به طورکلی تجهیزات دندانپزشکی به اجزای زیر تقسیم می شود:
یونیت:
صندلی دندانپزشکی وسیله ای است که برای استقرار فرد بیماری که در ناحیه دندان و لثه دچار عارضه شده است. یونیت دندانپزشکی شامل ابزارهایی جهت کنترل صندلی و کلیه اینسترومنت هایی است که دندانپزشک به وسیله آن بیمار را مداوا می کند.
تمامی یونیت های دندانپزشکی دارای وردی های آب ، هوا و خروجی فاضلاب میباشند. آب و هوا جهت راه اندازی اینسترومنت ها ، پوار، کاویترون ، ساکشن دوش آب و ... استفاده میشود.
دستگاه آمالگاماتور:
آمالگاماتور دستگاهی است که آمالگام و جیوه را با هم مخلوط می کند. لازم به ذکر است که آمالگام ابتدا به صورت پودر است و جهت تبدیل آن به خمیر مقداری جیوه را با آن مخلوط می کنند.
در داخل دستگاه مخزنهاي مجزایی براي ريختن آمالگام و جيوه وجود دارند که در ابتدا آمالگام و جيوه را در داخل مخزنهايشان مي ريزند و با استفاده از يك اهرم يا كنترل كننده، درصد تركيب آنها با يكديگر را مشخص مي كنند، سپس اين مواد به مقدار تعيين شده وارد همزن شده و توسط يك موتور باهم تركيب مي شوند و در نهايت مخلوط حاصل به خروجي دستگاه رفته و مورد استفاده قرار مي گيرد.
دستگاه لایت کیور:
از لایت کیور امروزه برای سخت شدن کامپوزیت ها استفاده میشود که دارای طیف آبی نور مرئی است. پس از قرار دادن کامپوزیت باید از لایت کیور جهت سفت کردن کامپوزیت استفاده شود. لایت کیور با استفاده از نور ماوراء بنفش خود باعث تراکم و فشرده شدن سریع کامپوزیت میشود.
مهمترين و رايج ترين انواع تابش در لايت كيور عبارتند از:
١تابش ثابت كه در طول كيورينگ نور با شدت ثابتی تابيده ميشود.
٢تابش پالس كه شدت نور كم و زياد مي شود و اين افزايش و كاهش شدت كاملاً متناوب است.
برای عمل بلیچینگ هم می توان از برخی مدل های لایت کیور استفاده کرد، لازم به ذکر است که در این حالت لایت کیور باید از توان فوق العاده بالایی برخوردار باشد.
دستگاه کویترون:
از این دستگاه برای از بین بردن لکه ها و جرم های ناشی از فعالیت باکتری های موجود در روی دندان استفاده میشود. خونریزی کمتر، قدرت تاثیر بالا و آسیب رسانی کمتر به دندان را می توان از مزیت های برتر این دستگاه درمقایسه با دیگر روش های جرم گیری نام برد.
از جهت نوع کاربرد و سیستم عملکرد این دستگاه به 3 نوع عمده تقسیم میشود:
مینی پیزون(Mini Piezon):
در مقايسه با پيزون مستر دارای قدرت و دامنه كاربرد بيشتری است.
نحوه عملکرد دستگاه:
براي راه اندازی به يك منبع آب با فشار بين 1الی 5بار و يك منبع ولتاژ نياز است.
داراي برد اصلی بنام برد پيزون است كه با ايجاد يك ولتاژ مناسب باعث ارتعاش و توليد امواج اولتراسونيك در پيزون مي گردد.
قدرت نوسان دستگاه را می توان با دكمه ها كم و زياد كرد.
دامنه فركانس اولتراسونيك اين دستگاه ها عموماً بين 25الي 32كيلو هرتز است.
يك شير برقی نيز عمل قطع و وصل جريان آب سيستم را عهده دار است.
پیزون مستر(Piezon Master):
اين دستگاه نيز يك دستگاه اولتراسونيك است كه از خانواده پيزون بوده و برای كاربردهای مختلفی استفاده مي شود.
دستگاه دارای دو وضعيت كاری است:
براي راه اندازی دستگاه علاوه بر منبع برق ورودی يك منبع حاوی محلول جرمگيری كه می تواند حاوی آب مقطر و با تركيبات مناسب ديگر باشد استفاده مي شود.
دستگاه دارای يك پمپ موتور است كه توسط برد كنترل كننده، كنترل ميگردد.
عمل قطع و وصل جريان آب نيز با شير برقی صورت مي گيرد.
ایر فلو(Air Flow):
اين دستگاه نيز با پاشيدن هيدروكسيد آلومونيوم كه به صورت پودر است عمل مي كند.
برای برداشتن جرمهای سطحي می توان از اين دستگاه استفاده كرد(با توجه به پايين بودن قدرت دستگاه)
اساس عملكرد آن مطابق ساير دستگاه های اولتراسونيك مي باشد و دو منفذ جداگانه برای آب و پودر در اين دستگاه تعبيه شده است.
دستگاه رادیو گرافی دندان:
از این دستگاه برای رادیو گرافی داخلی دهان و دندان ها استفاده می شود. رادیوگرافی دندان برای تصویربرداری از دندان ها، آناتومی یک دندان منفرد(تاج،گردن و ریشه) و مشکلات دندانی مانند پوسیدگی، در بیماران بالغ و کودکان و نیز برای برنامه ریزی و ارزیابی مربوط به ارتودنسی استفاده می شود.
انواع دستگاههاي راديوگرافی دندان:
دستگاه های راديوگرافی دندان را می توان به سه دسته زير تقسيم كرد:
ساکشن دندانپزشکی:
به طور کلی در دندانپزشکی دو نوع ساکشن وجود دارد:
ساکشن آبی:
ساکشن آبی یا همان بزاق کش دقیقا همان کاری را انجام می دهد که از نامش معلوم است . این نوع ساکشن بزاق دهان بیمار را خارج می کند.
ساکشن هوا:
ساکشن هوا را نزدیک نقطه ای که دندانپزشک مشغول به کار بر روی آن است قرار می دهند تا تمام مایعات ، مواد و خرده های باقی مانده از مواد ترمیم دندان را جمع کند.
اینسترومنت دندانپزشکی:
اینسترومنت های دندانپزشکی ابزاری هستند که برای کاربرد های متفاوتی مانند: آندو، تراشکاری، جراحی، ایمپلنت، برش و... مورد استفاده قرار می گیرد.
اینسترومنت های دندانپزشکی به زیر دسته های : توربین ، هندپیس ، آنگل و ایرموتور دسته بندی می شود.
اینسترومنت های چرخشی .
الف – توربین high- speed
توربین ها ابزارهای چرخنده با سرعت بالا هستند که جهت برداشتن نسج دندان و پوسیدگی درحداقل زمان بکار میروند. مکانیسم کارتوربین براساس حرکت وعبور هوا ودرنتیجه به چرخش درآمدن کارتریج می شود . از آنجائیکه توربین ها ابزارآلاتی گران قیمت وبسیار حساس می باشند. لذا موارد زیر را بایستی بدقت مورد توجه قرار داد. هرتوربین فشاری متناسب با آنچه کارخانه سازنده توصیه نموده، باید داشته باشد. کمتر یا بیشتر از آن زیان آور است. معمولا سرتوربین فشاری بین 2-2/2بار و سرتوربین های با سرعت بیشتر، 2/7-3/2بار را نیاز دارد که سرعت توربین های نوع اول بین 350000تا 30000 دور در دقیقه ودرنوع دوم تا RPm 600000 متغیر می باشد. درانتهای هر سرتوربین 2 یا 3 یا 4سوراخ(لوله) دیده می شود که همیشه کوچکترین لوله مخصوص آب و روبروی آن لوله هوای ورودی ( drive-air)می باشد که از همین لوله باید روغنکاری یا اسپری نمود.
علل خرابی زودرس:
نکته مهم:
دقت شود روی هندپیس و توربین علامت(اتوکلاو ایبل) وجود داشته باشد .یعنی قابل اتوکلاو میباشد. درصورتیکه اسپری Deconex موجود نباشد به کمک یک تکه گاز آغشته به مواد ضد عفونی بطریقه مالشی عمل ضد عفونی انجام گردد.
قبل و بعد از اتوکلاو روغنکاری شود، بعد از پایان کار فرز را حتما خارج نمائید. زمانی که آب سرتوربین قطع شد برای باز کردن سوراخ آب سرتوربین از ابزار آلاتی چون سوند یا سایر ابزار آلات نوک تیز استفاده ننمائید چون سوراخ خروجی آب تغییر زاویه پیدا نموده و آب مستقیما" به سر فرز نخواهد پاشید. از سوزن های مخصوص همان سرتوربین استفاده شود.
ب- آنگل:
آنگل مانند توربین ابزاری چرخنده می باشد ولی نیروی به حرکت درآوردن آن ایرموتور یا میکروموتور می باشد. دور آنگل قابل تغییر و وابسته به نوع کار فرد می باشد. درهرآنگل سرعت چرخش فرز بستگی به رنگ انتهای آنگل دارد. انتهای انگل یک یا دو حلقه آبی ، نارنجی و قرمز رنگ دیده می شود، که سبز حداقل و قرمز حداکثر دور می باشد که درآنگل با حلقه قرمز فرز توربین بکار می رود کلیه موارد حفاظتی آنگل مانند توربین می باشد.
ج – ایرموتور (AIR- MOTOR low speed)
ایرموتور ابزاری چرخنده با دور پائین بوده و نیروی چرخش آن هوا می باشد. ایرموتور قابلیت چرخش ( l-o-R)دور چپ یا راست را دارد.
این ابزار مانند توربین باید دارای فشار کافی که از طرف کارخانه سازنده توصیه گردیده تنظیم شود .
انتهای ایرموتور کاملا شبیه انتهای سرتوربین می باشد. یعنی دارای 2یا 3یا 4سوراخ می باشد و طریقه روغنکاری وضد عفونی یا استریل نمودن آن مانند توربین می باشد .
نکته: درایرموتور هایی که تغییر دور به چپ یا راست بوسیله قطعه ای در انتهای ایرموتور قرار گرفته درصورتیکه روی o قرار گیرد ایرموتور کارنخواهدکرد.
د – میکروموتور
میکروموتور هم مانند ایرموتور ابزاری چرخنده یا دور پائین می باشد. نیروی محرکه آن برق بوده و با ولتاژ متغییر DCکه حداکثر 24ولت می باشد به حرکت در می آید. (برقDC) مانند برق باطری بوده و فاقد فرکانس می باشد.
نکته بسیار مهم این است که هرگز میکروموتور را نباید روغنکاری نمود درصورتیکه روغن داخل آن شود دور آن کم میشود و بوی نامطبوعی شبیه بوی سوختگی به مشام می رسد و درنتیجه باعث خرابی ذغالها وسیاه شدن کلکتورآن می شود و میکروموتور از کارخواهد افتاد.
انتهای میکروموتور اصلا شبیه انتهای ایرموتور نمی باشد و به راحتی می توان این را از یکدیگر تشخیص داد در میکروموتور تغییر دور چپ یا راست با دست امکان پذیر نمی باشد و با پدال انجام می شود.
یکی از مزیت های میکروموتور به ایرموتور، نرم تر کارکردن وکار بدون ارتعاش می باشد و به همین دلیل دراعمال جراحی از میکروموتور استفاده می شود درمورد استریل یا ضد عفونی نمودن آن همان نکات قبلی رعایت شود.
