنند و فرد ممکن است در طول روز نیز درد و بی‌حسی را تجربه کند. حرکات مکرر مچ دست می‌تواند باعث تشدید علائم شود و ممکن است خواب رفتن و گزگز مداوم در انگشتان احساس شود. ضعف در دست و سختی در گرفتن اجسام نیز در این مرحله دیده می‌شود.درمان پیشنهادی:علاوه بر فیزیوتراپی منظم و استفاده از اسپلینت یا مچ‌بند برای تثبیت مچ در حین فعالیت‌ها، گاهی اوقات پزشکان از داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب استفاده می‌کنند. فیزیوتراپی در این مرحله نقش مهمی در کاهش علائم و جلوگیری از نیاز به جراحی دارد.
3. سندروم تونل کارپال شدیددر مراحل پیشرفته، علائم به شدت افزایش یافته و معمولاً بی‌حسی و ضعف عضلانی در دست به طور دائم وجود دارد. ممکن است بیمار دیگر توانایی انجام برخی از فعالیت‌های روزانه را از دست بدهد و حتی با مشکلاتی در نگه داشتن اشیا روبه‌رو شود. در این مرحله، درد می‌تواند به ساعد و حتی بازو نیز گسترش یابد.در موارد شدید، درمان‌های غیر جراحی ممکن است نتوانند به طور کامل بهبود را ایجاد کنند. در این مرحله، فیزیوتراپی برای کمک به بهبود قدرت و عملکرد عضلات پس از جراحی مفید است، اما درمان اصلی معمولاً شامل جراحی تونل کارپال برای کاهش فشار بر عصب مدیان است.
4. سندروم تونل کارپال مکرر یا مزمناین نوع سندروم در افرادی دیده می‌شود که علائم آن به طور مکرر بازگشت پیدا می‌کند، حتی پس از درمان اولیه. این نوع معمولاً به دلیل عدم رعایت روش‌های پیشگیری یا ادامه دادن به عادات ناسالم در استفاده از دست ایجاد می‌شود.
برای مدیریت سندروم مزمن، ترکیبی از فیزیوتراپی، تغییرات در عادات کاری و استفاده از اسپلینت ضروری است. درمان مداوم و مراجعه منظم به فیزیوتراپیست می‌تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند.
پیشگیری از سندروم تونل کارپال به ویژه برای افرادی که در معرض عوامل خطرزا هستند، از اهمیت زیادی برخوردار است. این اقدامات می‌تواند احتمال بروز این سندروم را کاهش داده و همچنین از تشدید علائم در افرادی که نشانه‌های اولیه دارند جلوگیری کند. در زیر به روش‌های مؤثر پیشگیری از سندروم تونل کارپال می‌پردازیم :
1. استراحت منظم در هنگام کاربرای افرادی که فعالیت‌های تکراری مانند تایپ کردن، استفاده از ابزارهای دستی یا کار با ماشین‌آلات دارند، استراحت‌های منظم و کوتاه بین کارها بسیار مفید است. این استراحت‌ها می‌تواند فشار مداوم را از روی مچ دست بردارد و به عضلات و اعصاب زمان برای بازیابی دهد.
2. حفظ موقعیت صحیح مچ دستهنگام انجام فعالیت‌های دستی، به موقعیت مچ دست خود دقت کنید. قرار دادن مچ دست در وضعیت طبیعی و مستقیم و جلوگیری از خم‌شدن شدید به سمت بالا یا پایین می‌تواند فشار بر عصب مدیان را کاهش دهد. برای مثال، هنگام تایپ، سعی کنید مچ دست در یک خط مستقیم با ساعد قرار داشته باشد.
3. استفاده از ابزارهای ارگونومیکابزارهای ارگونومیک به کاهش فشار و توزیع بهتر وزن بر روی دست‌ها کمک می‌کنند. استفاده از کیبوردها و موس‌های ارگونومیک و نیز صندلی‌های مناسب با تنظیمات صحیح می‌تواند باعث کاهش فشار روی تونل کارپال شود.
4. تقویت و کشش عضلات دست و مچانجام تمرینات تقویتی و کششی مخصوص دست و مچ، به حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری این ناحیه کمک می‌کند. این تمرینات می‌تواند شامل کشش انگشتان، چرخاندن مچ دست، و تمریناتی برای تقویت عضلات اطراف تونل کارپال باشد. فیزیوتراپیست می‌تواند بهترین تمرینات را متناسب با نیاز شما معرفی کند.
5. کاهش فشار در هنگام استفاده از دست‌هاهنگام انجام فعالیت‌های مختلف، از وارد کردن فشار زیاد به دست‌ها خودداری کنید. تلاش کنید ابزارها و وسایل را با شدت کمتری بگیرید و برای بلند کردن اشیا از تمام دست و انگشتان استفاده کنید، نه فقط از انگشتان خاص. این کار به کاهش فشار و جلوگیری از بروز درد کمک می‌کند.
6. پرهیز از حرکات تکراری و طولانی مدتدر صورت امکان، از حرکات مکرر و طولانی مدت دست‌ها خودداری کنید. اگر این کار اجتناب‌ناپذیر است، به تقسیم کارها و انجام وظایف با دست دیگر یا استفاده از ابزارهای مکانیکی فکر کنید.
7. تنظیم محیط کار به شیوه ارگونومیکبهینه‌سازی محل کار و تنظیمات میز و صندلی می‌تواند از فشار زیاد بر دست‌ها جلوگیری کند. تنظیم ارتفاع میز و مانیتور به گونه‌ای که دست‌ها در موقعیت طبیعی قرار گیرند و شانه‌ها راحت باشند، بسیار مفید است.
8. استفاده از مچ‌بند (اسپلینت)در صورت انجام کارهای فشرده و استفاده طولانی مدت از مچ دست، استفاده از مچ‌بند می‌تواند به تثبیت مچ کمک کند و از خم‌شدن‌های ناخواسته جلوگیری کند. این کار به ویژه برای افرادی که در شب دچار بی‌حسی و سوزش در دست‌ها می‌شوند، مفید است.
9. حفظ وزن مناسب و سالمچاقی یکی از عوامل خطر بروز سندروم تونل کارپال است. وزن اضافه می‌تواند به مچ دست فشار وارد کند و احتمال فشردگی عصب مدیان را افزایش دهد. حفظ وزن سالم و تغذیه مناسب می‌تواند به پیشگیری از این سندروم کمک کند.
10. توجه به علائم اولیه و درمان سریعاگر در دست‌ها احساس بی‌حسی، گزگز، یا درد دارید، بهتر است فوراً به این علائم توجه کنید. مراجعه زودهنگام به فیزیوتراپیست و انجام درمان‌های اولیه می‌تواند از پیشرفت علائم و بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
اجرای این روش‌ها می‌تواند کمک زیادی به پیشگیری از سندروم تونل کارپال کند و به حفظ سلامت و کارایی دست‌ها در بلندمدت کمک کند.
تشخیص سندروم تونل کارپال معمولاً بر اساس علائم و معاینه فیزیکی صورت می‌گیرد و گاهی نیاز به آزمایشات تکمیلی برای تایید وجود دارد. پس از تشخیص، راه‌های مختلف درمانی بر اساس شدت علائم و نیاز بیمار انتخاب می‌شوند که شامل درمان‌های غیرتهاجمی و در موارد پیشرفته، درمان‌های تهاجمی (جراحی) هستند.
1. معاینه بالینی و بررسی علائم:پزشک یا فیزیوتراپیست در مرحله اول با معاینه دست و مچ بیمار و پرسیدن سوالات مرتبط با علائم و سابقه پزشکی، اطلاعاتی را به دست می‌آورد. آن‌ها به دنبال علائمی مثل بی‌حسی، گزگز و درد در انگشتان، کاهش قدرت و کاهش حساسیت هستند. در بسیاری از موارد، این معاینه اولیه برای تشخیص کافی است.
2. تست تینل (Tinel’s Sign):در این آزمایش، پزشک یا فیزیوتراپیست با ضربه زدن به ناحیه تونل کارپال (مچ دست)، احساس گزگز یا شوک را در ناحیه انگشتان بررسی می‌کند. اگر این حالت وجود داشته باشد، ممکن است نشانه‌ای از فشردگی عصب مدیان باشد.
3. تست فالِن (Phalen’s Test):در این تست، بیمار باید مچ دست‌های خود را به حالت خم‌شده به هم فشار دهد و برای حدود یک دقیقه در این حالت بماند. اگر در این حالت درد یا بی‌حسی در انگشتان بروز کند، می‌تواند نشان‌دهنده سندروم تونل کارپال باشد.
4. الکترومیوگرافی (EMG) و نوار عصب و عضله:برای بررسی دقیق‌تر عصب مدیان، ممکن است پزشک آزمایش EMG و نوار عصب و عضله را تجویز کند. این آزمایش‌ها سرعت انتقال پیام‌های عصبی را در عصب مدیان اندازه‌گیری می‌کنند و نشان می‌دهند که آیا فشردگی یا آسیب عصبی وجود دارد یا خیر.
پس از تشخیص، درمان سندروم تونل کارپال معمولاً با روش‌های غیرتهاجمی آغاز می‌شود. در مواردی که درمان‌های اولیه موثر نباشند، ممکن است نیاز به درمان‌های جراحی باشد.
1. استراحت و اصلاح عادات روزانه:یکی از اولین توصیه‌ها برای بیماران، استراحت منظم در هنگام انجام کارهای تکراری و پرهیز از فشار آوردن بیش از حد به مچ دست است. همچنین، اصلاح روش‌های کاری و استفاده از ابزارهای ارگونومیک می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
2. استفاده از اسپلینت یا مچ‌بند:استفاده از اسپلینت یا مچ‌بند در شب‌ها و هنگام انجام فعالیت‌های روزانه، به ثابت نگه داشتن مچ و کاهش فشار بر عصب مدیان کمک می‌کند. این ابزارها به ویژه در مراحل اولیه بسیار موثر هستند.
3. فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی:فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبود علائم و جلوگیری از پیشرفت سندروم تونل کارپال دارد. تمرینات کششی و تقویتی مخصوص دست و مچ، ماساژ درمانی و استفاده از دستگاه‌های درمانی مانند اولتراسوند یا لیزر می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد دست کمک کنند.
4. داروهای ضد التهاب و تسکین درد:داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. این داروها معمولاً به عنوان درمان کوتاه‌مدت و در مراحل اولیه توصیه می‌شوند.
5. تزریق کورتیکواستروئیدها:در مواردی که علائم شدیدتر هستند و به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند، تزریق کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند. این تزریقات معمولاً توسط پزشک متخصص و در ناحیه تونل کارپال انجام می‌شوند.
1. جراحی آزادسازی تونل کارپال (Carpal Tunnel Release):اگر درمان‌های غیرتهاجمی به بهبود علائم کمک نکند، جراحی آزادسازی تونل کارپال به عنوان یک گزینه مطرح می‌شود. این جراحی با هدف کاهش فشار بر عصب مدیان از طریق برش رباط تونل کارپال انجام می‌شود. پس از جراحی، عصب آزاد می‌شود و علائم به تدریج بهبود می‌یابند.
2. جراحی آندوسکوپی تونل کارپال:این روش جراحی با استفاده از دستگاه آندوسکوپ انجام می‌شود و یک گزینه کمتر تهاجمی برای کاهش فشار بر عصب مدیان است. در این روش، برش‌های کوچکتری بر روی مچ دست ایجاد می‌شود و دوره بهبودی معمولاً سریع‌تر از جراحی باز است.
دوره بازیابی و مراقبت‌های پس از جراحی:پس از جراحی، ممکن است بیمار به فیزیوتراپی نیاز داشته باشد تا قدرت و عملکرد دست خود را بازیابد. فیزیوتراپی در دوران بهبودی به تقویت عضلات و کاهش احتمال عود مجدد کمک می‌کند.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم سندروم تونل کارپال دست‌وپنجه نرم می‌کنید، تیم تخصصی کلینیک فیزیوتراپی در اندیشه و شهریار با استفاده از جدیدترین تکنیک‌ها و تجهیزات روز دنیا آماده است تا به شما کمک کند. ما با ارائه برنامه‌های درمانی فیزیوتراپی متناسب با نیاز شما، به بهبود سریع‌تر و کاهش درد و ناراحتی کمک می‌کنیم. برای مشاوره و تعیین وقت، با ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی ما بهره‌مند شوید.
برای مشاوره و تعیین وقت، با کلینیک فیزیوتراپی در اندیشه و شهریار تماس بگیرید و از خدمات تخصصی ما بهره‌مند شوید.
