بعد از حکم اعدام محسن شکاری، با عنوان جرم محاربه؛ آشوبی در فضای مجازی برای حمایت از شکاری با همان هشتک معروف #اعدام_نکید؛ فراگیر شد.
شکاری فردی بود که در سه مهر ۱۴۰۱ به هدف شرکت در بلوای خیابانی، از شرق تهران به غرب تهران و پل ستارخان میرود. سپس با کمک دیگران زیر این پل راه را مسدود کرده و یکی از نیروهای امنیت که از نیروهای بسیج بوده را با سلاح سرد مجروح میکند و باعث تشدید اوضاع آن کریدور میشود.
با این حال صحبت‌های مطرح شده بیشتر حول این سوال که چرا فردی بدون اینکه مرتکب قتلی شود حکم محاربه برایش صادر شده و یا حکم اعدام برایش بریده شده؛ می‌چرخید.
در واقع باید گفت اینکه حکم اعدام صرفا برای فردی است که مرتکب قتلی شده، از اساس اشتباه بوده و موارد بسیاری را داریم که طبق نظر قاضی و طبق قانون مجرم محکوم به اعدام است.
اما در خصوص حکم محاربه، اساسا محاربه از کلمه حرب میاید، که متضاد واژه سلم به معنای صلح است. لکن محاربه یعنی اسلحه به دست گرفتن، یعنی کسی که اسلحه را برهنه و آماده کرده و دست می‌گیرد مثلاً شمشیر را از غلاف درآورده در دست دارد یا یک کلتی دست گرفته آماده شلیک کرده است یا یک ژ3 دست گرفته آماده شلیک کرده و با سلاح آماده مردم را ارعاب کرده و « ارادة الافساد فی الارض» و هدفش هم این است که کار خلاف بکند مثلا آدم بکشد یا اموال مردم را غارت کند؛ هرچند کسی کشته نشود.
عده‌ای در این نقطه با استناد به نظر فقهی « لإخافة الناس» یعنی به قصد ارعاب مردم، میگویند قصد مجرم ترساندن مردم نبوده بلکه حتی « تشجیع الناس» به معنای دل و جرأت دادن به مردم بوده و با تاکید بر واژه ناس، میخواهند مامور را از این شمول خارج کنند؛ اما سلاح کشیدن برای مامور به واسطه اینکه حافظ مردم است بیشتر سوژه این حکم است؛ یعنی اگر کسی برود و مأموری را بزند موجب ناامنی نشده؟ موجب ایجاد ترس و تشدید التهاب فضای منطقه نشده؟ وانگهی چنین عملی موجب تشجیع مردم نسبت به چه فعلی خواهد شد و اساسا موجب تشجیع کدام مردم و اخافه کدام مردم میشود؟ چه اینکه اساسا این واژه ناس مطلق است و نمیتوان با فکوس روی این کلمه مامور را ازدایره آن خارج کرد.
علاوه بر این، ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی تصریح میکند؛ محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. یعنی اینجا صرف نیت برای آدم کشی هم نیست. بلکه کشیدن سلاح به قصد جان است و این جان نفس است. ترجمه آن به معنای قصد کشتن نیست و منظور قانون گذار هم این نبوده که حالا اگر چاقو کشید بکشد بشود محارب و اگر نکشت نشود محارب. در واقع وقتی میگوید « جان یا مال یا ناموس» دارد این سه قید را نیز معطوف به حکم محاربه میکند و نمیشود صرفا بخش ابتدایی را دید و بخش بعدی را نادیده گرفت. آنهم درحالی که مجرم صراحتا در دادگاه در جواب قاضی بیان کرده به قصد جان مامور به آن منطقه رفته و چاقو کشیده.
بنابراین برای حکمرانی امنیت هم مهم است. اینها هم جزو حقوق است و حقوق تنها مربوط به دفاع از متهم نیست، حقوق هم دادرسی منصفانه است، هم امنیت جامعه و نمیتوان تنها یک بخش از آن را دید.
زینب مهدوی
