در جوامع دینی برخی افرادی وجود دارند که اعتقادشان به دین مشترک آن جامعه دچار شدت و ضعف است. در بین دینداران گروهی وجود دارد که دلش با مومنان است اما چشمش با دیگران. البته از آنجایی که ایمان یک امر اشتدادی هست - مثل راه رفتن که افراد در آن سرعتهای متفاوتی دارند- بنابراین طبیعی است که افراد یک جامعه ایمانشان مراتب مختلفی داشته باشد یکی با تمام وجود مومن باشد، یکی با شدت و حدت کمتری اما آن چیزی که خطرناک است این است که ما نیمه کافر و نیمه مومن باشیم که برونداد چنین تفکری، تمایل به رویکردهای منافقانه در جامعه دینی است. با این مقدمه امروز چند آیه از سوره نساء درباره چنین افرادی را میخوانیم:
انگیزه منافقان از دوستی با دشمن: کسانی که کافران را به جای مؤمنانْ سرپرست و دوست خود می گیرند؛ آیا عزت و قدرت را نزد آنان می طلبند؟ یقیناً همه عزت و قدرت فقط برای خداست. (139)
سهم خواهی نفوذیها از کفار: آنان که همواره حوادثی را برای شما انتظار میبرند، اگر از سوی خدا برایتان فتح و پیروزی رسد، میگویند: مگر ما با شما [در میدان جنگ] نبودیم؟ [پس سهم ما را از غنایم جنگی بپردازید.] و اگر برای کافران بهرهای [از غلبه و پیروزی] باشد، به آنان میگویند: آیا [ما که در میان ارتش اسلام بودیم] بر شما چیره و مسلّط نبودیم؟ [ولی دیدید که ازضربه زدن به شما خودداری کردیم] و شما را [ازآسیب و زیان مؤمنان] مانع میشدیم [پس سهم غنیمت ما را بدهید.] خدا روز قیامت میان شما داوری میکند و خدا هرگز هیچ راه سلطهای به سود کافران بر ضد مؤمنان قرار نداده است. (سوره نساء 141 ترجمه انصاریان)
چه کسانی در میان ما نفوذی هستند؟ منافقان همواره با خدا نیرنگ می کنند، و حال آنکه خدا کیفر دهنده نیرنگ آنان است. و هنگامی که به نماز می ایستند، با کسالت می ایستند، و همواره در برابر مردم ریاکاری می کنند؛ و خدا را جز اندکی به یاد نمی آورند. (142)
کلیدواژه مذبذب برای نفوذیها به کار رفته است: منافقان میان کفر و ایمان متحیّر و سرگردانند، نه [با تمام وجود] با مؤمنانند و نا با کافران. و هر که را خدا [به کیفر اعمال زشتش] گمراه کند، هرگز برای او راهی [به سوی هدایت] نخواهی یافت. (143)
ملاک دیگری برای معرفی نفوذی: ای اهل ایمان! کافران را به جای مؤمنان، سرپرست و یار خود مگیرید. (144)
حتی برای منافقان هم راه نجاتی هست: بی تردید منافقان در پایین ترین طبقه از آتش اند و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت مگر کسانی که [از گناه بزرگ نفاق] توبه کردند، و [مفاسد خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسّک جستند و عبادتشان را برای خدا خالص ساختند؛ پس آنان در زمره مؤمنان اند و خدا به مؤمنان پاداشی بزرگ خواهد داد.(145-146)
تذکری نامیدکننده درباره مذبذبها: کسانی که ایمان آوردند سپس کفر ورزیدند، باز ایمان آوردند و بار دیگر کافر شدند، آنگاه بر کفر خود افزودند، خدا بر آن نیست که آنان را بیامرزد و به راهی هدایت کند. (137)
نکته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان: آیه141 بیان وصف دیگری از منافقین است که سعی می کنند هر دو گروه مؤمن و کافر رابرای خود حفظ کنند و به قول معروف از هر طریق که باد بوزد همراه آن می شوند.
