آنچه در تاریخ شیعی اوج فعالیت سیاسی زنان را میرساند، عملکرد زنان وگزارش واقعه غدیر خم است.
زنان عصر علی(ع) در دفاع از حریم ولایت، از هیچ کوششی دریغ نکردند؛ عده ای با گفتار و عده ای دیگر با مال و جان از ولایت دفاع کردند.
با بررسی تاریخ ولایت، روشن میشود که فقط مردان صاحب نام حضورندارند بلکه زنان نیز نقش مهمی در احیای غدیر داشتند اما متاسفانهامروزه مقام این بانوان ارزشمند برای مردم ناشناخته است.
در رأس همه بانوان، وجود مبارک حضرت فاطمه(س) بودند که در شرایطمختلف به سخنرانی و تبلیغ مسأله غدیر و ولایت علی(ع) پرداختند و ازمهم‌ترین این سخنرانی‌ها و بیانات ایشان بر سر مزار شهدای احد بود کهبا توجه به موقعیت معنوی این شهدا و اینکه آن‌ها شهدای مدافع حریمولایت بودند، بهترین انتخاب برای تبلیغ مضمون غدیر بود.
ام‌سلمه همسر پیامبر اکرم(ص) نیز از جمله زنانی بود که در دفاع ازحقوق حضرت فاطمه(س) و امیرمؤمنان(ع) به احیای غدیر پرداختند که بههمین خاطر هم حقوق ایشان از بیت المال قطع شد.
باید گفت واقعه غدیر مذکر نیست که مردان تنها نقش داشته باشند مؤنثنیست که زنان تنها نقش‌آفرین آن باشند بلکه غدیر همانند واقعه عاشورا(مذنث) است: یعنی اگر 100هزار نفر حاضرین در واقعه بودند یک هزارنفر مرد غدیر را روایت کرده‌اند ده ها نفر زن نیز راوی واقعه هستند، چراکه راویان زن از غدیر به سه دسته تقسم می‌شوند:
دسته اول: روایت غدیر از حضرت زهرا (س) که 10 راوی دارد تمام راویاز خاندان اهل‌بیت(ع) و اکثر آن‌ها نامشان فاطمه است:
این گروه از فاطمه زهرا(س) نقل کرده‌اند که حضرت فرمود:« انسیتم قولرسول الله(ص) یوم غدیر خم، من کنت مولاه فعلى مولاه و قوله انت منىبمنزلة هارون من موسى علیهما‌السلام: سخن رسول خدا (ص) در روزغدیر خم را فراموش کرده‌اید که فرمود: هر که من مولاى او هستم علىمولاى اوست و آیا سخنش را فراموش کرده‌اید که فرمود: تو نسبت به منمانند هارون نسبت به موسى هستی».
دسته دوم: زنانی که در خود واقعه غدیر حضور داشته‌اند و هم راوی واقعههستند: ام سلمه یکى از دو زن پیامبر(ص) است که حدیث غدیر را روایتکرده است. او ماجراى غدیر را چنین باز مى گوید: اخذ رسول الله(ص) بیدعلى بغدیر خم فرفعها حتى راینا بیاض ابطیه فقال «من کنت مولاه فعلىمولاه» ثم قال «ایها الناس انى مخلف فیکم الثقلین کتاب الله و عترتى و لنیفترقا حتى یردا على الحوض».
در غدیر خم رسول خدا(ص) دست على(ع) را بالا برد، تا آنجا که سفیدىزیر بغلش را دیدیم، آنگاه فرمود: هر که من مولاى او هستم پس على مولاىاوست.
بعد فرمود: اى مردم، من دو چیز گرانبها در میان شما بر جاى مى‌گذارمکتاب خدا و عترتم. این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا وقتى در حوضبه من برگردند.
عایشه دختر ابی بکر: «او در شمار زنان پیامبر اکرم و حاضران در حجةالوداع جاى داشت. در کتب مختلف اهل سنت روایت غدیر از وى نقل شدهاست. ابن عقده در حدیث ولایت روایت او را نیز ذکر مى کند.
دسته سوم؛زنانی هستند هر چند خود در واقعه حضور نداشتند و رسولخدا را هم درک نکردند ولی تابعینی اند حدیث غدیر را از کسانی روایتکرده اند که آنان در واقعه حضور داشته اند:
عایشه بنت سعد: او از پدرش سعد ابی وقاص واقعه غدیر را این چنیننقل می کند: «۰۰۰ثم اخذ بید على فاقامه ثم قال «من کان الله و رسوله ولیهفهذا ولیه اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه».پدرم گفت که رسولخدا(ص) در روز جحفه « یکی از میقات های پنج‌گانه حج تمتع و عمرهمفرده است » دست على(ع) را گرفت سپس خطبه خواند، خداى را سپاسگفت، ستایش کرد و فرمود: اى مردم، من ولى شما هستم.گفتند: راستگفتى، اى رسول خدا(ص). سپس دست على را گرفت و بالا برد و فرمود: این جانشین من است و دین مرا ادا مى کند .من دوستدار کسى هستم کهاو را دوست بدارد و دشمن کسى هستم که با او دشمنى ورزد.
حنانه خلیفه
