وقتی مسئله‌ی هسته‌ای و تحریم‌ها شروع شد، برخی چهره‌های شناخته‌شده به اینجانب می‌گفتند: «چرا بر روی مسئله‌ی هسته‌ای می‌ایستید؟ این مسئله را کنار بگذارید تا آمریکایی‌ها خباثت و دشمنی نکنند.» همان موقع به این مسئولان می‌گفتم: «انرژی هسته‌ای بهانه است، اگر این را کوتاه بیایید آمریکایی‌ها بهانه‌ی دیگری می‌گیرند»؛ آن‌ها می‌گفتند: «این‌جوری نیست»، اما حالا دیدید که همین‌جوری است و آنچه می‌گفتیم تحقق یافت. رهبر انقلاب ۱۳۹۷/۰۲/۱۹
آمریکا که خیالش از یکی از دو عامل بازدارنده ایران - هسته‌ای - راحت شده بود، به دنبال بهانه‌ای برای خروج از برجام بود تا با تکرار سناریوی برجام، عامل بازدارنده دیگر ایران - موشکی - را نیز تضعیف کند.
دولت ترامپ از ابتدا فکر خروج از برجام را در سر داشت اما پایبندی ایران به مفاد برجام و اقرار آژانس به این موضوع از طرفی، و مخالفت محافظه‌کاران آمریکایی از سوی دیگر، بهانه را از دست ترامپ خارج می‌کرد. دولت آمریکا بارها به اصلاح برجام اشاره می‌کرد، برجامی که علاوه بر نگرانی‌های هسته‌ای، نگرانی‌های آمریکا درباره برنامه موشکی ایران را هم برطرف کند. به بیان ساده‌تر، برجامی که علاوه بر از کار انداختن برنامه هسته‌ای ایران، برنامه موشکی ایران را هم تضعیف کند.
تضمین نگرفتن از طرفین برجام توسط ایران نقطه ضعفی بود که باعث شده بود دولت آمریکا با خیال راحت بتواند به خروج از برجام فکر کند. این تضمین نگرفتن ناشی از اعتماد داشتن به طرف آمریکایی بود. نکته‌ای که بارها رهبری نسبت به آن تذکر داده بودند:
بعضی‌ها هستند که میگویند حالا یک‌جوری، مثلاً یک‌ذرّه، با آمریکا کنار بیاییم، شاید دشمنی‌شان کم بشود؛ نه، حتّی به آنهایی هم که به آمریکا اعتماد کردند، به آمریکا امید بستند، به سراغ آمریکا رفتند برای کمک گرفتن، رحم نکردند؛ [مثل] چه‌کسی؟ دکتر مصدّق 1396.
از ابتدای سال ۱۳۹۷، زمزمه‌های خروج آمریکا از برجام شنیده می‌شد. تغییرات در درون دولت آمریکا با جایگزین کردن موافقین خروج آمریکا از برجام با مخالفین این تصمیم و اشارات پی‌در‌پی دونالد ترامپ، احتمالات را بیش از پیش می‌کرد
سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ آمریکا از برجام خارج شد. تصمیمی که مذاکرات را به نقطه‌ای که قبل از برجام بود، رساند: تحریم ایران، فشار اقتصادی و کشاندن دوباره ایران به میز مذاکره. اما این بار با برنامه موشکی.
با خروج آمریکا از برجام، راهبرد فشار حداکثری در دستور کار دولت ترامپ قرار گرفت. راهبردی که بر مبنای فشار حداکثری و مستمر بر ایران با هدف دستیابی به توافقی جدید و گسترده‌تر از موضوع هسته‌ای قرار گرفت. در این طرح مجموعه‌ای از ابزارهای مختلف به شکل منسجم، هدفمند و همزمان به خدمت این راهبرد در آمد: قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی، اعمال تحریم‌های بیشتر نسبت به قبل از برجام، تحریم وزیر امور خارجه ایران، اعزام ادوات نظامی به خاورمیانه از جمله این اقدامات بود. در مقابل آن ایران نیز پس از یک سال مهلت دادن به طرفین برجام، کاهش تعهدات برجامی را در چند گام شروع کرد که پاسخی به اقدامات آمریکا بود و در مقابل آمریکا به برنامه فشار حداکثری خود ایمان داشت و آن را شدیدا تقویت می‌کرد.
هدف از اجرای سیاست پسابرجامی فشار حداکثری، کشاندن ایران به میز مذاکره و قبول بندهای فرا برجامی بود. در مقابل این راهبرد ایران نیز راهبرد نه جنگ نه مذاکره را در پیش گرفت که باعث شکست راهبرد آمریکا شد. ند پرایس سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا: دولت ترامپ ما را دربرابر مجموعه‌ای از گزینه‌های وحشتناک قرار داد. کمپین فشارحداکثری یک شکست فاحش بود.
اجرای سیاست فشار حداکثری باعث شد تا برنامه هسته‌ای ایران باز قوت بگیرد و در پاسخ به هر اقدام آمریکا، ایران یک گام هسته‌ای دیگر بردارد. یعنی این سیاست نه تنها جلوی ایران موشکی را نگرفت، بلکه ایران را به مسیر هسته‌ای شدن برگرداند.
رضا شکری
