آروماتراپی یا رایحه درمانی از دو واژه‌ی آروما به معنی بوی خوش و تراپی به معنای درمان، تشکیل شده است. استفاده از بو‌ها و روغن‌های خاص برای رسیدن به یک میل فیزیکی یا ایجاد یک حالت خوب احساسی و روانی یا کمک به درمان بعضی بیماری‌ها را رایحه درمانی می‌گویند. رایحه درمانی شاخه‌ای از طب گیاهی است که در آن از بعضی روغن‌های گیاهی بوسیله‌ی استنشاق یا ماساژ استفاده می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، اسانس‌های معطر می‌توانند ازطریق بویایی موثر باشند. همچنین مالش آن‌ها بر روی پوست نیز از روش‌های قابل اعتماد درمان است. زیرا مولکول‌های این مواد با ماساژ به راحتی می‌توانند جذب پوست و درنتیجه جذب گردش خون شوند و نتیجه‌ی کارسازی بدهند.
در رایحه درمانی معمولا از ترکیب عصاره‌ی چند گیاه استفاده می‌شود و بدین شکل تاثیر بیشتری می‌گذارد. البته شما باید برای ترکیب عصاره‌ها دانش کافی داشته باشید. زیرا اگر سر خود چندین روغن را باهم ترکیب کنید ممکن است ناخواسته یک ترکیب سمی درست کنید. به همین دلیل بهتر است قبل از استفاده با متخصصین در این زمینه مشورت کنید و از عصاره‌ی رقیق شده‌ی گیاهان استفاده کنید تا عوارضی بدنبال نداشته باشد.
روغن‌ها و اسانس‌ها گیرنده‌های عصبی حس بویایی را تحریک می‌کنند و درواقع دستگاه بویایی به مرکز کنترل هیجان، حافظه و احساسات جنسی متصل است و در کنترل ضربان قلب، فشار خون، استرس، تنفس، تعادل هورمون ها، احساسات و خلق و خو دخالت دارد. در نهایت این پیغام‌های دریافت شده توسط مغز بر جسم و روح انسان تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش استرس و مشکلات روحی روانی، رفع دردهای عضلانی، برطرف کردن اختلالات گوارشی و بی خوابی و بسیاری موارد دیگر می‌شود. توصیه می‌شود افرادی که برای اولین بار این روغن‌ها را به کار می‌برند آزمون پشته‌ای را انجام دهند. به این صورت که قطره‌ای از روغن را روی پوست ساعد یا قسمت خارجی ران بچکانند و سپس روی آن یک پانسمان قرار دهند. اگر بعد از 48 ساعت خارش یا التهابی بر روی پوست ایجاد نشد استعمال خارجی این روغن بی ضرر است.
1. ماساژ سطح بدن با استفاده از روغن‌های گیاهی معطر
انتخاب هر کدام این روش‌ها به تشخیص شخصی که رایحه درمانی و آروماتراپی را انجام می‌دهد که به او آروماتراپیست نیز می‌گویند انجام می‌شود. آروماتراپی جزو ماساژ های شرقی به حساب می آید و قدمتی بیش از 4000 سال دارد و از گذشته های دور ساکنین چین، ژاپن و … از آن استفاده می کردند. ماساژ آروما تراپی نیز در بسیار از کشور های دنیا رایج بوده است و معمولا افراد ثروتمند به انجام این سبک می پرداختند.
2. استشمام اسانس یا رایحه معطر
جدا از بوی دلپذیر، روغن های آروماتراپی خاصیت ضد عفونی کننده سیستم تنفسی و تسریع کنندگی هستند و مزایای روانشناختی دارند. استنشاق روغن های اساسی باعث تحریک سیستم بویایی، بخشی از مغز متصل به بو، از جمله بینی و مغز می شود. مولکول هایی که وارد بینی یا دهان می شوند به ریه ها و از آنجا به قسمت های دیگر بدن می روند. با رسیدن مولکول ها به مغز، آن ها بر سیستم لیمبیک تأثیر می گذارند. سیستم لیمبیک با احساسات، ضربان قلب، فشار خون، تنفس، حافظه، استرس و تعادل هورمون ها در ارتباط است. به این ترتیب، روغن های اساسی می توانند تأثیر زیادی بر بدن داشته باشند.
رایحه درمانی سبب کاهش احساس درد می شود و تحمل آن را آسان تر می کند و از طرفی سبب بهبود کیفیت خواب می شود و استرس و اضطراب را کاهش می دهد و دردهایی همچون درد مفاصل و سردردهای میگرنی را تسکین می بخشد و عوارض ناشی از شیمی درمانی را از بین می برد. اسانس های خوشبوکننده سبب هضم آسان غذا شده و ایمنی بدن را ارتقا می بخشند. مکانیزم بدن را به سمتی هدایت می کنند که بتواند با باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها مبارزه کند و همچنین تحمل انسان را در برابر سختی ها و مشکلات بالا می برد. از طرفی توانایی درمان بسیاری از دردها از جمله آسم، بی خوابی، خستگی، عدم اعتماد به نفس، التهاب، نوروپاتی محیطی، مسائل مربوط به قاعدگی، آلوپسی، سرطان، اختلال در نعوظ، آرتروز، یائسگی و… را دارد.
1- بهبود حافظه: رایحه درمانی یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به عنوان یک شیوه‌ی درمانی تکمیلی برای کاهش نشانه‌های آلزایمر مورد استفاده قرار گیرد. عصاره‌ی مریم گلی بهترین گزینه برای درمان ضعف حافظه است.
2-افزایش انرژی: شما از طریق رایحه درمانی بدون هیچ گونه عوارض جانبی می‌توانید انرژی خود را برای فعالیت‌های روزانه افزایش دهید. اسانس‌های روغنی زیادی وجود دارند که باعث بهبود گردش خون در بدن و افزایش سطح انرژی می‌شوند. برای مثال عصاره‌ی فلفل سیاه، هل سیاه، دارچین، میخک، سنبل، درخت چای، اکلیل کوهی و مریم گلی برای افزایش انرژی مفیدند.
3- سرعت بخشیدن به بهبود زخم‌ها و اعضای آسیب دیده: رایحه درمانی باعث افزایش اکسیژن خون و تقویت گردش خون در رگ‌ها می‌شود. همچنین برخی اسانس‌های روغنی خاصیت ضد باکتری دارند. در نتیجه باعث ترمیم سریع‌تر اندام‌های آسیب دیده و زخم‌های عفونی می‌شوند. اسطوخودوس، گل همیشه بهار، میوه بوته رز و سنجد تلخ در این زمینه کارآمدند. همچنین این اسانس‌ها علاوه بر تسریع بهبود زخم ها، به کاهش ضایعات پوستی مانند اگزما و بیماری داءالصدف نیز کمک می‌کنند.
4- کاهش سردرد: رایحه درمانی برای کاهش سردرد راه حل موثری است. عصاره‌ی نعنا فلفلی، اوکالیپتوس و اکلیل کوهی به درمان سردرد و میگرن کمک می‌کند. شما می‌توانید این عصاره‌ها را با روغن گیاهی ترکیب کنید و آن را روی پوست جمجمه، شقیقه و گردن بمالید. روغن بادام، آواکادو، نارگیل، زردآلو، ذرت و کنجد، روغن‌های مناسبی برای ترکیب اسانس‌های ذکر شده هستند.
5- درمان بی خوابی: عصاره‌ی بابونه، یاسمن، بهارنارنج، چوب صندل و مرزنگوش برای تنظیم خواب بسیار مفیدند.
6- کاهش استرس: یکی از پرکاربردترین مصرف رایحه درمانی، فایده آن در کم کردن اضطراب و استرس است. با یک یا ترکیب چند روغن گیاهی شما نیز به سادگی می‌توانید از آن در خانه استفاده کنید. عصاره‌ی لیمو، اسطوخودوس، ترنج و نوعی گیاه نعنا که به نعنا فلفلی معروف است برای کاهش استرس مفید است. بخصوص عصاره‌ی لیمو به بهبود روحیه و کاهش عصبانیت نیز کمک می‌کند.
7- کاهش افسردگی: یکی از فواید دیگر رایحه درمانی که طرفداران زیادی دارد استفاده از آن برای بهتر شدن روحیه و کاهش افسردگی است. مزیت آن نسبت به قرص‌های گوناگونی که در بازار موجود این است که عوارض آن قرص‌ها را ندارد، ولی اگر افسردگی شما حاد است بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید و به یک روغن گیاهی اکتفا نکنید. بهترین اسانس‌ها برای مقابله با استرس عصاره‌ی نعنا فلفلی، گل سرخ، بادرنجویه، بابونه، اسطوخودوس، یاسمن یا روغن میوه‌هایی مانند لیمو، پرتقال، سیب و گریپ فروت هستند.
8- کمک به هضم غذا: رایحه درمانی باعث بهبود یبوست، سوء هاضمه و نفخ می‌شود. رایحه درمانی همچنین به سوخت و ساز بدن کمک می‌کند و درنتیجه غذا زودتر هضم می‌شود. اسانس‌های روغنی مرکبات نظیر لیمو و پرتغال، عصاره زنجبیل، شوید، رازیانه، بابونه، مریم گلی و اسطوخودوس در این زمینه مفیدند.
9- کاهش درد: در حال حاضر کاهش درد با رایحه درمانی یکی از پرکاربردترین مزیت‌های رایحه درمانی است. اسانس‌های روغنی اسطوخودوس، مریم گلی، سرو کوهی، اوکالیپتوس، اکلیل کوهی و نعنا فلفلی در این زمینه کاربرد دارند.
