در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی از یک رویا به واقعیتی تبدیل شده است که هر روز بیشتر از پیش در زندگی ما حضور پیدا میکند. یکی از آخرین پیشرفت‌ها در این حوزه، ChatGPT است که در آوریل ۲۰۲۳ به‌عنوان یکی از دستاوردهای برجسته هوش مصنوعی تجاری شناخته می‌شود.
چت جی‌پی‌تی، یک پردازشگر هوشمند زبان، برای اولین بار در دسامبر ۲۰۲۲ معرفی شد. این فناوری هوش مصنوعی به‌سرعت از هر فناوری اینترنتی دیگری به محبوبیت دست یافت و در کمتر از دو ماه توانست حدود ۱۰۰ میلیون کاربر فعال را به خود جلب کند. این موفقیت در مقایسه با اینستاگرام که دو سال و تیک‌تاک که ۹ ماه برای رسیدن به این عدد زمان نیاز داشتند، بسیار چشمگیر است.
اما برنامه ChatGPT چیست و چگونه کار میکند؟ همچنین، بسیاری از کاربران ایرانی در این فکرند که آیا می‌توانند از داخل ایران با این فناوری کار کنند یا خیر. علاوه بر این، استفاده از چت جی‌پی‌تی می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند، به‌ویژه در زمینه طراحی سایت فروشگاهی در مشهد، که با بهره‌برداری از این فناوری می‌توانند خدمات بهتری را به مشتریان خود ارائه دهند.
در این مقاله به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد و جزئیات بیشتری از این تکنولوژی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید و با یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در تکنولوژی امروز و آینده آشنا شوید.
به‌طور ساده، ChatGPT یک ربات چت هوش مصنوعی است که با زبان طبیعی کار میکند، به این معنا که می‌توان از آن هر سوالی پرسید و پاسخ دریافت کرد. این نام اختصاری به معنای "Chat Generative Pre-Trained Transformer" است و خود نام به خوبی تفاوت آن را با دستیاران صوتی نظیر Siri و Alexa نمایان می‌سازد. واژه‌های "Generative" و "Pre-Trained" نشان‌دهنده این است که ChatGPT از شبکه‌های عصبی پیشرفته و مدل‌های یادگیری عمیق بهره می‌برد. این شبکه‌ها توانایی تولید پاسخ‌ها را به شکل الگوهای نوشتاری مشابه به زبان انسان دارند.
در واقع، ChatGPT یک پروژه پردازش زبان طبیعی با مقیاس بزرگ یا همان Large Language Model (LLM) محسوب می‌شود. این ساختار با استفاده از معماری GPT-3، قادر است حجم عظیمی از داده‌های جمع‌آوری‌شده از منابع اینترنتی را پردازش و تجزیه و تحلیل کند.
اگر به این سوال فکر می‌کنید که مهم‌ترین هدف ChatGPT چیست، باید بگوییم که این ربات به‌دنبال پاسخگویی به هر سوالی است که در اینترنت درباره آن اطلاعات متنی موجود باشد. از جمله اهداف آن می‌توان به گردآوری اطلاعات، تولید محتوا، ترجمه، خلاصه‌نویسی، پرسش و پاسخ، و توسعه دیکشنری‌های آنلاین اشاره کرد.
از ویژگی‌های برجسته ChatGPT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شرکت اصلی توسعه‌دهنده ChatGPT، OpenAI نام دارد. این شرکت در سال ۲۰۱۵ توسط ایلان ماسک (مالک تسلا و SpaceX)، سم آلتمن (Sam Altman)، گرگ براکمن (Greg Brockman)، ایلیا سوتسکور (Ilya Sutskever) و وویچ زارمبا (Wojciech Zaremba) تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در سانفرانسیسکو، ایالات متحده قرار دارد.
در حال حاضر، سم آلتمن به عنوان مدیرعامل OpenAI فعالیت میکند. او یک سرمایه‌گذار، کارآفرین و برنامه‌نویس آمریکایی است که در سال ۱۹۸۵ متولد شده است. آلتمن مانند بسیاری از چهره‌های معروف عرصه فناوری، تحصیلات خود را در دانشگاه استنفورد نیمه‌تمام گذاشت.
شرکت OpenAI خود را به عنوان یک سازمان تحقیقاتی در زمینه هوش مصنوعی معرفی میکند. این شرکت ChatGPT را در سال ۲۰۱۸ توسعه داد و در اواخر سال ۲۰۲۲ از آن رونمایی کرد. از سال ۲۰۱۹، OpenAI از زیرساختی به نام Azure استفاده میکند که تحت حمایت مایکروسافت و پردازنده‌های گرافیکی Nvidia قرار دارد. در زمان نگارش این متن، پیشرفته‌ترین نسخه ChatGPT، تحت عنوان ChatGPT Plus و بر پایه مدل Chat4 شناخته می‌شود.
به‌طور خلاصه، ChatGPT از یک شبکه عصبی وسیع برای تولید زبانی مشابه زبان انسان و برقراری ارتباط با کاربران استفاده میکند. این شبکه عصبی به ChatGPT کمک میکند تا پاسخ‌هایی مرتبط، معنادار و دقیق‌تر به پرسش‌های کاربران ارائه دهد و این کار را با سرعت بالایی انجام دهد.
شبکه‌های عصبی یکی از مباحث کلیدی در حوزه هوش مصنوعی هستند و فراتر از محدودیت‌های ماشین لرنینگ و دیپ لرنینگ عمل می‌کنند. این شبکه‌ها در واقع الگوریتم‌هایی هستند که برای شبیه‌سازی ارتباط بین نورون‌های مغز انسان آموزش دیده‌اند. هدف این شبکه‌ها تکرار روش یادگیری مغز از تجربیات قبلی و داده‌های جدید است. برای درک بهتر عملکرد شبکه‌های عصبی و الگوریتم‌های یادگیری، داشتن آگاهی از مفهوم هوش مصنوعی و نحوه عملکرد آن ضروری است.
جالب است که ChatGPT قادر است هدف کاربران از سوالاتشان را شناسایی کند. به این معنا که حتی در صورت ارائه سوالات ناقص یا غیرشفاف، این برنامه منطقی‌ترین پاسخ‌ها را به کاربران ارائه می‌دهد. این ویژگی باعث شده تا بسیاری از افراد با طرح سوالات عجیب و گاهی خنده‌دار، پاسخ‌هایی دریافت کنند که حداقل از نظر دستور زبان و ارتباط منطقی، معقول و قابل قبول هستند.
ربات ChatGPT مراحل کار خود را در پنج مرحله زیر انجام می‌دهد:
1. پردازش ورودی: در این مرحله، کاربر سوال یا دستور خود را در نوار متنی برنامه تایپ میکند.
2. توکنیزیشن: در این مرحله، متن ورودی نشانه‌گذاری و به واحدهای کوچکتری به نام توکن تقسیم می‌شود.
3. جایگذاری ورودی: متن توکنیزه‌شده به ترانسفورماتورهای شبکه عصبی منتقل می‌شود.
4. رمزگذاری و رمزگشایی متن: در این مرحله، ترانسفورماتور با استفاده از مدل رمزگذار-رمزگشا (Encoder-decoder attention) متن ورودی را ابتدا رمزگذاری کرده و سپس یک توزیع احتمال برای تمامی خروجی‌های ممکن ایجاد میکند. این توزیع احتمال به تولید نتایج می‌انجامد.
5. تولید متن خروجی: در نهایت، متن خروجی به صورت پاسخ به کاربر نمایش داده می‌شود.
شاید برایتان سؤال باشد که ChatGPT چگونه در اینترنت به دنبال پاسخ سوالات کاربران می‌گردد و اطلاعات را غربال میکند. از لحاظ فنی، این فرآیند پیچیده است، اما به طور کلی می‌توان گفت که این ربات تمام اطلاعاتی را که می‌تواند به‌صورت آنلاین پیدا کند، بررسی میکند.
به زبان ساده، کار ChatGPT در ارتباط با اینترنت و موتورهای جستجو به روش حدس و آزمون و خطا انجام می‌شود. به این صورت که ابتدا یک رشته کلمات براساس جستجوی خود دریافت میکند و سپس به تدریج کلمات را یکی‌یکی حدس می‌زند. در صورتی که حدس برنامه نادرست باشد، ChatGPT به‌روزرسانی میکند تا به کلمه درست بعدی برسد. برای رعایت دستور زبان و جمله‌بندی صحیح، از یک مدل پاداش‌دهی استفاده میکند.
یکی از عوامل کلیدی در موفقیت و ویژگی‌های متمایزکننده ChatGPT، به‌کارگیری مکانیسم یادگیری تقویتی در آن است. به‌طور کلی، ماشین‌های یادگیری در هوش مصنوعی از سه روش یادگیری نظارت‌شده، غیرنظارتی و تقویتی استفاده می‌کنند.
روش تقویتی ترکیبی از دو روش نظارتی و غیرنظارتی است. این بدان معناست که ماشین می‌تواند به‌طور خودکار یاد بگیرد و خطاهای خود را اصلاح کند، در حالی که از بازخوردهای انسانی به عنوان تأییدکننده صحت و اعتبار پاسخ‌ها بهره‌برداری میکند. این نوع یادگیری با نام RLHF (Reinforcement Learning from Human Feedback) شناخته می‌شود. استفاده از مدل یادگیری RLHF و تقویت آن، در حال حاضر بهترین راه‌حل OpenAI برای پاسخ به نگرانی‌های کاربران درباره صحت و اعتبار پاسخ‌های ChatGPT محسوب می‌شود.
ربات چت جی‌پی‌تی توانمندی‌های متنوعی دارد که در ادامه به بررسی مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:
مهم‌ترین قابلیت و وظیفه اصلی ChatGPT تولید متن است. این برنامه می‌تواند سوالات را دریافت کرده و براساس جزئیات آن، محتوای متنی شامل مقالات کوتاه و بلند، کدهای برنامه‌نویسی، شعر و غیره تولید کند. مهم است که بدانید محتوای تولیدی توسط این ربات به‌صورت منحصربه‌فرد نیست؛ بلکه بیشتر به نوعی گردآوری و پاسخ به سوالات است. بنابراین هنوز نمی‌توان ChatGPT را به‌عنوان تولیدکننده محتوا مناسب برای رقابت تجاری در موتورهای جستجویی مانند گوگل در نظر گرفت.
بسیاری از ما هنگام نوشتن متن‌ها به دنبال بهترین کلمات و ساختار برای تکمیل جملات هستیم. این ویژگی را می‌توان در نوار جستجوی گوگل مشاهده کرد، اما چت جی‌پی‌تی اولین نرم‌افزاری است که هنگام تایپ، با ارائه پیشنهادات، ساختار و متن جملات را کامل میکند. علاوه بر این، با پایگاه داده گسترده‌ای که از منابع اینترنتی و فرآیند یادگیری خود به‌دست آورده است، می‌تواند متون را اصلاح یا ویرایش کند و پیشنهادهای جایگزین برای کلمات و ساختار جملات ارائه دهد.
تقریباً هر سوالی که در اینترنت اطلاعاتی برای آن وجود داشته باشد، با استفاده از ChatGPT قابلیت پاسخگویی دارد. علاوه بر این، شما می‌توانید فرمت یا قالب پاسخ، مانند کد، نقاط بولت، یا لیست، را نیز پیش از طرح سوال تعیین کنید.
خلاصه‌نویسی متن‌های طولانی یکی از قابلیت‌های مهم ChatGPT است. در حال حاضر، این برنامه می‌تواند تا ۴۰۹۵ توکن را خلاصه کند که معادل چندین صفحه است. این ویژگی در آموزش‌های فشرده بسیار مفید است و انتظار می‌رود در آینده ظرفیت بیشتری پیدا کند.
با استفاده از ChatGPT، می‌توانید متون نوشته‌شده به زبان‌های مختلف جهان را به یکدیگر ترجمه کنید. زبان‌های قابل پشتیبانی شامل موارد زیر هستند:
اگر به دنبال مهم‌ترین کاربرد تجاری و روزمره ChatGPT هستید، باید بگوییم که کارشناسان بر این باورند که ادغام این تکنولوژی با چت‌بات‌های وب‌سایت‌های فروش و ارائه‌دهنده خدمات اهمیت بسیاری دارد. در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌ها از چت‌بات‌ها برای پاسخگویی آنلاین به کاربران استفاده می‌کنند. رابط‌های مکالمه‌ای ChatGPT می‌توانند به این ابزارها، دستیاران مجازی و برنامه‌های مشابه اضافه شده و پاسخ‌های بهتری ارائه دهند.
سرانجام، ChatGPT به‌طور مداوم در حال یادگیری و بهبود است. با جمع‌آوری بازخوردهای کاربران و استفاده از تکنیک‌های یادگیری ماشین، این ربات قادر است که پاسخ‌ها و تعاملات خود را به مرور زمان بهینه کند.
این قابلیت‌ها نشان‌دهنده پتانسیل بالای ChatGPT در تبدیل شدن به یک ابزار کارآمد و کاربردی در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
تحلیل احساسات یکی از قابلیت‌هایی است که تکنولوژی‌های اولیه هوش مصنوعی و الگوریتم‌های ابتدایی ماشین لرنینگ از آن بی‌بهره‌اند، اما به‌عنوان هدفی بلندمدت در این صنعت شناخته می‌شود. ChatGPT قادر است واکنش‌های کاربران، به‌خصوص در مکالمات تجاری با چت‌بات‌ها، را تجزیه و تحلیل کرده و احساسات آنها، مانند رضایت یا عدم رضایت، را شناسایی و گزارش کند. این اطلاعات می‌توانند کاربردهای تجاری متنوعی داشته باشند، به‌ویژه در حوزه‌های تحقیقات بازار و توسعه محصول.
برای استفاده از ChatGPT و وب‌سایت OpenAI، ثبت نام نخستین قدم است. مراحل انجام این کار به شرح زیر است:
1. به وب‌سایت OpenAI.com مراجعه کنید.
2. روی گزینه‌ی Sign up کلیک کنید.
3. آدرس ایمیل خود را وارد کنید. اگر دارای حساب Gmail یا اکانت مایکروسافت هستید، می‌توانید با کلیک روی گزینه‌های Continue with Google یا Continue with Microsoft Account به مرحله بعدی بروید.
4. یک رمز عبور انتخاب کنید.
5. نام و نام خانوادگی خود را وارد کنید.
6. به حساب ایمیل خود بروید و ایمیل ارسال‌شده از OpenAI را باز کنید. روی گزینه‌ی Verify Email Address کلیک کنید تا ایمیل‌تان تأیید شود.
7. در این مرحله، از شما خواسته می‌شود که یک شماره تلفن وارد کنید تا امنیت حساب شما افزایش یابد. پس از وارد کردن شماره، روی گزینه‌ی Send Code کلیک کنید.
8. کد ارسال‌شده به موبایلتان را در کادر مربوطه وارد کنید.
9. برای استفاده از ChatGPT، باید قوانین وب‌سایت OpenAI را مطالعه کرده و با کلیک روی گزینه‌های Next و سپس Done با آنها موافقت کنید.
10. حساب ChatGPT شما ساخته می‌شود.
گاهی ممکن است به دلیل ترافیک بالا، وب‌سایت OpenAI باز نشود و با پیغام OpenAI is at capacity مواجه شوید. در این صورت، چند دقیقه صبر کرده و مجدداً تلاش کنید. مراحل ذکرشده برای استفاده از نسخه رایگان ChatGPT است. برای استفاده از نسخه ChatGPT Plus که امکانات و سرعت بیشتری دارد، لازم است هزینه‌ای معادل ۲۰ دلار آمریکا به‌صورت ماهانه پرداخت کنید.
ثبت نام در ChatGPT از ایران به چه معناست؟ تجربیات نشان می‌دهد که وب‌سایت ChatGPT گاهی با IPهای ایرانی قابل دسترسی است، هرچند ممکن است این دسترسی کند باشد. در بسیاری از موارد، اگر IP شما تغییر نکند، نمی‌توانید به این وب‌سایت دسترسی پیدا کنید. بنابراین اگر در ایران هستید، قبل از شروع عملیات ثبت نام، VPN خود را روشن کنید. اگر با کندی یا مشکلات دیگر در باز کردن وب‌سایت مواجه شدید، می‌توانید از VPN هایی با IP کشورهای مختلف استفاده کنید.
ثبت نام در ChatGPT از داخل ایران تا مرحله دریافت شماره تلفن همراه به راحتی پیش می‌رود و می‌توانید مراحل را طبق روال ذکر شده در بخش قبلی ادامه دهید. در مرحله دریافت شماره تلفن، ایران نیز در فهرست کشورها قرار دارد، اما OpenAI شماره‌های ایرانی را معتبر نمی‌شناسد و کد تایید را برای آنها ارسال نمی‌کند. برای حل این مشکل، علاوه بر استفاده از شماره تلفن دوستان یا آشنایان مقیم خارج، راه‌حل‌های زیر نیز پیش روی شماست.
برای خرید شماره تماس مجازی OpenAI می‌توانید از وب‌سایت‌هایی مانند Numberland استفاده کنید. خرید شماره مجازی نیازمند پرداخت هزینه‌ای هرچند اندک است. این شماره معمولاً موقت بوده و به‌طور متوسط تا ۱۵ دقیقه اعتبار دارد. در این مدت باید ثبت‌نام خود را در OpenAI کامل کنید. در صورتی که نتوانستید از شماره خریداری‌شده استفاده کنید، برخی وب‌سایت‌ها مانند Numberland هزینه آن را به شما عودت می‌دهند. همچنین لازم است شماره‌ای را انتخاب کنید که کد کشورش در لیست OpenAI موجود باشد و ترجیحاً هزینه‌اش نیز کمتر باشد.
برخی از اپلیکیشن‌های موبایل نیز امکان ارائه شماره‌های مجازی و موقت را دارند. با یک جستجوی ساده می‌توانید این اپلیکیشن‌ها را پیدا کنید. اما قبل از نصب و استفاده از هر اپلیکیشن، حتماً در مورد آن تحقیق کنید و از اعتبار آن و عدم وجود بدافزار در گوشی موبایل خود اطمینان حاصل کنید.
نحوه استفاده از ChatGPT در ایران بسیار ساده بوده و تفاوتی با استفاده از آن در خارج از کشور ندارد. پس از ایجاد حساب کاربری، نوار سوال در مقابل شما ظاهر می‌شود. به سادگی می‌توانید سوال خود را در آن وارد کنید و منتظر پاسخ باشید. با ارائه جزئیات بیشتر و طرح سوالات واضح‌تر، می‌توانید پاسخ‌های بهتری از این ربات دریافت کنید. نکته جالب این است که ChatGPT قادر است پاسخ‌های قبلی خود را بهبود بخشد. مثلاً اگر از آن دستور پخت یک غذا را بخواهید، می‌توانید درخواست کنید که همان دستور را با مواد سالم‌تر یا با تغییراتی در مواد اولیه ارائه دهد.
ربات ChatGPT تا کنون یکی از برترین و کاربردی‌ترین نتایج هوش مصنوعی بوده است. اما این ربات و به‌طور کلی هوش مصنوعی هنوز راه درازی تا دستیابی به اهداف بلندپروازانه خود دارند. ChatGPT در وب‌سایت خود نیز اذعان دارد که برخی نتایج ممکن است شامل خطا باشند. همچنین این ابزار اطلاعات را با تاخیر پوشش می‌دهد و در حال حاضر تنها با اطلاعات تولیدشده تا پایان سال ۲۰۲۱ کار میکند. با این حال، شکی نیست که هوش مصنوعی نقش اساسی در آینده ما در تمامی زمینه‌ها، از پزشکی تا اقتصاد و آموزش ایفا خواهد کرد. در مطلب مربوط به هوش مصنوعی Gemini، که به نوعی رقیب ChatGPT محسوب می‌شود، اطلاعات جالبی در مورد آن و مقایسه‌اش با ChatGPT موجود است.
در این مقاله تلاش کردیم به سوال ChatGPT چیست و چطور کار میکند؟ به‌طور مفصل پاسخ دهیم. با ثبت‌نام در ChatGPT و گذراندن زمان با این ربات پردازش زبان طبیعی، قطعاً بیشتر با نقاط قوت و ضعف این تکنولوژی در حال رشد آشنا خواهید شد.
اگر به دنبال جدیدترین ابزارهای هوش مصنوعی هستید، حتماً با هوش مصنوعی Copilot نیز آشنا شوید و نحوه عملکرد آن را یاد بگیرید، به‌ویژه که این ابزار کمک زیادی به برنامه‌نویسان خواهد کرد.
