سیاتیک (Sciatica)، اصطلاحی پزشکی برای درد پا است که به واسطه عصب سیاتیک (Sciatic Nerve) ایجاد می شود. عصب سیاتیک، بزرگترین عصب بدن است و درد آن، نتیجه مستقیم آسیب در اعصاب سیاتیک است. از سیاتیک می توان به عنوان نقطه شروعی برای تمام دردهایی که در پشت و یا باسن ایجاد می شود و به انگشتان پا می رسد، نام برد.
درد سیاتیک در یک منطقه ثابت نمی ماند؛ چرا که عصب سیاتیک شامل ریشه های عصبی است که در لگن به هم متصل شده اند. در صورت آسیب دیدگی عصب سیاتیک، این عصب از طریق ریشه های های انتهایی خود، احساس درد در ساق پا و همچنین کف پا ایجاد می کند؛ به این صورت که بافت ها و اعصاب نقاط مختلف بدن می تواند باعث انتقال درد تا انگشتان و کف پا شوند.
درد سیاتیک (Sciatica) با درد شدید در پا، کمر، لگن و باسن علائم خود را نشان دهد. علائم دردهای عصبی سیاتیک شامل موارد زیر است:
- بی حسی
- سوزش و گز گز پا
- ضعف عضلانی
- احساس سرما یا گرما در پا
- اختلال در راه رفتن و رفلکس های حرکتی
- ترکیبی از هر کدام از علائم بالا
در بیشتر موارد، درد سیاتیک ناشی از یک التهاب است که منجر به تحریک عصب سیاتیک می شود. بنابراین، قرار گرفتن در شرایطی که از نظر ساختاری عصب سیاتیک (Sciatic Nerve) را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است علائم سیاتیک را ایجاد کند. شایعترین علت سیاتیک، فتق و برآمدگی دیسک بین مهره ای کمر است.
در افراد مسن، تنگی ستون فقرات کمر ممکن است باعث این علائم شود. عدم انطباق نسبی یک مهره نسبت به مهره دیگر نیز ممکن است منجر به علائم درد سیاتیک شود. اسپاسم عضلانی لگن و یا التهاب ممکن است ریشه عصبی کمر را فشرده کند که باعث علائم سیاتیک می شود. این بیماری ممکن است برای هر جنسیتی و بیشتر در سنین بالا پیش بیاید. اوج بروز اختلال در عصب سیاتیک، برای افراد در دهه چهارم زندگی آنها رخ می دهد. فعالیت بدنی، میزان بروز را در کسانی که علائم سیاتیک قبلی دارند افزایش می دهد و در افرادی که علائم قبلی ندارند کاهش می یابد.
علائم سیاتیک می تواند متفاوت باشد و بستگی دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته است. درد سیاتیک اغلب با خم شدن و پیچ خوردن ستون فقرات، سرفه و عطسه بیشتر می شود. بنابراین، شرایط شغلی مانند رانندگان و مشاغلی که در معرض موقعیت های ناخوشایند فیزیکی هستند، علائم این بیماری را تشدید می کند.
1. سیاتیک به طور معمول به علت سوابق پزشکی بیمار تشخیص داده می شود.
برای مثال، بیمار اغلب از درد حول یک الگوی خاص روی ساق پا شکایت می کند. یا مثلا دردی که از زیر زانو شروع شده و به بالای زانو کشیده می شود. در بعضی موارد، بیمار از کمردرد نیز شکایت دارد که معمولاً شدت آن از درد پا کمتر است. بیمار همچنین ممکن است با علائمی شبیه بی حسی عضلات پا، به پزشک مراجعه کند.
2. تصویر برداری
با تصویربرداری ساده از ستون فقرات و کمر، بدن از نظر شکستگی ارزیابی می شود. در صورت ناکارآمد بودن تصویربرداری ساده، سی تی اسکن برای ارزیابی شکستگی انجام شود. در مواردی که نقص عصبی وجود داشته باشد یا مشکوک باشد، MRIموثرتر است.
درمان سیاتیک به عامل ایجاد تحریک عصب بستگی دارد. به طور معمول، اعصاب در اثر آسیب هایی مانند آسیب دیدگی مفصل یا تحلیل رفتن، التهاب و کشش عضلانی، فشرده شده و صدمه می بیند. درمان هر کدام از این آسیب ها متفاوت است. بنابراین، وجود درد در هر قسمت از عصب سیاتیک به درمان خاصی نیاز دارد. تا زمانی که فشرده سازی حاد اعصاب نخاعی وجود نداشته باشد، اکثر موارد درمان سیاتیک به صورت محافظه کارانه کنترل می شود. جراحی فقط وقتی انجام می شود که روش محافظه کارانه شکست خورده باشد. هیچ روشی هم نشان دهنده این موضوع نیست که یک روش درمان سیاتیک نسبت به روش دیگر برتر است، بلکه هر درمانی در موقعیت خودش موثر و مفید خواهد بود.
درد سیاتیک و هر دردی که مداوم باشد و با استراحت و تحرک محتاطانه تغییر نکند، احتیاج به ارزیابی دقیق دارد. پزشک برای درمان سیاتیک، بعد از ارزیابی در ابتدا یک دوره کوتاه داروهای خوراکی، مسکن و شل کننده های عضله تجویز می کند. بعد از انجام مراحل اولیه، پزشک ممکن است برای درمان سیاتیک مشاوره فیزیوتراپی توصیه کند. در مرحله فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، تکنیک های دستی، تمرین درمانی و...، بسیار مفید است.
ولی به طور کلی، کلید درمان سیاتیک، آموزش بیمار است. برای مثال:
- بیمار باید بداند برای کاهش التهاب و درمان سیاتیک، از سرما درمانی (کرایوتراپی) یا گرما درمانی (ترموتراپی) استفاده کند.
- بیمار از تحرک و فعالیت پیش از حد یا نشستن و ایستادن طولانی مدت و در مقابل استراحت طولانی مدت بپرهیزد.
- بیمار باید تمرین کند تا طرز صحیح نشستن، از جای خود بلند شدن و راه رفتن را بداند. (اصلاح الگوی زندگی)
- بیمار یاید تمرینات قدرتی انجام دهد.
- بیمار باید به طور مداوم با حرکات کششی آرام، عضلات ستون فقرات، کمر و همسترینگ را تمرین دهد.
- ماساژ درمانی، ورزش های منظم و سبک مانند پیاده روی، شنا و آب درمانی نیز جهت درمانی سیاتیک موثر است. زیرا باعث گردش خون، شل شدن عضلات و ترشح اندورفین می شود.
- بیمار باید برای کاهش وزن، ترک سیگار و ثبت نام در یک برنامه درمانی فیزیوتراپی تخصصی اقدام کند.
دلایل مختلف برای درد سیاتیک وجود دارد و این اختلال بهتر است با تیمی از متخصصان مراقبت های درمانی مدیریت شود. این تیم متخصص شامل یک متخصص ارتوپدی، متخصص فیزیوتراپی (فیزیوتراپیست)، متخصص مغز و اعصاب، پرستار توانبخشی و یک متخصص درد است. به چند نمونه تمرین های معمول برای تحریک عصب سیاتیک (Sciatic Nerve)که در مراحل فیزیوتراپی عصب سیاتیک و درمان سیاتیک وجود دارد، در زیر اشاره می کنیم:
1- بیمار به پشت دراز کشیده و سعی شود طی چند مرحله زانوی طرف آسیب دیده را به 90 درجه خم کردن نزدیک و نزدیک تر کند. هنگام خم کردن، پا را به حالت خمیده نگه داشته و تا جایی که ممکن است سعی در حرکت دادن زانو شود.
2- برای فیزیوتراپی سیاتیک و درمان سیاتیک مربوط به کمر، بیمار به پشت دراز کشیده و هر دو زانو را به سمت شکم بیاورد.
3- برای درمان سیاتیک (Sciatica) و فیزیوتراپی سیاتیک مرتبط با مفصل حلقه لگن، بیمار پای طرف آسیب دیده خود را روی صندلی قرار می دهد. در حالی که بدن را به حالت ایستاده نگه داشته است، باسن خود را به جلو و عقب حرکت می دهد.
4- مواقعی که دیسک های بین مهره ای، بین مهره ها قرار نمی گیرند تا ستون فقرات را تشکیل دهند، فیزیوتراپی عصب سیاتیک به این صورت است که بیمار روی شکم دراز کشیده، کمر را آرام نگه داشته و فقط یک فشار کوچک با دستان انجام شود.
5- عضلات آناتومی بدن هر انسانی، می تواند درد های ناشی از نقاط ماشه ای را تجربه کند. نقاط ماشه ای، نقاط حساس و عضلانی هستند که بیش از حد تحریک پذیرند. در صورت درد در نقطه عضلانی، تکنیک های دستی جهت فیزیوتراپی عصب سیاتیک بسیار مفید خواهد بود. فیزیوتراپی سیاتیک برای درمان نقاط ماشه ای، به این صورت است که بیمار روی زمین می نشیند و زانو ها را خم کرده و به طرف آسیب دیده خود، روی یک توپ کوچک ورزشی (توپ تنیس یا لاکراس) تمرین را شروع می کند. نقطه دردناک را پیدا کرده و به مدت چند ثانیه روی آن نقطه به صورت آهسته، حرکت دورانی انجام می دهد.
توجه: اطمینان حاصل شود که روی یک نقطه ماشه، بیش از حد تمرکز نشود. بین یک نقطه ماشه و یک عضله ملتهب، تفاوت وجود دارد.
توجه: تمرینات و تعداد تکرار تمرینات فیزیوتراپی عصب سیاتیک، با دستور متخصص فیزیوتراپی (فیزیوتراپیست) انجام می شود. برای کمک به بیمار و کمک به تصمیم گیری در مورد اینکه کدام دوره درمانی مناسب است، بهتر است بیمار با فیزیوتراپیست معتبر مشورت کند.
توجه: همه تمرینات فیزیوتراپی سیاتیک باید همیشه تسکین دهنده باشد و بدون درد انجام شود. اگر بیمار هنگام انجام این تمرینات درد داشت، تمرین باید متوقف شود و تمرینی با درد کمتر زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود.
کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا در اهواز دارای کادری مجرب بوده و همگام با علم روز دنیا است. کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا در اهواز مجهز به پیشرفته ترین امکانات فیزیوتراپی، آماده ارائه انواع خدمات فیزیوتراپی برای همشهریان عزیز می باشد. همچنین این مرکز فیزیوتراپی، مجهز به امکانات فیزیوتراپی سیاتیک بوده و می توان به عنوان بهترین مرکز فیزیوتراپی در اهواز جهت درمان سیاتیک از آن نام برد.
