حدود ۲۰ درصد زوج های ایرانی دچار مشکلات ناباروری هستند و یکی از علل ناباروری در زوج ها ناشی از ناباروری مردان است. حدود ۵۰ درصد علت ناباروری زوجین به مردان بازمی گردد و پیگیری به موقع و انجام آزمایش های لازم برای تشخیص دلیل ناباروری می تواند منجر به تشخیص زودهنگام مشکل و درمان ناباروری مردان شود و می تواند کمک بسزایی در افزایش شانس بارداری زوج ها داشته باشد. در این مطلب می توانید با ناباروری مردان و روش های درمان آن آشنا شوید.
سمانه رمضانی گیوی متخصص طب سنتی در گفت وگو با فرازطب، درباره ناباروری مردان، اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که گاه باعث نگرانی زوج های جوان می شود ناباروری است؛ ناباروری علل و عوامل متعددی دارد و شناسایی آن ها نیاز به بررسی توسط پزشک متخصص دارد، بعضی از این عوامل قابل درمان هستند و بعضی دیگر غیر قابل درمان شناخته می شوند.
برخی از مواردی که می تواند تأثیر منفی بر توانایی باروری مرد داشته باشد، در زیر آورده شده است:
در ادامه به برخی دلایل دیگر به منجر به کاهش قردت باروری آقایان می شود می پردازیم:
ناباروری به دلیل اختلالات اسپرم
شایع ترین مشکل ناباروری در مردان مربوط به تولید و رشد اسپرم است. اسپرم ممکن است:
مشکلات اسپرم می تواند ناشی از صفاتی باشد که با آن ها به دنیا آمده اید همچنین انتخاب سبک زندگی می تواند تعداد اسپرم ها را کاهش دهد. استعمال سیگار، نوشیدن الکل و مصرف برخی داروهای خاص می تواند تعداد اسپرم ها را کاهش دهد. سایر علل کم بودن تعداد اسپرم ها شامل بیماری طولانی مدت (مانند نارسایی کلیه)، عفونت های دوران کودکی (مانند اوریون) و مشکلات کروموزومی یا هورمونی (مانند تستوسترون پایین) است.
مشکل واریکوسل
واریکوسل ها رگ های متورم در کیسه بیضه هستند. این رگ ها در 16 درصد از مردان یافت می شود. آن ها در مردان نابارور شایع تر هستند (40 درصد). واریکوسل با جلوگیری از تخلیه مناسب خون به رشد اسپرم آسیب می رساند. ممکن است واریکوسل باعث شود خون از شکم به کیسه بیضه برگردد. بنابراین درجه حرارت بیضه ها بالا رود که برای ساخت اسپرم مناسب نیست و این امر می تواند باعث تعداد کم اسپرم شود.
واریسی و متورم شدن سیاهرگ های کیسۀ بیضه یا اسکروتوم را واریکوسل می گویند. این مشکل در اغلب مردان هیچ علامتی به همراه ندارد، اما برخی در ناحیۀ کیسۀ بیضه احساس درد می کنند، مخصوصاً پس از نشستن، ایستادن یا ورزش کردن به مدت طولانی که ممکن است این درد به صورت پراکنده یا متمرکز باشد.
پزشک معمولاً با معاینۀ بیضه یا سونوگرافی احتمال وجود واریکوسل را بررسی می کند. اگر واریکوسل باروری مرد را تحت تأثیر قرار داده باشد، ممکن است پزشک با جراحی مشکل را رفع کند. همچنین با روش های درمان ناباروری مثل تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI، لقاح خارج از رحم یا IVF و میکرواینجکشن می تواند به باروری کمک کند.
انزال رتروگراد
انزال رتروگراد هنگامی است که مایع منی به عقب برگردد و از آلت تناسلی خارج نشود. در این حالت مایع منی به جای بیرون آمدن آلت به مثانه بازمی گردد. این اتفاق زمانی می افتد که اعصاب و ماهیچه های مثانه شما در طول ار گاسم بسته نمی شوند. ممکن است مایع منی اسپرم نرمال داشته باشد اما اصلا نمی تواند به مهبل برسد.
انزال رتروگراد می تواند ناشی از جراحی، داروها یا مشکلات سلامتی سیستم عصبی باشد. علائم ادرار ابری پس از انزال و انزال مایع کمتر یا "خشک" است.
ناباروری ایمونولوژیک
بعضی اوقات بدن انسان آنتی بادی هایی را ایجاد می کند که به اسپرم حمله می کند. آنت بادی ها اغلب به دلیل آسیب، جراحی یا عفونت تولید می شوند. آن ها از حرکت طبیعی و کار طبیعی اسپرم ها جلوگیری می کنند. ما هنوز دقیقا نمی دانیم که این آنتی بادی ها چگونه باروری را کاهش می دهند اما می دانیم که آن ها می توانند شنا کردن اسپرم به سمت لوله فالوپ و رسیدن به تخمک را با مشکل مواجه کنند. البته این مورد دلیل شایع ناباروری مردان نیست.
انسداد مجاری تناسلی
گاهی اوقات اسپرم مسدود می شود. عفونتهای مکرر، جراحی (مانند وازکتومی)، تورم یا نقایص رشد می تواند باعث انسداد شود. هر بخشی از دستگاه تولید مثل مردان قابل انسداد است. در صورت وجود انسداد، اسپرم های موجود در بیضه ها نمی توانند در هنگام انزال از بدن خارج شوند.
صدمه به سیستم تولید مثل می تواند باعث کم شدن یا عدم تولید اسپرم شود. از هر 10 مردی که بدن آن ها نمی تواند اسپرم تولید کند (آزواسپرمی) حدود 4 نفر مبتلا به انسداد هستند. نقص هنگام تولد یا مشکلی مانند عفونت می تواند انسداد باعث ایجاد شود.
این مشکل که مسدود شدن راه خروج اسپرم است، می تواند در نقاط مختلف اتفاق بیفتد. این مشکل با جراحی قابل حل است. اغلب انجام MESA یا TESA برای رفع انسداد به جای عمل جراحی آسان تر است.
مشکلات هورمونی
هورمون های ساخته شده توسط غده هیپوفیز به بیضه ها دستور تولید اسپرم را می دهند. سطح بسیار پایین هورمون باعث رشد ضعیف اسپرم می شود. مشکلات هورمونی مانند تیروئید، پایین بودن سطح تستسترون، بالا بودن میزان پرولاکتین و هورمون محرک فولیکولی بر تعداد اسپرم ها تاثیر می گذارند.
هایپرپرولاکتینمی :
هایپرپرولاکتینمی یا بالا بودن پرولاکتین می تواند مانع ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپین شود که منجر به پایین آمدن سطح تستسترون و هورمون جسم زرد و هورمون محرک فولیکولی می شود.
ساختار کروموزوم
اسپرم نیمی از DNA را منتقل می کند و تغییر در تعداد و ساختار کروموزوم ها می تواند روی باروری تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، کروموزوم Y مرد ممکن است بخش هایی را از دست بدهد. مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر به جای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y ، دارای دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y هستند. این مردان معمولا بلندقد و لاغر هستند و بیضه های کوچکی دارند.
درمان سرطان
شیمی درمانی و اشعه درمانی می تواند باعث عقیم شدن آقایان و یا ناهنجاری های شدید اسپرم ها شود.
گیاهان دارویی مختلفی همراه با خواص باروری و ضد باروری مردان در جهان وجود دارد. کاربرد این گیاهان در باروری مردان حائز اهمیت است، به طوری که تحقیقات علمی متعددی در مورد تأثیر برخی از آن ها انجام گرفته است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی گیاهان دارویی با خواص ضد باروری و تقویت باروری در مردان انجام شد.
نتایج این تحقیق نشان می دهد گیاهان تقویت کننده باروری مردان شامل برگ گیاه جعفری، سیر، بابونه آلمانی، زعفران، شاه تره، مرزنجوش، دانه هویج هستند. همچنین گیاهان دارای خاصیت ضد باروری در مردان شامل زردچوبه، پونه، فلفل سیاه، بومادران، کلیر، گیاه آب بشقابی، داراواش، تاک مهره، گل شیپور طلایی، گیاه بکرایی، گودوچی، پنجه گربه، دانه شوید، گل جوجه تیغی، پنج انگشت و رازیانه هستند.
پزشکان غالباً ناباروری در مردان را به روش های زیر درمان می کنند:
مشکلات جنسی:
پزشکان می توانند به مردان در مقابله با ناتوانی جنسی و یا انزال زودرس کمک کنند. در این موارد می توان از رفتاردرمانی و یا دارو استفاده کرد. یکی از بهترین دارو ها برای رفع ناتوانی جنسی آقایان و جدیدترین قرص افزایش سایز قرص مگنارکس اکسترا پلاس می باشد که برای درمان ناتوانی و عدم نعوذ توصیه می شود.
تعداد کم اسپرم:
اولین قدم در بهبود روند تولید اسپرم استفاده از دارو های مربوطه می باشد. شناخته شده ترین قرص افزایش جهش اسپرم قرص سمنکس می باشد که پر فروش ترین محصول در کشور های اروپایی و آمریکایی محسوب می شود. خوشبختانه این قرص به ایران وارد شده و توسط نمایندگی آن شرکت فرازطب عرضه می شود. قرص سمنکس علاوه بر افزایش تعداد اسپرم - کیفیت - حرکت و جهش اسپرم را نیز افزایش می دهد.
همچنین در برخی موارد، عمل جراحی می تواند این مشکل را اصلاح نماید. در سایر موارد، پزشکان از طریق جراحی، اسپرم را مستقیماً از دستگاه تناسلی مرد خارج می کنند. از آنتی بیوتیک ها نیز می توان برای پاکسازی عفونت های مؤثر بر شمار اسپرم ها استفاده نمود.
کم تحرکی اسپرم:
گاهی اوقات مایع منی به دلیل ایجاد انسداد در دستگاه تناسلی حاوی اسپرمی نمی باشد. در برخی از این موارد عمل جراحی می تواند مشکل را اصلاح نماید. همچنین کپسوی سمنکس در بالا ذکر شد می تواند این مشکل را برطرف کند.
در ادامه به بررسی برخی از گیاهان می پردازیم که کمک بسزایی در بهبود و تقویت قدرت باروری آقایان می کنند:
1. گیاه دامیانا
دامیانا هم برای مردان و هم برای زنان در باروری موثر است و همچنین سلامت سیستم تناسلی را نیز تضمین می کند و زودانزالی و ناتوانی جنسی را نیز درمان خواهد کرد.
2. جینسینگ آمریکایی
این گیاه به شدت در تقویت آلت تناسلی مردان موثر است و ناتوانی جنسی را درمان می کند. همچنین تعداد اسپرم ها، حرکت آن ها و غلظت تستوسترون را تنظیم می کند. هرگز این گیاه را با داروی رقیق کننده خون استفاده نکنید.
3. ماکا جینسینگ
گیاه ماکا در افزایش میل جنسی، تعداد اسپرم ها و حرکت آن ها بسیار موثر است. همچنین استقامت بدنی مردان را نیز افزایش می دهد و اختلال نعوظ را نیز برطرف می کند. از طرفی انرژی کافی فرد را نیز تامین می کند اما هرگز نباید قبل از خواب استفاده شود.
4. گیاه تریبلوس
این گیاه سیستم تناسلی مردان و زنان را تقویت می کند و همچنین تعداد اسپرم ها، حرکت آن ها و نعوظ را بهبود می بخشد. البته با داروهایی فشار خون و قلب نیز تداخل ایجاد می کند.
5. علف هرز بز شاخی ( اپیمدیوم )
این گیاه برای درمان ناتوانی جنسی بسیار موثر است. سطح تستوسترون را افزایش می دهد، عصب حسی را تحریک می کند و تولید سالم اسپرم ها را نیز افزایش خواهد داد. استفاده بیش از حد و طولانی مدت از این گیاه برای درمان و بهبود، مشکلات تنفس و اسپاسم عضلانی موثر است.
6. گیاه آستراگالوس
آستاراگالوس نیز به بهبود سیستم ایمنی و افزایش کیفیت و کمیت اسپرم کمک می کند و کیفیت و حرکت آن ها را نیز بهبود می بخشد. عوارض جانبی این گیاه، اسهال است. همچنین روی فشار خون و افزایش قند خون نیز تاثیرگزار است.
7. گیاه یوهیمبین
گیاه یوهیمبین یا یوهامبین عاملی برای جریان خون مناسب و سالم در سیستم تناسلی می باشد. همچنین برای درمان اختلال نعوظ و افزایش میل جنسی نیز به کار می رود. اگر فشار خون پایینی دارید، از این گیاه استفاده نکنید. زیرا دوز بالای آن سمی است.
8. گوجی بری
میوه گوجی بری Berry اسپرم ها را در برابر حرارت بالا محفوظ می دارد و کیفیت و کمیت آن ها را نیز حفظ می کند. همچنین تعادل هورمونی نیز ایجاد می کند و عملکرد کبد را بهبود می بخشد. اگر قند خون دارید یا فشار خون شما پایین است، از این میوه مصرف نکنید زیرا باعث افت فشار می گردد.
نتیجه گیری
استفاده از گیاهان دارویی با خاصیت تقویت باروری مردان می توانند به عنوان جانشین یا مکمل داروهای شیمیایی مؤثر بر باروری مردان مورد استفاده قرار گیرند. از سوی دیگر توصیه می شود گیاهان با خاصیت کاهش باروری، در مردان مبتلا به اختلالات ناباروری کمتر مصرف شود و یا مورد استفاده قرار نگیرد.
