زردی در نوزادان بیماری موقتی است ولی ممکن است خطرناک باشد. زردی در نوزادان ناشی از افزایش ماده ای به نام بیلی روبین است. بیلی روبین ماده ای است که در اثر تخریب گلبول های قرمز در بدن تولید می شود بنابراین هر عاملی که این تخریب را افزایش بدهد و منجر به افزایش تولید گلبول های قرمز شود و آنزیم ها وجود گلبول های قرمز نامناسب را تصریح کنند باعث می شود که بیلی روبین افزایش پیدا کند.
بیلی روبین در بدن به دو نوع بیلی روبین مستقیم یا کونژگه و بیلی روبین غیر مستقیم یا غیر کونژگه تقسیم می شود. آن چیزی که در گروه سنی نوزادان بیشتر مطرح می باشد بیلی روبین غیر مستقیم یا غیر کونژگه هست که افزایش پیدا می کند و باعث می شود که کودک دچار بیماری زردی شود . بیلی روبین کونژگه اغلب در بیمارهای کبد و بیماری های صفرا رخ می دهد. بیلی روبین غیر کونژگه همانطور که گفتیم در اثر افزایش تعداد گلبول های قرمز یا افزایش سرعت تخریب انها یا گلبول های قرمز غیر همگون و نامناسب ایجاد می شود.
معمولا زردی در نوزادانی که در روز اول رخ بدهد کاملا پاتولوژیک و بیماری محسوب می شود. بنابراین در چند روز اول زندگی همیشه پزشک سوال میکند که ساعت تولد چه ساعتی بوده است؟
بنابراین اگر فرزندی در ساعت 4 بعد از ظهر روزی به دنیا امده باشد و فردا صبح آن روز برای عدد زردی سوال شود تا ساعت 4 بعدظهر فردا 24 ساعت در نظر گرفته می شود و عدد زردی برای صبح آن روز ملاک نمی باشد. پس بنابراین 24 ساعت اول پاتولوژیک یا بیماری زا بودن ،زردی محسوب می شود و قطعا نیاز به بررسی های تکمیلی و شروع سریع تر فتوتراپی دارند.
زردی یا بیلی روبین ماده ای است که از سدهای خونی و مغزی به راحتی عبور می کند و در سلول های مغزی می نشیند و باعث بروز تاخیر تکاملی میشود. مثلا کودک دیر می خندد،دیر راه می افتد،دیر حرف میزند و کلا علائم تاخیر تکامل بروز میکند.
معمولا زردی هایی که در 24 ساعت اول رخ میدهد ناشی از بیمار های sepsis یا همان عفونت خون یا به علت ناسازگاری های شدید خونی می باشد.معمولا زردی های فیزلوژیک زردی های هستند که از روز دوم تا پنجم رخ میدهد و زردی هایی هستند که عدد انها بسیار بالا نمیرود. زردی برای بچه های نارس بسیار بسیار حساس تر است.
در زردی ها یکی از علل شایع آن ناسازگاری گروه های خونی می باشد ، مادرانی که دارای گروه خونی RH منفی و فرزند مثبت هستند بسیار مستعد داشتن فرزند دچار زردی هستند. مادرانی که دارای گروه خونیO و فرزند انها گروه خونی A یاB می باشد این دسته از مادران نیز مستعد زردی هستند. اگر مادری هر دو نوع ناسازگاری را باهم داشته باشد یعنی هم RH منفی باشد و هم گروه خونی O باشد و فرزندش گروه خونی A یا B باشد و مثبت باشد علی رغم اینکه 2 فاکتور خطر را هم زمان دارد شانس بروز زردی کم می شود و به صورت اثر تجمعی نمی باشد.
بیمار های نظیر فابیسم یا کمبود آنزیمی که منجر به فابیسم می شود نیز می تواند باعث بروز زردی زودرس و نیازمند به فتوتراپی شود.اگر زردی در بچه های رسیده معمولا روز اول عدد 8 به بالا باشد ، نیاز به درمان دارد و روز دوم 12 و از روز سوم به بعد عدد 14 به بالا نیاز به درمان دارد. در کودکان نارس یا وزن کمتر از2500 کیلو گرم عدد زردی پایین تر و حساس تری را برای شروع فتوتراپی در نظر میگیریم.
زردی می تواند به علت کم خوردن شیر مادر نیز ایجاد شود که به آن زردی breast feeding jaundice (زردی ناشی از کم خوردن شیر مادر) می گویند یعنی زردی که به علت آن چند روز اول بعد از تولد ، مادر توانایی شیردهی کامل را ندارد و شیر خوار نیز قدرت مکیدن کافی ندارد به جهت عقب ماندن از تغذیه، بیماری رخ می دهد. بنابراین یکی از راههای موثر تشویق مادر به شیر دهی مکرر و افزایش دفع بیلی روبین با مدفوع می باشد. یک زردی نیز ناشی از خود شیر مادر می باشد که به آن breast milk jaundice (زردی ناشی از شیر مادر) می گویند که در حقیقت یک زردی هست که ماده ای در داخل شیر به نام لیپو پروتین لیپاز وجود دارد که باعث تشدید زردی می شود.
زردی ناشی از تغذیه با شیر مادر یا breast feeding jaundice معمولا روز دوم تا پنجم مثل زردی فیزلوژیک رخ می دهد. و بعد از آن با تکمیل تغذیه بهتر میشود ولی زردی ناشی از خود شیر مادر یعنی breast milk jaundice معمولا از هفته دوم شروع میشود و گاها ممکن است تا 3 ماه به صورت نوسانی طول بکشد.
سایر علل زردی می تواند مصرف داروهای آنتی بیوتیکی باشد که توسط مادر به علت سزارین مصرف شده است. بیمارهایی از قبیل مشکلات هموگلبین وکمبودهای آنزیمی نیز می تواند از علل زردی باشد. انچه مهم است این است که در نوزادان ترم یا نوزادان با وزن بالا 2500 کیلوگرم اگر زردی در حد صورت تا سینه باشد بسیار نگران کننده نخواهد بود ولی اگر از شکم به پایین و به سمت پاها باشد باید اقدام فوری انجام داد و نیاز به فتو تراپی می باشد.
زردی ها چنانچه درمان نشوند به حد تعویض خون میرسند و چنانچه درمان نشوند می توانند منجر به عقب مانده گی های ذهنی،تشنج و سایرعلائم زردی در نوزادان تاخیر تکامل و بیمارهای عصبی در کودک شود.
1_ از طریق نمونه خون ( دقیق ترین روش )
2_از طریق بیلی تست
3- روش فتو متری (بدون خونگیری) برای زردی های زیر 10 مناسب است.
لذا توصیه میشود چنانچه با فتومتر عدد زردی بالای 10 گزارش شد حتما حتما به پزشک مراجعه شود. باید توجه داشت درمان زردی بسیار مهم است.
درمان سنتی زردی نوزاد نظیر استفاده از ترنجبین یا شیرخشت و خاکشیر … باعث افزایش شدید دفع می شوند و باعث کاهش زردی میشوند ولی باعث افزایش دفع و جلوگیری از وزن گیری کودک و عقب ماندن از کمبود مایع بدن و مشکلات کلیوی می شوند. لذا استفاده از داروهای گیاهی به جهت ایجاد آلرژی و ایجاد مشکلات کلیوی به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
به هیچ عنوان نوع تغذیه مادر در ایجاد زردی نقشی ندارد این باور غلط که به مادر گفته میشود از خوردن غذاهای گرم اجتناب کند اشتباه است و هیچ دلیل علمی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. مادرانی که دارای ناسازگاری گروه های خونی می باشند یا مادرانی که دارای فرزند با سابقه زردی هستند قطعا قطعا بهتر است در اولین فرصت تحت نظر پزشک قرار بگیرند و پس از کنترل زردی از عوارض ان جلو گیری کنند.
