آرمینا شفیعی
آرمینا شفیعی
خواندن ۲ دقیقه·۲ سال پیش

حقوق و سینما | بررسی حقوقی فیلم قصیده گاو سفید


قصیده گاو‌ سفید خوش یمن نبود؛ عدم صدور پروانه نمایش، توقیف و قاچاق آن در فضای مجازی.

داستان در یک فضای جنون‌آمیز و ملانکولیک روایت می‌شود (حتی در پس زمینه فیلم مدام صدای طوفان و به‌هم خوردن در و‌پنجره به گوش می‌رسد).

مینا زنی سی و‌چند ساله است که یک دختربچه دارد و‌ شوهرش را چندی قبل به جرم قتل عمد، قصاص کرده‌اند.

بدنه اصلی روایت اما، از یک تلفن برای حضور در دادگاه شروع می‌شود، زن به همراه برادر شوهرش به دادگاه می‌رود و‌ قاضی به آنها می‌گوید قاتل اصلی اقرار به کشتنِ مقتول کرده و حکم قصاص بابک، شوهر مینا به اشتباه ایراد و‌ اجرا شده است.

محکمه مسئولیت حکم اشتباه را بر عهده گرفته و دیه به حساب ولی دم پرداخت خواهد شد. آرامش قاضی در ادای توضیحات و دو چهره مبهوت روبه‌رو او‌ از نمادین‌ترین سکانس‌های فیلم است.

کاراکتر دوم‌‌، رضا است. میانه‌ روایت، هویت رضا برای مخاطب فاش می‌شود. قاضی‌پرونده- بابک- که سعی می‌کند با‌ کمک کردن به مینا، عذاب وجدان ناشی از حکم اشتباه خود را التیام دهد.

رابطه عاشقانه سریعا شکل می‌گیرد، رضا سعی می‌کند هویت خود را از مینا پنهان کند و‌ مدام دور و‌ نزدیک می‌شود.

اما فیلم نامه مستقیما و ضمنا، در بیان آثار اجتماعی قصاص و بروکراسی دستگاه قضایی حرکت می‌کند.

از تلاش مینا برای چاپ آگهی اعاده حیثیت شوهرش گرفته تا طرحِ شکایت از قضات پرونده و نمایشِ چندباره راهرو‌های عریض و طویل دادگاه.

دیالوگ‌‌ رضا و همکار او که قاضی دیگری در دادگاه کیفری است و تلاش می‌کند تا او را استعفا منصرف کند، کشکمش‌ میانِ فضیلت یا مصلحتِ مجازات را مشخص می کند.

به نظر می‌رسد، بدنه فیلم را رابطه‌ مینا و رضا شکل می‌دهد، یعنی رشته اصلی فیلم، کشمکش میان اخلاقیات و حقیقت است. درست زمانی که دروغ رضا فاش‌می‌شود، شیرازه فیلم از هم می‌پاشد و مسئله مخاطب، دیگر درستی یا نادرستی مجازات نیست.

سکانس‌های مربوط به ادعای حضانت دخترِ مینا توسطِ پدربزرگش، گفتگوی مینا و منشی دادگاه درباره بی‌نتیجه بودن طرح شکایت از قضات پرونده نیز از چالش‌های مینا در روایت است.

قصیده گاو‌سفید نخستین بار در جشنواره فیلم فجر در سال ۹۸ رونمایی شد. علی‌رغم حضور بین المللی، در ایران حین توقیف ضمنی و‌ دو‌سال امتداد تلاش‌ برای اخذ پروانه نمایش، در بهمن ۱۴۰۰ خبر قاچاق فیلم در رسانه‌ها منتشر شد.

مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها در واکنش به انتشار غیرقانونی قصیده گاو سفید، متنی منتشر کردند و ذیل آن‌ نوشتند: تماشای “قصیده گاو سفید” در ایران و به هر طریق ممکن برای همه بلامانع است. ببینید و اگر پسندیدید تماشایش را به دیگران توصیه کنید.

حقوققصیده گاو سفیدحقوق و هنرحقوق و سینمابررسی حقوقی فیلم
روزنامه نویس، دانش‌آموخته حقوق ارتباطات
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید