از اینجا شروع میکنم: ما باید برای تمام سناریوهای محتمل آماده باشیم. منظورم از ما، ما مردم عادی هستیم. مردمی که حتی بیش از توجه به مسائل کلان سیاسی، نگاهمان به بالا و پائین شدن قیمت دلار است (و البته حق هم داریم).
فرض کنید می‌خواهیم مغازه‌ای را اجاره کنیم. به ما گفته‌اند به احتمال زیاد به زودی یکی از مسیرهای اصلی شهر از کنار همین ملک عبور داده خواهد شد. ما خوشحالیم از این سرمایه‌گذاری. بله، احتمال بسیار بالایی دارد که ما از طریق همین معامله خوشبخت شویم! اما اگر اتفاق دیگری بیافتد چه؟ اگر این تصمیم تغییر کند چه؟ آیا برای آن سناریو هم آمادگی کافی داریم؟
راز موفقیت در مسیری این است که برای تمام سناریوهای احتمالی پیش رویمان آمادگی داشته باشیم. در غیر این صورت نامش قمار است! ریسک‌های معقول همیشه ریسک‌هایی هستند که ما برای بدترین سناریوی آنها هم آمادگی داشته باشیم. فردی که تمام سرمایه خودش را در بورس گذاشته و احتمال سقوط را در نظر نگرفته قطعاً فرد موفقی نخواهد بود.
در اینجا می‌خواهم با شما سناریوهای محتمل روابط بین ایران و امریکا را بازگو کنم. سناریوهایی که ما قبل از هرگونه تصمیم برای زندگیمان که به مساله‌ی تحریم‌ها گره خورده‌اند باید مد نظرشان داشته باشیم، و البته برای تک‌تکشان آمادگی کسب کنیم. این را هم بگویم که سناریوهای زیر همه بر اساس پیروزی بایدن در انتخابات خواهند بود.
در سناریوی اول بایدن رئیس جمهور ایالات متحده امریکا شده و تمایل بی‌قید و شرط به بازگشت به برجام را از خود را نشان دهد. خیلی از تحلیل‌گران ادعا می‌کنند اگر بایدن رئیس جمهور شود بدون اضافه کردن شروط اصلی به برجام باز نمی‌گردد. می‌خواهم بگویم اتفاقاً چنین سناریویی اصلاً هم بعید نیست. می‌دانیم که بایدن از منتقدان سفت و سخت ترامپ است. می‌دانیم که بایدن جزو کسانی بوده که برجام را یک دستاورد خوب می‌دانست و می‌داند. چرا باید شرطی جدید بگذارد و بازگشت امریکا به برجام را منوط به شروطی جدید کند؟
در صورتی که بایدن به برجام بازگردد و ایران نیز تعهدات خودش را در قالب برجام اجرایی کند و به حالت قبل بازگرداند اوضاع آرام آرام به سمت بهتر شدن پیش می‌رود. پیش‌بینی برخی اقتصاد دانان این است که در صورت وقوع چنین سناریویی قیمت دلار پائین خواهد آماد، اما هیچ‌وقت به همان قیمت ۴۰۰۰ تومان نخواهد رسید. در عوض میانگین درآمدها و حقوق‌ها بالاتر خواهد رفت. برای نمونه ممکن است حقوق کارگران تا ۲ الی ۳ برابر افزایش یابد که البته این اتفاق تدریجی خواهد افتاد.
در این سناریو به نظر می‌رسد نیازی فوری به مذاکره‌ای جدید نباشد. چرا که مذاکره قبلاً انجام شده و نتیجه‌اش شده ''برجام''. وقتی امریکا و ایران به برجام بازگردند لزومی ندارد سر میز مذاکره‌ی مجدد بنشینند.
سناریوی دوم این است که بایدن برای بازگشت به برجام شروط جدیدی را قرار دهد. مثلاً از ایران بخواهد تا برنامه‌های موشکی خودش را کنار بگذارد. در این سناریو بایدن از اعتبار خود خواهد کاست. چرا که اساساً خروج امریکا از برجام را اشتباه دانسته بود. او اگر از ابتدا برجام را قبول نداشته، پس چرا موافق آن بوده؟ و اگر برجام را درست و کافی می‌پنداشته پس چرا شروط دیگری را مطرح می‌کند؟
در این سناریو بایدن از ایران چیزهایی را می‌خواهد و قاعدتاً چیزهایی را خواهد داد.
سناریوی سوم این است که بایدن و ایران به توافق نرسند و حتی بر سر برجام هم به توافق نرسند. استدلال ایران در این مورد می‌تواند این باشد که ''ایالات متحده از یک‌پارچگی عقیده بهره‌مند نیست و ممکن است ۴ سال بعد این پیمان دوباره شکسته شود''. در این صورت کار ایران از دوران ترامپ سخت‌تر خواهد شد. درست است که ترامپ بسیار حجومی‌تر بازی می‌کرد، اما از حمایت جهانی برخوردار نبود. چیزی که بایدن آن را در دست دارد. اگر پای تحریم‌های بیشتر و فشار سنگین‌تری بر روی ایران باشد، بایدن قدرت بیشتری نسبت به ترامپ در دست خواهد داشت.
در این سناریو ایران تمایل بیشتری به چین پیدا خواهد کرد و همکاری‌هایی ایجاد خواهد شد که البته باب میل امریکا نخواهد بود. فشار اقتصادی از وضعیت فعلی بیشتر خواهد شد اما به نظر می‌رسد ایران تاب‌آوری آن را داشته باشد و همچنان به‌نظر می‌رسد ایران برای این سناریو نیز برنامه‌هایی دارد (مثل توافق بلندمدت با چین) که هنوز از آنها رونمایی نکرده.
همچنین در صورتی که بایدن به برجام باز نگردد آرام آرام فشار جهانی بر امریکا بیشتر خواهد شد. چرا که برجام توافقی جهانی و مهم برای اروپا بوده و امریکا مسبب این آشوب‌های اخیر شده. اگر امریکا بخواهد همان روال زمان ترامپ را دنبال کند، ایران آرام آرام از برجام خارج خواهد شد و کشورهای دیگر این را نمی‌خواهند. پس فشار بر بایدن بیشتر خواهد شد.
مخلص کلام اینکه سناریوهای محتمل دیگری نیز در عالم سیاست وجود خواهد داشت که در این نوشتار به آنها پرداخته نشد. اما به نظر می‌رسد محتمل‌ترین سناریوها یکی از این ۳ سناریو خواهند بود. اگر می‌خواهید تصمیمی بگیرید که مرتبط با شرایط روابط بین ایران و امریکا می‌باشد، برای تمام این ۳ سناریو برنامه‌ریزی و پلن داشته باشید.
