قالیبافها و جلیلیها هر کدام ضعفهایی دارند و قوتهایی.
نباید با این سرمایه ها برخورد صفر و یکی داشت و برخورد صفر و یکی از ویژگی های خوارج است.
✅خوارج در جریان جنگ صفین ایجاد شدند هرچند که پیشینه آن را می توان در جریانات منازعات دوران خلیفه سوم و نیز رخدادهای جنگ جمل جست.این گروه در جنگ نهروان در مقابل علی (ع) قرار گرفتند.
✅از جمله ویژگیهای این گروه، نگاه صفر و یکی به ایمان و کفر بود. اینها یا افراد را کافر می دانستند و یا مومن و اساسا نگاه طیفی نداشتند. علی(ع) بارها این رویکرد را مورد نقد قرار دادند.
✅بخشی از متن خطبه ۱۲۷ را که حضرت در نقد این رویکرد ایراد فرموده اند را ذکر می کنم.ایشان می‌فرمایند:
“شمشیرها را بر گردن نهاده، کور کورانه فرود مىآورید و گناهکار و بىگناه را به هم مخلوط کرده همه را یکى مىپندارید در حالى که شما مىدانید همانا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم زناکارى را که همسر داشت سنگسار کرد، سپس بر او نماز گزارد و میراثش را به خانواده اش سپرد و قاتل را کشت و میراث او را به خانواده اش بازگرداند، دست دزد را برید و زناکارى را که همسر نداشت تازیانه زد و سهم آنان را از غنائم مى‌داد تا با زنان مسلمان ازدواج کنند. پس پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم آنها را براى گناهانشان کیفر مى‌داد و حدود الهى را بر آنان جارى مى‌ساخت، امّا سهم اسلامى آنها را از بین نمى‌برد، و نام آنها را از دفتر مسلمین خارج نمىساخت. “
✅در این خطبه علی(ع) به عنوان نمونه بیان می دارند که پیامبر قاتل را قصاص کرد اما میراثش را به خانواده اش برگرداند. پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم آنها را براى گناهانشان کیفر مى‌داد و حدود الهى را بر آنان جارى مى ساخت، امّا سهم اسلامى آنها را از بین نمى برد، و نام آنها را از دفتر مسلمین خارج نمى ساخت.
✅در تحلیل هر پدیده ای و شخصیت هر فردی هم باید ضعفها را دید و هم قوتها را. بی‌شک هر فردی دارای اشتباهاتی است و از ضعفها و قوتهایی برخوردار است. پیامبر گرامی اسلام و امیر مومنان، نام کسی را که مرتکب خطایی می شد از لیست مسلمین خارج نمی کرد. حتی علی (ع) میان خوارج که به تعبیر حضرت، تیر شیطان شدند و معاویه تفاوت می گذارد و بیان می دارد که "آن شخصی که در طلب حق هست و اشتباه می کند با کسی که دنبال باطل هست و آن را درک می کند متفاوت است".
نگاه صفر و یکی نگاهی خارجی است.
φ فرزاد جهانبین
