اگر در زمینه کوچینگ و مشاوره فعالیت می‌کنید، باید حتماً این 5 سطح از گوش دادن را یاد بگیرید. چطور می‌توانیم شنونده بهتری شویم و در سطح‌های بالاتری از گوش دادن حضور پیدا کنیم؟ ما رمز این کار را به شما می‌گوییم.
آیا هیچ‌وقت دقت کرده بودید که کلمه «گوش کردن» در زبان انگلیسی ((Listen دقیقاً همان حروف کلمه «ساکت – بی‌صدا» (Silent) را دارد؟ شاید این موضوع تصادفی باشد، اما در هر حال معنای جالبی دارد. یک مربی بزرگ، تام شیمیزو، می‌گوید: "ما با دو گوش و دو چشم و یک دهان به این دنیا آمدیم. پس این نسبت را در نظر داشته باشید."
اما گوش دادن آن‌قدرها هم که فکر می‌کنیم کار ساده‌ای نیست. در واقع 5 سطح شنیدنوجود دارد که اکثر ما در سطح اول، دوم یا نهایتاً سوم آن هستیم. بیایید با این 5 سطح آشنا شویم تا به مشاور و مربی بهتری تبدیل گردیم.
5 سطح گوش دادن
در واقع گوش دادن چیزی بیشتر از "شنیدن" است. آیا می‌دانستید که گوش دادن 5 سطح دارد؟ "نادیده گرفتن، دزدیدن توپ از میدان طرف مقابل، نصیحت کردن، گوش دادن با دقت و گوش دادن همدلانه"
بیاید ببینیم منظور از هر کدام از این سطح‌ها چیست و شما در کدام سطح حضور دارید؟
نادیده گرفتن ابتدایی‌ترین سطح گوش دادن است. بسیاری اوقات ما برای گوش دادن تلاشی به خرج نمی‌دهیم و در واقع در سطح 1 گوش دادن حضور داریم. این موضوع شخصاً یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف من است؛ شاید حتی پاشنه آشیل من باشد! در واقع مشکل اینجاست که نمی‌توانم تمرکزم را به نحو صحیح مدیریت کنم. همسر و فرزندانم می‌توانند به شما بگویند که چند بار مجبور شده‌اند نام من را تکرار کنند یا از عناوین مختلف استفاده کنند تا در نهایت توجه من را جلب کنند!
مثال‌هایی از سطح 1 گوش دادن
تابه‌حال شده است وقتی کسی با شما حرف می‌زند حواستان پی این موضوع باشد که "نهار چه چیزی درست کنید؟" شاید هم در حین صحبت با کسی به این فکر کنید که کلیدتان را در خانه جا گذاشته‌اید. این ها نمونه‌هایی از سطح 1 گوش دادن یا همان "نادیده گرفتن" هستند. یک مثال دیگر از این سطح، زمانی است که ما فقط منتظریم حرف طرف مقابل تمام شود تا نوبت خودمان برسد. حتی شاید نه تنها به خوبی به او گوش ندهیم، بلکه حرفش را هم قطع کنیم!
تابه‌حال برایتان پیش آمده است که در مورد مشکلی با کسی صحبت کنید و او موضوع را به سمت خودش برگرداند؟ در این سطح از شنیدن، شنونده حداقل آنچه طرف مقابل گفته است را واقعاً شنیده است. اما مثل زمین فوتبال، توپ را از میدان او می‌دزدد و خودش جریان مکالمه را به دست می‌گیرد.
مثال‌هایی از سطح 3 گوش دادن:
فرد شماره 1 می‌گوید: "من احساس می‌کنم که دیگران به من اهمیت نمی‌دهند."
فرد شماره 2 توپ را به میدان خودش می‌اندازند و می‌گوید: "من هم همین مشکل را دارم. ماه گذشته من... " و شروع می‌کند به صحبت راجع به مشکلات خودش.
نصیحت کردن و مشاوره دادن به دیگران می‌تواند ارزشمند باشد. اما اول باید موضوع را به خوبی بررسی کنید و طرف مقابل را تشویق کنید تا راه حل‌های خود را ارائه دهد. می‌دانید چرا ارائه توصیه و نصیحت به طرف مقابل در ابتدای مکالمه ایده خوبی نیست؟ زیرا در این حالت احتمالاً شما تمام جنبه‌های موضوع را نمی‌دانید و فقط بخش از آن را شنیده‌اید. بیایید ابتدا یک مثال از سطح شماره سوم از 5 سطح شنیدن را بخوانیم و سپس به سراغ مابقی مطلب برویم:
فرد شماره 1 می‌گوید "دلم می‌خواهد بیشتر پس انداز کنم".
فرد شماره 2 خیلی زود شروع به نصیحت کردن می‌کند: "برای این که پول‌هایت را الکی خرج نکنی باید …" و به این صورت راهکارهای خودش را ارائه می‌دهد.
در این حالت ممکن است شما پیشینه کامل صحبت طرف مقابل را درک نکرده باشید. شاید دلایل مختلفی وجود داشته باشد که گوینده نمی‌تواند پس انداز کند و راه حلی که شما ارائه می‌دهید ممکن است نامربوط باشد. بعلاوه، به طور کلی مردم پیروی از توصیه‌ها را دوست ندارند؛ زیرا یک راه حل کاملاً معقول برای شما ممکن است با ارزش‌ها یا سبک زندگی طرف قابل مطابقت نداشته باشد.
5 سطح از گوش دادن
برای این که بتوانید در سطح چهارم از گوش دادن حضور داشته باشید، به گوینده فرصت فکر کردن بدهید و از او بخواهید که بیشتر بگوید. همچنین، با نگاه کردن به گوینده نشان دهید که در حال گوش دادن به او هستید. بیایید ابتدا یک مثال از چهارمین سطح از 5 سطح شنیدن را بخوانیم تا بیشتر یاد بگیریم:
فرد شماره 1 می‌گوید: "من نمی‌دانم که چه کار کنم که حالم بهتر شود."
فرد شماره 2 پاسخ می‌دهد: "دوست داری در موردش بیشتر بهم بگی؟"
چقدر زیباست وقتی کسی به سادگی درخواست می‌کند بیشتر بشنود، و چقدر به ندرت این اتفاق می‌افتد!
گوش دادن دقیق، سطحی است که ما اغلب باید در تعاملات روزمره خود به دنبال آن باشیم. به خصوص اگر در زمینه مشاوره یا کوچینگ فعالیت می‌کنید، یاد گرفتن این سطح از 5 سطح شنیدن بسیار مهم است. چه ابزارهایی به شما کمک می‌کند که در این سطح از گوش دادن فعال باشید؟
"تماس چشمی، تفکر برای فهمیدن، بازگویی و تکرار مطلبی که شنیده‌اید، بازنویسی و ابزارهای این چنینی به ما کمک می‌کنند که در مکالمه بمانیم و با دقت گوش دهیم."
گوش دادن همدلانه بالاترین سطح گوش دادن است که به بیشترین میزان انرژی ذهنی و عاطفی نیاز دارد. این سطح فراتر از گوش دادن دقیق (سطح شماره 4) است، زیرا ما را ملزم می‌کند که به طور کامل گوش دهیم و حتی چیزهایی که بیان نمی‌شوند را نیز از حالت‌ها، حرکات و زبان بدن طرف مقابل درک کنیم.
مثلاً وقتی یک شخص به مشاوره آمده است می‌گوید: "من واقعاً باید گزارشم را بنویسم اما هیچ‌وقت زمان کافی برای این کار ندارم. در طول روز عین دیوانه‌ها این‌ور و آن‌ور می‌روم و با عجله کارهایم را انجام می‌دهم؛ اما در عین حال در پایان روز انگار هیچ کار خاصی انجام نشده است."
در این شرایط، یک مربی (کوچ) ماهر از مهارت‌های مختلفی برای پاسخ دادن به اظهارات گوینده استفاده می‌کند. مثلاً کاملاً به او گوش می‌دهد، پاسخ می‌دهد، و کلماتی که او گفت را به روش دیگری بازگویی می‌کند تا مطمئن شود که درست فهمیده است. همچنین، با پرسیدن سؤالاتی فرد را دعوت می‌کند که بیشتر برایش از این موضوع بگوید.
کلید کار در گوش دادن همدلانه این است که دیدگاه خودمان را کنار بگذاریم و سعی کنیم جهان را همان‌طور که طرف مقابل می‌بیند و احساس می‌کند، ببینیم.
گوش دادن واقعی، فعالانه و همدلانه چیزی است که مثل گنج نادر و کمیاب است! شما تابه‌حال برای تقویت مهارت‌های گوش دادن خود چه کارهایی انجام داده‌اید؟ به نظرتان شما معمولاً در چه سطحی از 5 سطح شنیدن حضور دارید؟ تجربه‌تان را در قسمت نظرات همین مطلب برای ما بنویسید و ما را خوشحال کنید!
