گریس، ماده جامد یا نیمه جامدی است که از یک ماده روان کننده و یک ماده سفت کننده تشکیل شده است وسفت کننده ها در گریس، کمک بیاری به روان کننده ها می کند. جهت روانکاری ماشین آلات صنعتی در صنایع و نیز مصارف خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.این ماده یک روان کننده بوده و حالت روغنی و چرب دارد.
روغن گریس
این ماده روغنی ویسکوزیته بالایی دارند و از مشتقات نفتی یا صابون های مختلف که خاصیت روانکاری دارند، ساخته می شوند. این ماده در دوحالت نیمه جامد و جامد تولید می شود.این مواد در ۹ گرید دسته بندی می شوند که کد نام گذاری آنها براساس نوع صابون به کار رفته در آن ها است.
در گریس های که امروز ساخته می شوند سه فاکتور نقش اصلی را در روانکاری داند که شامل روغن، غلیظ کننده و افزودنی‌ها هستند که جزء اصلی ترین فرمولاسیون های این ماده روغنی هستند.
امروزه اکثر گریس ها مانند گریس صنعت سیمان، صنایع غذایی، لیتیوم، نسوز، دنده باز از روغن معدنی مشتق شده از نفت ساخته می شوند. این ماده در دماهای بالا و پایین مقاومت بالایی دارند. این مواد روغنی توانسته رضایت کاربران را جلب نماید.
انواع گریس
گریس ها بر اساس پایه صابونی (ماده قوام دهنده) می توانند تنوع بسیار زیادی داشته باشند. سه دسته اصلی و پر مصرف آنها شامل موارد زیر هستند:
- گریس پایه لیتیم
- گریس پایه کلسیم
- گریس پایه سدیم
البته انواع ویژه از گریس ها نیز می توانند با پایه های صابونی از ترکیب مواد فوق مانند لیتیم / کلسیم و غیره تولید شوند.
تفاوت گریس ها از نظر کاربرد
در گریس ها دو خاصیت پایداری حرارتی و پایداری در برابر آب از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. در واقع نوع صابون پایه ای که در گریس استفاده می شود، می تواند بر دو خاصیت بالا تاثیر گذار باشد، از این رو می توان این خواص را در گریس های مختلف بصورت زیر مقایسه نمود.
پایداری حرارتی
گریس پایه لیتیم > گریس پایه سدیم > گریس پایه کلسیم
پایداری در برابر آب
گریس با پایه کلیسم > گریس با پایه لیتیم > گریس با پایه سدیم
گریس پایه لیتیم
همانطورکه در بالا دیده می شود گریس ها با پایه لیتیم پایداری حرارتی بسیار خوبی دارند.همچنین دارای پایداری در برابر آب نسبتا مناسبی نیز هستند.این ویژگی در این نوع گریس ها باعث می شود که در کاربرد های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. به این نوع گریس ها، گریس چند منظوره یاMulti Purpose گفته می شود. لازم به ذکر است این گریس ها به خاطر پایداری حرارتی خوبشان به گریس نسوز معروف هستند. همچنین با توجه به کاربرد بسیار وسیع این گریس ها در چرخ خودرو ها و ماشین آلات سنگین به نام گریس چرخ نیز شناخته می شوند. این نوع گریس با وجود گران تر بودن نسبت به دو دسته دیگر، به دلیل تنوع بالای کاربرد، پرمصرف ترین نوع گریس صنعتی است.
گریس پایه کلسیم
این نوع گریس ها به دلیل پایداری بسیار خوبشان در برابر آب به گریس شاسی یا گریس ضد آب معروف شده اند. البته فراموش نشود که منظور از ضد آب، توانایی کارکرد در زیر آب نیست و فقط نشان دهنده پایداری مناسبشان در برابر شستشو با آب است.
دلایل استفاده از گریس
وظایفی که یک گریس به عنوان روانکار انجام می دهد، با وظایفی که روغن انجام می دهد تقریبا مشابه است و آنچه که باعث جایگزینی گریس به جای روغن می شودنوع کاربرد آن است.
در برخی از قطعات مانند یاتاقان های چرخ که امکان روانکاری است که بتواند در محل روانکاری باقی مانده و وظایف مورد نظر را انجام دهد.در چنین شرایطی استفاده از گریس تنها راه چاره است که بر اساس نوع کارکرد و تجهیز و قطعه، گریسی با ساختار مخصوص آن شرایط انتخاب می گردد.
مواد افزودنی خاصیت دهنده به انواع گریس
مواد افزودنی مختلفی جهت ایجاد خواص ویژه و بهبود کیفیت گریس ها بکار می روند. در این جا به بیان برخی از آنها پرداخته می شود:
- مواد ضد زنگ: جهت بالا بردن خاصیت ضد زنگ گریس بکار می روند. در این شرایط عمدتا از صابون سرب استفاده می شود.
- مواد بازدارنده اکسیداسیون: جهت ممانعت از اکسید شدن اجزاء تشکیل دهنده گریس های مورد استفاده در دماهای بالا، بکار می روند.
- مواد بازدارنده خوردگی: از خوردگیهای سطوح فلزی جلوگیری می نماید.
- مواد با قابلیت فشارپذیری بالا: جهت بالا بردن مقاومت گریس در بین اجزاء بلبرینگ در فشارهای بالا، مورد استفاده قرار می گیرد. در این مواد عموما از ترکیبات سربی استفاده می شود. ممکن است برخی از ترکیبات سربی اثر مخربی برروی بلبرینگ داشته باشد که این مسئله قبل از استفاده مورد بررسی قرارمی گیرد.
- مواد پایدارکننده: جهت امتزاج کامل و همگن نمودن روغن پایه و غلیظ کننده بکار می روند.
- مواد پایین آورنده نقطه ریزش: کاهش دهنده اصطکاک، مواد رنگی (رنگ گریس ناشی از رنگ روغن بکاررفته در آن و یا در بعضی موارد مواد پرکننده خاصی می باشد. برخی از تولید کنندگان با اضافه نمودن رنگهای ویژه منظور خاصی را برای کاربرد ویژه ای القاء می کنند.)
- مواد ضد کف: جهت جلوگیری از کف کردن روانکار بکار می رود.
- مواد بهبود کننده اندیس ویسکوزیته: که شیب منحنی ویسکوزیته را با افزایش دما کاهش می دهد.
