قسمت چهارم: توکل به معنای تنبلی
در کتابهای لغت توکل را به مفهوم تکیه دادن یا وکالت دادن یا کاری را خواستن ترجمه شده است ولی در روایتی که از پیامبر اکرم وجود دارد میان دو کلمه توکل و اتکال فرق گذاشته است:
پیامبر اکرم(ص) گروهی را دید که [برای کسب روزی] به دنبال کشت و کار نمی‌روند، فرمود چه می‌کنید؟ گفتند: ما متوکل هستیم و بر خدا توکل می‌کنیم. حضرت فرمودند: شما متوکل نیستید بلکه سربار مردم هستید. رَأى رَسولُ‌اللّه صلى الله عليه و آله قَوْما لا يَزْرَعونَ قالَ: ما أَنْتُمْ؟ قالوُا: نَحْنُ الْمُتَوَكِّلونَ، قالَ: لا، بَلْ أَنْتُمْ المُتَّكِلونَ؛
در سال‌های اخیر برخی از طلاب علوم دینی برای تامین معیشت خود در کنار تحصیل به سراغ تجارت و تولید رفته‌اند. متاسفانه برخی از مردم و بزرگان حوزه ورود طلاب به حوزه کسب و کار را خارج از شان عالم دینی می‌دانند! مگر می‌شود دست به کسب و کار نزد ولی تبیین‌گر اقتصاد مقاومتی بود؟ آیا شان روحانیت دست به سیاه و سفید نزدن است؟ این طرز فکر منجر به فقیر و تنبل شدن قشر مذهبی می‌شود. یکی از طلاب اقدام به بررسی شغل اصحاب ائمه علیهم السلام نموده است. در این بررسی بیش از ۱۰۰ عنوان شغلی برای اصحاب فهرست شد.
عناوین ذیل برخی از مشاغل مشاهیر فقها، رجال و اصحاب معصومین علیهم السلام می‌باشد که با جستجو در نرم افزارهای تخصصی رجال و حدیث می‌توانید مصادیق آن را ببینید: عطار (عطر فروش) تمار (خرما فروش) وشاء (ابریشم فروش) زیات (روغن فروش) خیاط (دوزندگی) صفار (مسگر) نجار (چوب فروش) حداد (آهنگر) خباز (نانوا) فلاح ،زارع (کشاورز) طباخ (آشپز) قناد (شیرینی فروش) صباغ (رنگرز) سماک (ماهی فروش) سمان (روغن فروش) عصار (روغن کش) شحام (شحم فروش) علاف (علوفه فروش) صحاف (کتاب ساز و فروش) فخار (کوزه فروش) بزاز (پارچه فروش) قزاز (ابریشم فروش) رزاز (برنج فروش،مسگر) نخاس (مرکب فروش) حناط (گندم فروش) وراق (فروشنده و سازنده نوشت افزار) خفاف (کفش فروش) حذاء (کفش فروش) طحان (آسیابان و آرد فروش) دقاق (آسیابان و آرد فروش) قماط (قنداقه ساز) فراء (پوستین دوز و فروش) قلاء (تولید کننده ظروف و فروشنده) نحاس (مسگر) لحام (گوشت فروش) قصاب (ذابح و گوشت فروش) حجام (حجامتگر) جصاص (گچ کار) اسفاط (سبد فروش) سمال (سرمه فروش) بقال (خواربار فروش) خراط (چوب تراش و فروش) غواص (دریانورد) سراج (زین فروش،سلاح فروش) صراف (طلافروش) جمال (کرایه دهنده شتر) جلاب (باربر) حناط (گندم فروش) قداح (کاسه گر) جوان(فروشنده جون) حلال (روغن کنجد فروش) کفاش (کفش فروش) بناء (ساختمان ساز) نقار (منبت کار) خواص (زنبیل باف) دلال (واسطه فروش) سکاک (گاوآهن ساز) قصار (جامه کوب) متطبب (پزشک) بیطار (دامپزشک) مجبر(شکسته بند) ابزاری (ابزار فروش) صیرفی (طلافروش) قاضی (دادگستر) عامل (کارگزار حکومتی) والی (استاندار) حاکم (مدیر) وزیر (مشاور) معلم (آموزگار) وکیل (کفیل و معاون) حارس (نگهبان) منجم (ستاره شناس) مقنی (چاه کن) تاجر (بازرگان) جوالیقی (جوال دوز و فروش) ناقد (صراف پول) صیقل (ابزار تیزکن) حمار (باربر) خراز (کفش دوز، کفاش) طیار (؟) حجال (فروشنده مزون عروس) کاتب (نویسنده) لولوئی (مروارید فروش) مکاری (کرایه دهنده مرکب) حلوانی (شیرینی فروش) بیاع الارز (برنج فروش) بیاع اکیسه (کیسه فروش) بیاع الرندج (پوست فروش) بیاع الهروی (پارچه فروشی) بیاع المصاحف (کتاب فروش) بیاع الخرق (کهنه فروش) بیاع الحلل (زیور فروش) بیاع الحبر (نوشت افزار فروش) بیاع الولو (مروارید فروش)
این بررسی به روایتی اشاره می‌کند که امام صادق (ع) با بستن مغازه یکی از شاگردان معروف خود که از معتبرترین راویان شیعه محسوب می‌شود مخالفت کرد:
فضیل بن یسار مدتی خواست کار خود را که بزاری بود کنار بگذارد امام صادق علیه السلام فرمودند: مغازه‌ات را باز کن و از خداند روزی بخواه.(صدوق، من لایحضر فقیه، ج۳ ص ۱۶۵)
تغییر ذهنیت‌های فرهنگی از علمای دینی شروع می‌شود. ذهنیت غلط توکل به معنای تنبلی و کارگریزی باید ابتدا در علمای دینی و حوزه علمیه اصلاح شود. متاسفانه در این زمینه ذهنیت قشنگی از طلاب در جامعه وجود ندارد. برخی از روحانیون جوان شیعه در زمینه کشاورزی و کارآفرینی ورود موفقیت‌آمیزی دارند.
حجت الاسلام وحید قهرمانی: فعالیت در بخش کشاورزی را از سال 1392 آغاز کردم و در حال حاضر بیست هکتار گوجه فرنگی، خیار، خربزه، انگور، شلیل و سیب زیر کشت بوده و بیش از 80 نفر در این بخش مشغول به کار هستند. بنده علاوه بر اینکه در بخش کشاورزی مشغول هستم، با تشکیل جلسات حلقه‌های صالحین و همچنین سخنرانی و تبلیغ در روستاهای استان قزوین، به رسالت طلبگی نیز عمل می‌کنم.
قسمت اول: توکل به معنای خوشبینی به خداوند
