در این مطلب سعی دارم تا مقایسه‌ای بین سرویس‌دهندگان معروف تاکسی اینترنتی داخلی و خارجی انجام بدم. درواقع به عنوان شخصی کنجکاو که با شرایط و قوانین اسنپ و تپسی آشنایی دارد، تصمیم گرفتم شرایط تاکسی‌های آنلاین را در ایران با آمریکا و اروپا مقایسه کنم.
البته پیش از شروع باید عرض کنم از اینکه حداقل در این مورد خاص با وجود تفاوت‌هایی به سمت جهانی شدن پیش رفته‌ایم، بسیار خوشحالم.
در بین سرویس‌دهندگان ایرانی، محوریت و تمرکز من برای مقایسه بیشتر بر روی اسنپ است و دلیل آن معروف‌تر بودن آن هست که البته منظور برتر بودن این اپلیکیشن نسبت به سایر رقبا مثل تپسی، دینگ و ... نیست.
درخواست ماشین برای شروع سفر
پس از تعیین مسیر و درخواست سرویس در اوبر، یکی از راننده‌های نزدیک به مبدأ، درخواست شما آن را قبول کرده و مدت زمان تخمینی رسیدن آن راننده به شما نمایش داده می‌شود... . کاربری این بخش مشابه است به جز اینکه تخمین زمان رسیدن راننده در اپلیکیشن اسنپ و تپسی به شما نمایش داده نمی‌شود.
انواع ماشین‌ها و سرویس‌ها
شما می‌توانید انواع مختلف ماشین‌ها را بر حسب هزینه و نیاز انتخاب کنید. برای مثال uberX که طرح اقتصادی است و ارزانتر بوده و یا BLACK CAR که قیمتش بالاتر هست. همچنین می‌توانید گزینه SUV را انتخاب کنید تا به جای 4 نفر، امکان حمل 6 مسافر را داشته باشد. هم‌اینک در تهران دو آپشن اول وجود داره اما SUV تعبیه نشده است. همچنین در حال حاضر آپشن Premium یا همان VIP در شیراز و اکثر شهرهای بزرگ هنوز راه‌اندازی نشده است.
امتیازدهی
در اوبر پس از اتمام سفر می‌توانید به مسافر رتبه بدهید و باالعکس راننده هم به مسافر امتیاز دهد. در تپسی عیناً همین‌گونه هست. در اسنپ هم شما می‌توانید در پایان سفر به راننده از 1 تا 5 امتیاز بدهید و او هم به شما امتیاز دهد با این تفاوت که راننده تنها می‌تواند با در جواب «آیا از مسافر خود راضی بودید؟» گزینه‌ی «بله» یا «خیر» را انتخاب کند.
تخفیف سفر اول
اوبر در سفر اول حدود 20 دلار و لیفت تا 50 دلار به مسافر تخفیف می‌دهد. در اسنپ و تپسی نیز عمدتاً سفر اول رایگان است و یا تخفیف ویژه لحاظ می‌شود.
درآمد
بسته به شهر، ترافیک، ساعت کار و میزان درخواست سفر، درآمد رانندگان متفاوت هست. مثلاً درآمد راننده اسنپ می‌تواند بسته به زمان و مکان از 5 هزار تومان در ساعت الی 25 هزار تومان در ساعت متغیر باشد که البته حق کمیسیسون، بنزین و استهلاک باید از این مبلغ کسر شود. یعنی در صورت کسب 10 هزار تومان ممکن است تنها 6 الی 7 هزار تومان برای راننده باقی بماند. این را هم در نظر بگیریم که این رانندگان بیمه نمی‌باشند.
به نقل از خبرگزاری CBSNEWS که در 14 اسفند ماه 96 منتشر شد، رانندگان اوبر سه سال پیش به صورت میانگین در ساعت 19 دلار دریافت می‌کردند.
بر طبق آمار بروز وبسایت Glasdoor این میزان برابر 3 الی 42 دلار در ساعت و عمدتاً 15 دلار در ساعت است.
تصویر زیر متعلق به درآمد یک راننده‌ی شرکت اوبر است که در سال 2016 گرفته شده است:
در این تصویر Fare به معنای درآمد حاصل از انجام سفر و Uber Fee نیز همان حق کمیسیون است.
عبارت Surge به معنای افزایش قیمت است. همانند اسنپ و تپسی، در ساعات و مکان‌هایی که راننده کم و تعداد مسافران زیاد است، شرکت اوبر هزینه‌ی سفر مسافران را بالا می‌برد که با عنوان Surge نمایش داده می‌شود. مکان‌های پردرخواست مشمول Surge هستند که به صورت لحظه‌ای و متغیر در نقشه‌ی رانندگان نمایش داده می‌شود.
عبارت Boost نیز به معنای افزایش قیمت است با این تفاوت که Boost معمولا با اطلاع‌رسانی قبلی اتفاق می‌افتد. ممکن است به هر دلیل از جمله مراسم فرهنگی، طرح‌های تشویقی و ... سفرهایی که در یک مکان یا زمان خاص رخ خواهند داد، شامل Boost یا همان افزایش قیمت شوند.
در صورتی که Surge و Boost هردو همزمان روی دهد و افزایش قیمت Surge از Boost بیشتر و یا بالعکس باشد، مورد بیشتر به نفع رانندگان اعمال می‌شود. همچنین در صورتی که افزایش قیمت Boost در مکانی خاص بیشتر باشد، حق کمیسیون از راننده اوبر کسر نمی‌شود.
تصویر زیر (که در سال 2017 گرفته شده) متعلق به درآمد یک راننده کمپانی Lyft می‌باشد. تعداد سفرهای انجام شده توسط او 40 عدد و میزان آنلاین و آماده به کاربودنش 19 ساعت و 11 دقیقه است. طی این ساعات او 543 دلار درآمد کسب کرده است. یعنی در ساعت 28.5 دلار درآمد داشته است. البته نکته‌ی بسیار مهم، شاید مهم‌تر از درآمد حاصل شده، موارد درج شده در تصویر است:
جزئیات درآمد
درآمد حاصل از سفرها: 325.68 دلار
انعام مسافران: 31 دلار
پاداش: 3.15 دلار
درآمد حاصل از سفرهای لغو شده: 5 دلار
ارجاع راننده (درآمد حاصل از معرفی راننده): 129.83 دلار
تسویه حساب سریع: -50 سنت (منفی نیم دلار)
حق کمیسیون: -65.75 دلار
سایر پاداش‌ها
در آمد تشویقی (در تصویر گنجانده نشده): 129 دلار
اینگونه چنانچه به درآمدها نگاه شود، با کسر و در واقع در نظر نگرفتن درآمد تشویقی و درآمد حاصل از ارجاع راننده، درآمد میانگین برای هر ساعت در حدود 10 دلار بوده است اما همانگونه که گفته شد، به صورت میانگین این رانندگان 15 دلار در ساعت کسب می‌کنند.
تفسیر و مقایسه چند مورد با شرایط موجود در اسنپ
درآمد حاصل از سفرهای لغو شده
به گفته شرکت اسنپ، این شرکت در صورت رسیدن راننده به مبدا سفر و سپس لغو سفر از سوی مسافر، مبلغ 500 الی 2000 تومان به راننده پرداخت می‌کند. در صورتی که راننده حتی پس از رسیدن به مبدا سفر و عدم آمدن مسافر پس از چندین دقیقه، خود سفر را لغو کند، مبلغی به او تعلق نمی‌گیرد. در تپسی در هر صورت مبلغی به راننده پرداخت نمی‌شود حتی اگر پس از 30 دقیقه مسافر سفر را لغو کند.
در Lyft در صورتی که حتی راننده با گذشت 5 دقیقه از زمان رسیدنش به مبدأ، خود سفر را لغو کند، 5 دلار به صورت آنی به او پرداخت می‌شود. در مقایسه با سرویس‌دهندگان داخلی، لیفت مبلغ بسیار بیشتری بابت لغو سفر پرداخت می‌کند؛ لغو سفر پس از رسیدن به مبدا می‌تواند از سوی راننده رخ دهد. همچنین مسافر تنها 5 دقیقه فرصت دارد که در مبدأ سفر حضور یابد و سوار ماشین شود. در اسنپ و تپسی تا 10 دقیقه پس از رسیدن راننده، مسافر می‌تواند تاخیر داشته باش و در محل حاضر نشود.
انعام مسافران
به نظر من جالب‌ترین بخش انعام مسافران است. این دکمه می‌تواند در اپلیکیشن اسنپ و تپ30 نیز تعبیه شود. در نتیجه بسیاری از مسافران ترغیب به پرداخت انعام می‌شوند. همچنین بسیاری از افراد که عادت به پرداخت مبلغ به صورت آنلاین از طریق اپلیکیشن دارند و در نتیجه امکان پرداخت مبالغ بیشتر حتی در صورت تمایل برایشان مقدور نیست، اینگونه می‌توانند مبلغی بیشتر به صورت آنلاین پرداخت کنند.
پاداش
پاداش‌های دوره‌ای توسط اسنپ و تپسی به رانندگان تعلق می‌گیرد که شاید مقایسه‌ی کیفیت آن با اوبر و لیفت به دلیل عدم اطلاع دقیق از شرایط مکان‌های مختلف تحت پوشش بسیار سخت باشد.
تسویه حساب سریع
شاید بشود این مورد رو با پرداخت شتابی مقایسه کرد که با کسر 500 تومان، مبلغ سریعاً به حساب شخص مورد نظر واریز می‌شود. این آپشن هم‌اینک تنها در اوبر و لیفت (سرویس دهندگان خارجی) وجود دارد که بابت آن نیم دلار کسر می‌شود.
حق کمیسیون
با وجود امکان کسب درآمد بسیار بسیار بیشتر در اوبر و لیفت، حق کمیسیون این دو شرکت به ترتیب 25 و 20 درصد است که در مقایسه با اسنپ و تپسی که به ترتیب 13 و 15 درصدند، با اختلاف زیادتر است. البته هر دو سرویس‌دهنده‌ی خارجی دارای طرح‌های تشویقی بسیارند. برای مثال با انجام تعداد سفرهای هفتگی معین در لیفت، رانندگان از پرداخت کمیسیون در آن هفته معاف می‌شوند.
تاریخچه سفر
خوبی دیگر اپلیکیشن رانندگان اوبر و لیفت، نگه داشتن تاریخچه تمامی سفرها به صورت دقیق است. یعنی مبدا و مقصد مسافر، مسافت، زمان سوار و پیاده کردن مسافر، درآمد حاصل شامل هزینه سفر، انعام و حق کمیسیون و مسیر انتخابی به تفکیک و به سادگی برای هر سفر قابل مشاهده است. اپلیکیشن اسنپ و تپ30 این موارد را به صورت ناقص برای هر سفر به راننده نمایش می‌دهند.
فیلتر مقصد
اوبر و لیفت آپشنی به نام Destination Filter دارند که برای رانندگان بسیار مفید است. فرض کنید به عنوان راننده قصد رفتن به مکان خاصی دارید. در این صورت آن مکان را در نقشه اپلیکیشن خود ثبت می‌کنید. اینگونه Uber یا Lyft بر اساس مقصد شما مسافرانی با مقصد مشابه به شما پیشنهاد می‌دهند. امکان استفاده از این قابلیت در Lyft نامحدود ولی برای Uber تنها تا 2 بار در روز مجاز است.
این قابلیت هنوز در سیستم اسنپ و تپسی تعبیه نشده است.
عضویت راننده
با عضویت در اوبر، این شرکت حدود 1000 دلار به شما به عنوان راننده پرداخت می‌کند که در نقطه مقابل لیفت میزان چند برابر این مبلغ پرداخت می‌کند.
اسنپ مبلغ 10 هزار تومان در ابتدا می‌گیرد (درآمد سفر اول) و پست نیز بابت ارسال گواهی سوء پیشینه مبلغ بیش از 50,000 تومان دریافت می‌کند. تپسی بابت عضویت مبلغی دریافت نکرده و پیشینه‌ی راننده را خود از طریق مرکز استعلام می‌گیرد.
تصویر مسافر
همانطور که می‌دانید نمایش مدل و رنگ و پلاک ماشین راننده و همچنین تصویر او برای پیدا کردن و تعیین هویتش توسط مسافر بسیار مفید است اما در نقطه مقابل در مورد مسافران چطور؟
شرکت Lyft تصویر مسافران را به راننده نمایش می‌دهد و از این طریق راننده به راحتی می‌تواند آن‌ها را پیدا و سوار کند اما Uber این قابلیت را در اپلیکیشن خود جای نداده است. در Snap و Tap30 ما شاهد امکانات در سطح پایین‌تر هستیم. یعنی اسنپ تنها نام مسافر را نمایش می‌دهد که کمک می‌کند تا در صورت نیاز با پرسیدن نام مسافر او را پیدا کنید که البته گاهاً مسافران نام‌های ناقص و مستعار دارند. تپسی از این حد هم پایین‌تر رفته و حتی نام مسافر را هم به راننده نمایش نمی‌دهد.
نمایش تصویر مسافر و یا حداقل نام صحیح و کامل او در مکان‌های پرتعدد مثل سینما و هایپراستارها کمک بزرگی به رانندگان جهت یافتن مسافر می‌کند.
نقشه و برنامه مسیر یاب (اپلیکیشن مکان یاب)
بی‌شک Waze اپلیکیشن برتر و محبوب به خصوص برای رانندگان اوبر و لیفت در آمریکا و اروپا است که رقیبش Google Maps است. البته در حالی Google Maps رقیب اصلی Waze است که خود اپلیکیشن ویز نیز از سال 2013 متعلق به گوگل است.
در ایران با وجود استفاده‌ی گسترده‌ی رانندگان به طرق مختلف از Waze، نصب و استفاده از این اپلیکیشن ممنوع است و در صورت اطلاع از استفاده‌ی آن ممکن است خیلی سریع حساب کاربری راننده بسته شود.
در آخر، صرف‌نظر از اینکه کدام سرویس‌دهنده‌ی ایرانی بهتر است یا کیفیت و شرایط برای مسافران و رانندگان چگونه است و سرمایه‌گذاران و حامیان اصلی این شرکت‌ها چه کسانی هستند، وجود اپلیکیشن‌های تاکسی آنلاین در ایران رضایت نسبی هم برای رانندگان و هم مسافران در پی داشته است و من نیز همانطور که در ابتدا گفتم، از بابت وجود این اپلیکیشن‌ها بسیار خوشحالم... .
