نحوه نوشتن رساله معماری
یکی از مهم‌ترین مراحل تحصیلات تکمیلی برای دانشجویان معماری در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد نگارش رساله معماری است. دانشجویان معماری بایستی برای گرفتن مدرک تحصیلی خود علاوه بر گذراندن تعداد مشخصی از واحدهای درسی، تحقیقات مشخصی را در حوزه تحصیلی و گرایش تخصصی خود انجام دهند و در پایان در حضور اساتید و داوران محترم، از تحقیقات خود دفاع کنند. این تحقیقات تحت عنوان پایان نامه معماری شناخته شده و برای نگارش آن اصول و قوانین به خصوصی تعریف شده است.
اما نکته ای که در این بین بسیار اهمیت دارد این است که اصولا ساختار نگارش و فصل بندی رساله معماری با دیگر رشته های دانشگاهی متفاوت است و باید در نگارش آن دقت زیادی به عمل آورد. در این مطلب قصد داریم به آموزش نوشتن رساله معماری بپردازیم.
قبل از اینکه به اصول فصل بندی رساله های معماری بپردازیم لازم است این نکته را مشخص کنیم که در مقطع کارشناسی معماری و به طبع در نگارش رساله کارشناسی معماری ما همواره با یک طرح معماری رو به رو هستیم و پایان نامه معماری در مقطع ارشد اصولا طرح محور است.اما در مقطع کارشناسی ارشد معماری علاوه بر رساله های طرح محور با رساله های پژوهش های محور هم مواجه هستیم که این نوع از رساله های معماری عموما فاقد طرح معماری هستند و اصولا فقط به جنبه های پژوهشی در زمینه معماری سنتی و مدرن پرداخته اند.
در ادامه مقاله نحوه نگارش رساله معماری به اصول فصل بندی هر دو گرایش طراحی و پژوهشی می پردازیم.
مرحله اول در نگارش رساله معماری:انتخاب موضوع و عنوان
انتخاب موضوع پایان نامه موضوع پایان نامه و طرح نهایی باید به طریقی انتخاب گردد که نتایج مطالب مورد بحث و تحقیق در پایان نامه در کار طراحی انعکاس داشته باشد و ارتباط مستقیم بین یافته های پایان نامه با رویکرد طراحی برقرار باشد. از این رو، تهیه محتوای یک پایان نامه معماری نشان دهنده مطالعات مربوط به موضوع و مبانی نظری طراحی می باشد. در خصوص مساحت پروژه، اگر چه میزان حداقل مساحت پروژه تعریف نشده، ولی وسعت سطح زیربنای طراحی شده نباید از ۳۰۰۰ متر مربع تجاوز کند.
عنوان پایان نامه معماری از آنجا که لازم است تا دانشجویان به همراه پایان نامه خود به طراحی معماری موضوع مورد بحث در پایان نامه بپردازند، ضروری است تا در عنوان پایان نامه از واژه “طراحی” استفاده شود. از عناوین مبهم و غیر مرتبط با معماری خودداری کرده و عنوان خود را در دو بخش “عنوان اصلی” و “عنوان فرعی” معرفی کنند. مثال: “طراحی باغ اندیشه برای عنوان اصلی و استفاده از رویکرد فلسفه ایرانی اسلامی” برای عنوان فرعی.
قصل بندی رساله معماری به شرح زیر است:
: فصل اول ( کلیات و چارچوب نظری )
- مقدمه: به طور کلی در این قسمت شرح داده میشود که هدف از مطالب این بخش چیست. - بدنه فصل : مطالب این فصل در راستای بهینه سازی مطالب مندرج در پروپوزال دانشجو بوده ، از اعمال تغییرات کلی و بنیادین به ویژه در فرضیه بایستی اجتناب شود . در غیر این صورت از صدور مجوز دفاع توسط بخش پژوهش جلوگیری می شود.
عناوین کلی مربوط به این فصل عبارت هستند :
کلیتی از بیان مسئله ، ضرورت و اهمیت موضوع ، اهداف کلی و جزئی ، سوالات ، فرضیات ، روش پژوهش ، ساختار پژوهش و مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
- جمع بندی
فصل دوم ( پیشینه و ادبیات پژوهش)
- مقدمه: به طور کلی در این قسمت شرح داده میشود که هدف از مطالب این بخش چیست. - بدنه فصل: در این فصل ، بنا به موضوع پژوهش ، تعداد بخش ها با راهنمایی استاد محترم راهنما هدایت می گردد. ضمن معرفی واژگان کلیدی ، متغیرها و ... در این فصل به تعریف ، بررسی جایگاه ، نقش و ارتباط واژگان با موضوع پژوهش اشاره می گردد.
- جمع بندی
فصل سوم ( روش تحقیق و بررسی مصادیق و نمونه ها):
- مقدمه: به طور کلی در این قسمت شرح داده میشود که هدف از مطالب این بخش چیست . بخش اول - روش تحقیق : در این بخش ضمن مرور مجدد روش تحقيق مختصر ارائه شده در فصل اول ، به شرح تفصیلی روش تحقیق و بررسی مدل مستخرج از مطالعات فصل دوم به منظور آزمون آن در بخش دوم . بخش دوم : بررسی نمونه های داخلی و خارجی ساخته شده مرتبط با موضوع پژوهش نقد و آزمون آن بر اساس مدل مستخرج در بخش اول
- جمع بندی
فصل چهارم ( بررسی تحلیل یافته ها، تحلیل محل طراحی سایت و ضوابط و استانداردهای طراحی ):
- مقدمه
- بخش اول - بررسی و تحلیل محل طراحی : بسته به نوع پژوهش ، مطالب ارائه شده در مورد ضرورت ارائه محل مورد نظر مدیریت گردد. در صورتی که پژوهش الزاما اقلیمی نمی باشد، در مورد میزان بارش ، موقعیت جغرافیایی کشوری و ................. دقت بیشتری به عمل آید. بخش دوم - ضوابط و استانداردهای طراحی : با توجه به موضوع پژوهش و تعداد نفرات ، ضمن ارائه استانداردها بر اساس سرانه مربوطه ابعاد و اندازه ها بررسی گردد.
- جمع بندی
- جمع بندی - فصل پنجم ( فرآیند طراحی بر اساس یافته های پژوهش و طرح
پیشنهادی) - مقدمه : مرور جمع بندی های انجام شده در فصول ۱ تا ۴ - ارائه ایده های طرح - نقشه های طرح ( پلان ها ، نماها، برش ها و پرسپکتیوها)
در بخش دوم مقاله به اصول و ظوابط نگارشی هر فصل خواهیم پرداخت.
