مطمئنا یکی از چالشهای دوران تحصیل هر دانشجویی بدون استثناء ، ارائه و نگارش پایان نامه یا پروژه نهایی و دفاع از آن میباشد . چالش سختی که باعث شده دانشجویان بعضا در ارائه سلاله علمی و تجربی دوران تحصیل خود با مشکل مواجه شوند . سایت دیجی لود سلسله مقالاتی را در دست تالیف ، ترجمه و تدوین دارد تا به طور کامل نیاز های دانشجویان و متقاضیان نگارش پایان نامه معماری در تمامی مقاطع تحصیلی را پاسخگو باشد . این مقالات از تعریف و انجام پایان نامه و نحوه نوشتن چکیده گرفته تا آماده سازی پروپوزال و پیدا کردن منابع و بطور کلی نگارش متن کامل پایان نامه در رشته های مختلف و مهم دانشگاهی بررسی و در سایت بصورت مرتب ارائه خواهند شد.
مطمئنا سوالات بسیاری در ذهن دانشجویان فروشگاه معماری ایرانی شکل گرفته از اینکه اصلا پایان نامه چیست؟ چرا پایان نامه مینویسیم ؟ چه نکاتی را باید در انتخاب موضوع پایان نامه رعایت کنیم؟ و .. که دیجی لود سعی دارد به تمامی این سوالات در قالب مقالاتی که تدوین مینماید جواب بدهد. در ادامه مقاله ای ترجمه و تدوین شده که امیدواریم برای کاربران عزیز مفید واقع بشود. با مطالعه این مقاله شما قادر به درک تعریف مشخصی از پایان نامه و رساله و همچنین ساختار آنها بهمراه نحوه نگارش ایشان خواهید شد. در این میانه مفهوم پروپوزال، پیشینه پژوهش شرح شده و جزئیات لازم پیرامون نحوه تصمیم گیری درباره آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
داشتن تحصیلات عالیه هدف نهایی سیستم‌های آموزشی نیست، زیرا که دانشجویان این مقطع تحصیلی با تلاش خود به ما در کسب درک بهتری از انسان‌ها و دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم کمک می‌کنند. این بدان معنیست که تحقیقات دانشجویان پیرامون مسائل متفاوت فهم مفاهیم طبیعی، فرهنگی، انتزاعی، اجتماعی و تکنولوژیک را برای جامعه آسان نموده و راهکار‌های نوینی برای مواجه شدن با مشکلات، پیچیدگی‌ها و زیبایی‌های دنیا فراهم می‌کند. موازی با این اهداف هر فرد در مسیر تحصیل تلاش می‌کند تا با گسترش دایره معلومات و افزایش خرد خود به بهبود تجربه‌اش از زندگی کمک نماید.
نظام آموزشی هر کشوری شامل مراحل متفاوتی برای سپری نمودن تحصیلات عالیه می‌شود، اما بطور عمومی سیستم‌هایی که تمرکز اصلی خود را بر روی افزایش توانایی‌های نیروی جوان برای جذب در بازار کار متمرکز می‌نمایند، تنها به آموزش موضوعات متفاوت بسنده کرده و در صورت لزوم با سپری کردن یک دوره کارورزی یا پروژه فرد را فارق التحصیل می‌کنند. در مقابل تحصیل در رشته‌هایی که شما را برای استفاده در سیستم آموزشی آماده می‌کنند، در تمامی مقاطع مهم نیازمند ارائه پایان‌نامه بوده و در نهایت تحصیل در مقاطع بالاتری بمانند دکترای تخصصی یا حتی حرفه‌ای نیز همواره نیازمند ارائه تحقیقاتی در غالب یک رساله خواهند شد. حال سوالی که مطرح می‌شود اینست که تفاوت میان پایان نامه و رساله در چیست.
پایان نامه و رساله هر دو از ساختار نگارشی مشابهی پیروی می‌کنند، اما تفاوت‌هایی میان آنها وجود دارد که دانش بر آنها می‌تواند به ما در تهیه محتوای مناسب آنها کمک نماید. پایان نامه مجموعه‌ای گردآوری شده از تحقیقات شما پیرامون اطلاعاتی است که در طول دوره تحصیلی خود کسب نموده‌اید، اما رساله در مقطع دکتری( PH.d ) و بمنظور ارائه دانش، نظریه یا تجارب جدیدی است که شما در نتیجه تحقیقات خود در این مقطع تحصیلی بدست آورده و می‌خواهید با سایر افرادیکه در رشته تخصصی شما فعالیت می‌کنند به اشتراک بگذارید. پس در رساله شما نیازمند یافتن موضوعی جدید، توسعه اطلاعات خود پیرامون آن و در نهایت اثبات ارزشمند بودن آنها خواهید بود.
همانگونه که در بالا نیز بدان اشاره نمودیم در زمان تهیه و دانلود پایان نامه معماری شما پیرامون یک موضوع مشخص اقدام به تحقیق نموده، سپس اطلاعات جمع‌آوری شده را تحلیل کرده و در نهایت درباره نتیجه گیری خود از آن و ارتباطش با موضوع تحقیق نظر خود را بیان می‌کنید. همه اینها بدین دلیل انجام می‌شود که شما بتوانید بحث درباره ژرفای موضوعات و همچنین توانایی تفکر انتقادی خود را به نمایش گذاشته و اطلاعات خود را پیرامون موضوعی که علاقمند به تحقیق پیرامون آن در دوره فوق تخصص هستید نیز افزایش دهید. پایان‌نامه‌ها با توجه به اینکه شامل نتایج تحقیقات فراوان جمع‌آوری شده می‌باشند، حجم بالایی از صفحات را شامل خواهند شد که بطور عموم یکصد صفحه یا بیشتر خواهد شد.
در زمان تهیه رساله شما بایستی تلاش کنید تا از نتایج تحقیقات دیگران بعنوان راهنمایی برای خلق یا اثبات فرضیه، نظریه یا موضوعی انتزاعی بهره بگیرید تا سبب آن شود که عموم اطلاعات ارائه شده در آنها بیان شده از دیدگاه شما باشند. همین موضوع سبب می‌شود تا بخش اعظم رساله‌ها متشکل از نتایج تحقیقات و زمینه سازی‌های شما پیرامون موضوع رساله بوده و در نهایت جزئیات مراحل رسیدن به پروپوزال مورد بحث در رساله با شرح چگونگی رسیدن به این نتیجه خواهد بود. نیاز به تشریح و بررسی موضوع رساله حجم مقالات آنرا تا دو یا سه برابر پایان نامه افزایش می‌دهد، اما نکته قابل تامل در زمان تهیه رساله این است که تعدادی از اعضای هیئت علمی دانشگاه به شما در دسترسی به منابع علمی مناسب، برنامه‌ریزی برای شکل دهی پروپوزال و همچنین ارائه راهکار‌های صحیح برای نجات از تنگنا‌های علمی کمک خواهند کرد.
دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در کنار اعضای هیئت علمی خود همواره اهداف علمی مشخصی را دنبال می‌کنند و بهمین دلیل است که دانشجویان در زمان انتخاب رشته علاوه بر علاقه خود به دانشگاهی که می‌خواهند در آن تحصیلات عالیه خود را تکمیل نمایند نیز توجه دارند. شما با پیشرفت در مقاطع تحصیلی با دقت بسیار بیشتری قادر به تشخیص علایق خود خواهید شد و با رسیدن به مقطع تحصیلی کارشناسی یا بالاتر بایستی تصمیم خود را برای فعالیت در شاخه‌ای مشخص از رشته خود گرفته باشید. زمانیکه برای تحقیق پیرامون پایان نامه خود به استاد راهنما معرفی می‌شوید، بسته به دانشگاهی که در آن تحصیل می‌کنید، حق انتخاب پیرامون موضوع پایان نامه شما نیز بر این محدودیت خواهد افزود.
در صورتیکه از شما خواسته شد تا موضوعی را بدلخواه انتخاب کنید یا از میان موضوعات مشخصی به انتخاب بپردازید، همواره زمان مشخصی را برای تفکر پیرامون موضوع پایان نامه در نظر بگیرید تا با انتخاب موضوعی که بدان علاقمند هستید انگیزه لازم برای تکمیل صحیح پایان نامه یا رساله خود را داشته باشید. نکاتی که بایستی در زمان انتخاب موضوع در نظر بگیرید از قرار زیر می‌باشند:
شاید بهتر باشد تا با در نظر داشتن بازار کار و شغل دلخواه اقدام به انتخاب موضوع پایان نامه خود نمایید تا با انتخاب چندین موضوع که در راستای اهداف شما برای آینده باشد اقدام به تحقیق و توسعه تجارب علمی خود نمایید. توجه داشته باشید که موضوعی که بدان پرداخته می‌شود بایستی دارای خصوصیات زیر باشد:
از طرفی مراکز علمی و دانشگاه‌ها زمانبندی خاصی را برای ارائه پایان نامه در نظر می‌گیرند که شما نیز بایستی در نظر بگیرید، پس در زمان انتخاب موضوع پایان نامه توجه داشته باشید که موضوع مورد نظر شما بیش از آنچه شما قادر یا مایل به صرف زمان هستید وقت طلب ننماید.
به محض یافتن امکان زمانبندی انجام پروژه خود را مشخص ساخته و زمانی را برای آغاز کردن و خاتمه دادن هر مرحله از برنامه اختصاص دهید. این برنامه زمانبندی را در محلی که قابل مشاهده باشد نصب نموده و با گذر زمان تاریخ‌ها را بروزرسانی نمایید. در زیر شش مرحله برای برنامه زمانبندی تعریف شده است که می‌توانید از آن برای شروع کار خود بهرمند شوید:
در صورت امکان می‌توانید با انجام تحقیقات مقدماتی از پتانسیل موجود در ایده‌های خود آگاه شده و اعتماد بنفس خود را نسبت به ادامه روند تدوین پایان نامه افزایش دهید. انجام تحقیقات مقدماتی همچنین می‌تواند میزان علاقمندی شما به موضوعی که می‌خواهید انتخاب نمایید را مشخص نموده و از پیشرفتن در مسیر اشتباه جلوگیری نماید.
با مشخص نمودن موضوع پایان نامه شما آماده انجام امور اولیه پروپوزال خواهید شد، اما بخاطر داشته باشید که در صورت عدم توجه به بخش پیشین این شانس وجود خواهد داشت که در نگارش پروپوزال با مشکل مواجه شوید، پس با بررسی موارد زیر از آماده بودن برای نگارش پروپوزال اطمینان حاصل نمایید:
آیا استاد راهنما از انتخاب من در این مسیر حمایت خواهد کرد؟
آیا با سایر تحقیقاتی که با موضوعات مشابه این موضوع تهیه شده‌اند آشنایی دارم؟
آیا موضوع به وضوح در ذهن من شکل گرفته است؟
آیا نسبت به مراحلی که برای اتمام تحقیقات بایستی انجام شوند آگاهم؟
آیا از توانایی لازم برای به اتمام رساندن هر یک از مراحل تحقیقات خود بهرمند هستم؟
آیا از انگیزه کافی برای ادامه تحقیقات خود در تمامی مراحل آن برخوردارم؟
در صورتیکه از تمامی شرایط بالا برخوردار بودید می‌توانید از ایده‌هایی که در ادامه آورده شده‌اند برای نگارش پروپوزال خود بهره بگیرید:
اقدام به مطالعه پروپوزال سایر پایان نامه‌ها نموده تا بتوانید تصور درستی از یک پروپوزال بدست آورید. می‌توانید از استاد راهنمای خود برای دریافت نمونه پروپوزال پایان نامه‌های برتر حمایت شده توسط او درخواست نموده و از روال همیشگی دانشگاه خود الگو برداری نمایید. در مطالعه سایر پروپوزال‌ها به نکات زیر توجه داشته باشید:
مطمئن شوید که پروپوزال شما شامل بخش پیشینه پژوهش‌های انجام شده در حوزه موضوع انتخاب شده میباشد، زیرا که این بخش دو موضوع اساسی را به بحث می‌گذارد:
پس با بررسی مقالات و منابعی که پیرامون موضوع پایان نامه شما وجود دارند، شما در زمان ایجاد پروپوزال نسبت به دیدگاه خود نسبت به موضوع مطمئن خواهید شد. بدین منظور در زمان مطالعه مقالات متفاوت از تهیه فتوکپی یا بایگانی مناسبی از منابع، اطمینان یافته و از مرتب بودن آنها بر اساس دسته‌بندی موضوعی یا ترتیبی اطمینان حاصل کنید. همین روال بایستی برای واژگان مورد استفاده نیز تکرار شود تا بتوانید به راحتی در پایان نامه خود از آنها استفاده نموده و بررسی آنها را به منابع فراهم شده ارجاع دهید. حال با در اختیار داشتن منابع مورد نیاز برای نگارش پیشینه پژوهش می‌توانید با دانش کامل اقدام کنید.
پروپوزال در حقیقت شامل بخش‌های ابتدایی پایان نامه یا رساله شما می‌شود که در آن ابتدا به بیان مسئله یا اطلاعاتی درباره موضوع مورد بحث پرداخته شده و سپس در بخش بعدی آن به پیشینه پژوهش اشاره نموده تا در نهایت با مطرح کردن روش تحقیق و برنامه اجرایی آن خاتمه یابد. حال در صورتیکه پایان نامه یا رساله بر اساس برنامه مشخص شده در پروپوزال پیش نرفت، با ایجاد تغییرات لازم در آینده قادر به ارتباط دادن موضوع مطرح شده در پروپوزال به مقاله نهایی خواهیم بود. موضوع را بصورت گسترده به بحث نگذارید و تا حد ممکن آنرا بر روی نکته‌ای خاص متمرکز نمایید، زیرا که در صورت گسترده بودن رسیدن به نتیجه مناسب بسیار پیچیده خواهد شد.
توجه داشته باشید که شما بایستی در خاتمه پایان نامه به نتیجه مشخصی برسید تا از گنگ بودن آن جلوگیری نموده و سایرین نیز بتوانند از نتایج آن برای ادامه تحقیقات خود بهرمند شوند. تیتر مناسبی برای پروپوزال خود انتخاب نمایید تا خواننده بتواند با مشاهده آن به موضوع تحقیقات شما پی ببرد. برخی تعیین تیتر را به تعویق انداخته و در نهایت نیز نوشتن آنرا فراموش می‌کنند، پس در مراحل اولیه کار آنرا تعیین کرده و در حین توسعه پروپوزال آنرا برای ویرایش بازبینی نمایید. تیتر مناسب بایستی شرایط زیر را دارا باشد:
پروپوزال خود را بر اساس مجموعه‌ای از مسائل کلیدی سازماندهی کنید تا بتوانند موضوع پایان نامه را در بر گرفته و در پیشینه پژوهش آنها را لحاظ نمایید. این مسائل کلیدی در حقیقت حلقه ارتباطی میان مقاله شما با تحقیقاتی هستند که در گذشته صورت پذیرفته است و بایستی بتوانند ارتباط مقاله با رشته تحصیلی شما را نیز مشخص نمایند. در ادامه به برخی نکاتی که بایستی در زمان تشریح پروپوزال مورد توجه قرار گیرند اشاره می‌کنیم:
در زمان توسعه و تدوین موضوع تحقیق اطلاع از روش تحقیق بسیار حائز اهمیت میباشد، پس مطمئن شوید که موارد زیر را در نظر می‌گیرید:
پس بایستی بطور جامع از تکنیک‌های روش تحقیق قابل استفاده در پایان نامه یا رساله خود آگاه باشید.
تصور عمومی درباره نحوه نگارش پایان نامه بر این پایه استوار است که بایستی از بخش اول شروع به نوشتن نموده و تا پایان به صورت ترتیبی ادامه دهیم، اما حقیقت از این قرار است که بهترین راهکار نگارش بخش‌هایی است که شما بر آنها تسلط بیشتری داشته و سپس اقدام به نگارش سایر بخش‌ها میباشد.
با تکمیل شدن بخش‌های عمده پایان نامه شما قادر به مرتب نمودن آنها بر اساس مفروضات خود گشته، در صورت لزوم بخش‌های جدیدی را به آن افزوده و نواقص آنرا برطرف می‌نمایید. در صورتیکه در زمان تهیه پروپوزال تمامی جوانب امر را بررسی نموده باشید، اکنون قادر به استفاده از آن برای تهیه پایان نامه خود خواهید بود. نگارش بخش‌های مربوط به شرح مسئله، پیشینه پژوهش، موضوع پایان نامه و روش تحقیق با استفاده از محتوای تهیه شده در پروپوزال به هماهنگی مجموعه فعالیت‌های شما کمک خواهد نمود. اسامی افراد، موسسات و اماکنی که نیازمند به محرمانه ماندن دارند را در زمان نگارش پایان نامه تغییر ندهید تا از هرگونه سردرگمی جلوگیری شود، سپس با اتمام نگارش پایان نامه این اسامی را به نام‌های مناسب تغییر دهید.
با چاپ اولین نسخه از پیش نویس مقاله، شما با مسائل دیگری مواجه خواهید شد که نیاز به تصحیح و چاپ دوباره آنرا بوجود خواهد آورد. با گذشت زمان بر تعداد این پیش نویس‌های چاپ شده افزوده خواهد شد که ممکن است مسبب سردرگمی شما شوند، پس تلاش کنید تا هر نسخه از پیش نویس را بر روی کاغذی با رنگ متفاوت چاپ شده و یا صفحات پیش نویس‌های خود را با تاریخ و زمان علامت گذاری نمایید تا از بروز هرگونه سردرگمی جلوگیری شود. تسلط بر نرم‌افزار‌های پردازش متن به منظور نگارش متن پایان نامه بسیار با اهمیت میباشد، اما ترسیم جداول و نمودار‌های لازم برای نمایش اطلاعات در پایان نامه ممکن است برای برخی پیچیده باشد.
پس در زمان تهیه پیش نویس تلاش کنید تا این تصاویر را بوسیله قلم ترسیم نموده و بعد از توافق با استاد راهنما پیرامون نحوه بنمایش در آوردن اطلاعات برای ترسیم مناسب آنها زمان در نظر بگیرید. با تعیین کلیدواژه‌های مناسب برای خطاب نمودن موضوعات مهم در پایان نامه خود به خوانایی و شفافیت آن کمک نمایید. این بدان معنیست که در صورت بکار بردن واژه‌ای خاص در پایان نامه از استفاده کلمات مترادف آن بپرهیزید تا توالی کلام حفظ شود. با بررسی دو یا سه نمونه از پایان نامه‌های با سازماندهی مناسب که توسط دانشجویان رشته یا دانشگاه شما نوشته شده‌اند از نحوه استفاده از تیتر‌ها، سبک نگارش، فونت متون و در نهایت نحوه سازماندهی آن مطمئن شوید.
در صورت استفاده از جداول یا نمودار‌ها در متن مقاله از تشریح آن غافل نشوید و سعی کنید هر تصویر در ادامه توضیحات درج شود تا مفاهیم روشن باشند. در صورتیکه نیازی به تشریح اطلاعات آنها در متن نباشد می‌توان وجود آنها را نیز زیر سوال برده و حتی آنها را حذف کنید. در جدوال و گراف‌هایی که حاوی اطلاعات مشابهی هستند از کلمات و واژگان مشابه برای تعریف هر یک بهره بگیرید تا خواننده براحتی اطلاعات مورد اهمیت را در آنها تشخیص دهد. همگی از اهمیت فهرست در مقاله مطلع هستیم اما نکته‌ای که بطور معمول در نظر گرفته نمی‌شود، اهمیت آن برای نویسنده مقاله است.
نگارنده مقاله می‌تواند با یک نگاه به فهرست از کاستی‌ها آگاه شده، توالی مناسب موضوعات را درک کند و کلمات مناسب را برای درج در مقاله برگزیند. با توجه به فراگیر شدن استفاده از نرم‌افزار‌های پردازش متن، شما با کپی نمودن تیتر بخش‌های مختلف قادر به تکمیل فهرست خواهید شد، پس تلاش کنید تا در مراحل ابتدایی فهرست مقاله را ایجاد کنید تا بتوانید از اطلاعاتی که در اختیار شما قرار می‌دهد بهرمند شوید. برخی در زمان نگارش نتیجه مطالعات خود در پایان نامه اقدام به بازگویی دوباره یافته‌های تحقیقات خود می‌نمایند که از شیوایی نوشته کاسته و افکار خواننده را درگیر مطالبی غیر مرتبط با نتیجه مطالعات شما خواهد کرد. برای نوشتن نتایج تحقیقات خود می‌توانید چند روز پس از اتمام نگارش پایان نامه اقدام به نوشتن آن نموده تا دیدگاه بهتری نسبت به ارتباط یافته‌های خود با سایر رشته‌های تحصیلی یافته و بهترین نتیجه گیری ممکن را ارائه دهید. در حقیقت شما با مطرح نمودن نتیجه گیری مناسب خواننده را قادر به درک فایده تحقیقات انجام شده در ارتباط با جامعه علمی خواهید نمود.
بخش مطالعات تکمیلی برای علاقمندان در پایان نامه‌ها چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و بهمین دلیل پس از نگارش آن متوجه می‌شوید که برخی مقالات در حقیقت پیش زمینه‌ای برای مطالعات شما بوده و ارتباطی به آینده مقاله شما ندارند. در زمان نگارش بخش مطالعات تکمیلی تلاش نمایید تا منابع ارائه شده از تجارب و یافته‌های شما نشات گرفته و خواننده با مطالعه آنها از اهمیت نتایج تحقیقات شما در سایر پژوهش‌های انجام شده مطلع شود. در زمان نگارش پایان نامه استفاده از اختصارات را برای عباراتی که تنها چند بار در طول پایان نامه بکار رفته‌اند بهره نگیرید، زیرا ضمن افزایش پیچیدگی مطالعه مقاله زمان صرف شده برای جستجوی آنها در جدول اختصارات را نیز افزایش خواهد داد. جدول اختصارات نیز بایستی تنها به اختصارات تخصصی حوزه شما اختصاص یافته و از بیان اختصارات بسیار متداول که منجر به پیچیده شدن جدول اختصارات خواهد شد، جلوگیری کنید. در نهایت آخرین بخشی که بایستی اقدام به نگارش آن نمایید، بخش اول مقاله است که در آن به مطرح کردن موضوع مقاله پرداختید. این بدان معنیست که شما با برگشتن به بخش اول و مطالعه دقیق آن بایستی بتوانید ارتباط مناسبی میان آغاز و پایان مقاله یافته و مسائلی که در بخش ابتدایی مطرح شده‌اند را به نتایج مقاله مرتبط کنید.
تدوین و نگارش پایان نامه یکی از الزامات تحصیل در دوره های تحصیلات تکمیلی ( کارشناسی ارشد و دکتری) است. پایان نامه یا تز (یا رساله) نوشتاری است که دانشجو در رابطه با موضوعی خاص مربوط به رشته تحصیلی خود می نویسد تا مدرک تحصیلی بگیرد.
در پایان نامه، دانشجو سئوال یا موضوعی را بررسی می کند و با تجزیه و تحلیل یا تجارب علمی یا آزمایشی به آن پاسخ می دهد. بنابراین پایان نامه باید دارای مشخصات و ویژگی هایی باشد که آن را از نظر استادان راهنما و مشاور و سپس نزد داوران قابل قبول سازد.
اغلب دانشجویان به دلیل اینکه اجرای پایان نامه اولین کار پژوهشی آن هاست در انجام این کار دشواری های متعددی دارند. بنابراین باید در ابتدا بدانند چه اصولی را باید برای پایان نامه نویسی رعایت کنند.
دشوارترین و اولین مرحله در پایان نامه نویسی، انتخاب موضوع پایان نامه است. اگر هنوز موضوع پایان نامه خود را انتخاب نکرده اید یا در انتخاب موضوع خوب برای پایان نامه تردید دارید، راهنمای انتخاب موضوع پایان نامه می تواند به شما کمک کند موضوع بهتری انتخاب کنید.
فیلم آموزش نوشتن پایان نامه
برای آموزش بیشتر در مورد روش نگارش یک پایان‌نامه می‌توانید ویدیوی زیر را تماشا کنید.
منبع: آرچینا
