#تحلیل‌ـ‌مقاله
✍ امیر عسگر
🔴 بررسی مقاله "کاهش شبکه نیابتی ایران"
موسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک (AGSIW)
📑 خلاصه مقاله:
مقاله به تحلیل نحوه کاهش نفوذ شبکه نیابتی ایران در خاورمیانه با تمرکز بر عوامل اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیک می‌پردازد.
💵 تأثیر تحریم‌های اقتصادی:
• تحریم‌های آمریکا:
تحریم‌های اقتصادی علیه ایران از سال ۲۰۱۸ به بعد به شدت تشدید شده و به ویژه بر صادرات نفت ایران تأثیر گذاشته است. این تحریم‌ها نه تنها درآمدهای نفتی ایران را کاهش داده، بلکه دسترسی به منابع مالی بین‌المللی را نیز قطع کرده است.
• تحریم‌های هدفمند:
تحریم‌های خاص علیه نهادهای مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شخصیت‌های کلیدی در دولت ایران، تأمین مالی گروه‌های نیابتی را دشوارتر کرده است. به عنوان مثال، تحریم‌ها علیه بانک‌های ایرانی که به حزب‌الله کمک مالی می‌کردند، به شدت تأثیرگذار بوده است.
🇮🇶 عراق؛
• سیاست‌های داخلی:
دولت عراق تحت فشار بین‌المللی برای محدود کردن نفوذ ایران و گروه‌های نیابتی آن است. حملات پهپادی آمریکا به گروه‌های مسلح تحت حمایت ایران و ترور قاسم سلیمانی در ژانویه ۲۰۲۰، نشان‌دهنده محدودیت‌های جدید برای شبکه نیابتی ایران است.
• حشد الشعبی:
این گروه که زمانی به عنوان یک نیروی قدرتمند تحت حمایت ایران در نظر گرفته می‌شد، اکنون با مقاومت‌های داخلی و بین‌المللی مواجه است. دولت عراق تلاش می‌کند تا این گروه را بیشتر به ساختار نظامی رسمی خود ادغام کند.
🇸🇾 سوریه:
• روابط با روسیه و ترکیه:
روسیه، هم‌پیمان ایران در سوریه، گاهی به دلایل استراتژیک خود، ایران را از برخی عملیات‌ها حذف کرده یا به دنبال کاهش نقش ایران در سوریه بوده است. توافقات آستانه و برخی توافقات دوجانبه با اسرائیل برای کاهش حضور ایران در نزدیکی مرزهای اسرائیل، از این دست هستند.
• محدودیت‌های عملیاتی:
ایران با محدودیت‌هایی برای انتقال نیروها و تجهیزات به سوریه مواجه شده، چرا که روسیه و ترکیه کنترل بیشتری بر آسمان و مرزهای سوریه دارند.
🇱🇧 لبنان:
• بحران اقتصادی:
بحران اقتصادی لبنان از سال ۲۰۱۹، حزب‌الله را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این بحران منجر به کاهش منابع مالی و لجستیکی حزب‌الله شده، به طوری که این گروه مجبور به تغییر استراتژی‌های خود شده است.
• تحریم‌ها علیه حزب‌الله:
تحریم‌های آمریکا علیه حزب‌الله، از جمله تحریم‌های مالی و تحریم‌ها علیه افراد و شرکت‌های مرتبط با این گروه، باعث شده تا حزب‌الله در فعالیت‌های خود با محدودیت‌های بیشتری مواجه باشد.
🇾🇪 یمن:
• جنگ فرسایشی:
جنگ در یمن به یک درگیری طولانی تبدیل شده که منابع ایران را به شدت تحلیل برده است. حوثی‌ها با کاهش حمایت ایران مواجه شده‌اند، زیرا ایران نمی‌تواند به اندازه قبل کمک‌های مالی و تسلیحاتی ارسال کند.
• مذاکرات صلح:
با پیشرفت مذاکرات صلح و تلاش‌ها برای آتش‌بس، حوثی‌ها ممکن است نیاز به پذیرش برخی از شرایط بین‌المللی داشته باشند که می‌تواند نقش ایران را در حمایت از آنها کمرنگ‌تر کند.
خودمختاری گروه‌های نیابتی:
• حزب‌الله:
این گروه به دلیل وابستگی‌هایش به جامعه شیعه لبنان و نقش سیاسی خود در این کشور، گاهی تصمیماتی می‌گیرد که ممکن است با منافع ایران در تضاد باشد. حزب‌الله در مواردی مجبور به تصمیم‌گیری بر اساس شرایط داخلی لبنان بوده است.
• حوثی‌ها:
حوثی‌ها نیز، اگرچه به ایران وابسته هستند، اما مجبور به تطبیق با شرایط محلی و منطقه‌ای شده‌اند. این گروه در برخی مواقع به دنبال مذاکرات مستقیم با دیگر طرف‌های یمنی یا بین‌المللی بوده تا بتواند منافع خود را حفظ کند.
✍️ این تحلیل نشان می‌دهد که شبکه نیابتی ایران با چالش‌های قابل توجهی روبرو است که ناشی از ترکیبی از مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها، تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی و همچنین تحولات ژئوپلیتیک در منطقه است. برای حفظ نفوذ خود، ایران باید استراتژی‌های خود را بازنگری کند، که شامل تطبیق با شرایط جدید و شاید کاهش وابستگی به شبکه‌های نیابتی یا تغییر در روش‌های حمایت از آنها باشد.
✍ این یادداشت جهت اطلاع مخاطب از نگرش مراکز مطالعات غربی می‌باشد.
